Hoofdstuk 3: Spellen

Question 1

Wat is orthografie?

Answer 1

Systeem van regels waarmee gesproken taal in geschreven taal kan omgezet worden

Question 2

Uit welke principes bestaat orthografie?

Answer 2

-Fonologisch/fonemisch principe
-Syllabisch principe
-Morfologisch principe
-Etymologisch principe

Question 3

Wat is het fonologisch of fonemisch principe van orthografie?

Answer 3

-Geluid/klank: 1 foneem = 1 letter
-Maar uitzonderingen: digrafen (homogeen (aa, ee), heterogeen (oe, ie, ch)), 1 grafeem gekoppeld aan meerdere fonemen (e op meerdere manieren uitspreken afhankelijk van woord, abstractie verbindingsklanken, invloed klankpositie binnen woord (verenkelen, verdubbelen))
-Klankzuivere woorden: been, school, helmgras

Question 4

Wat is het syllabisch principe van orthografie?

Answer 4

-Klankgroep (geen lettergreep)
-Spelling bepaalde fonemen afhankelijk van positie in woord
–>Lange klank binnen vs aan einde klankgroep (raam vs ra-men)
–>Korte klinker binnen vs aan einde klankgroep (slap vs slappe, maar ka-chel)

Question 5

Wat is het morfologisch principe van orthografie?

Answer 5

-Vorm
-Betekenisdragend woorddeel: vrije morfemen (angst in angsthaas of vliegangst) of gebonden morfemen/affix (-isch voor bijvoeglijk naamwoord)
-Morfeem steeds op zelfde wijze geschreven
-Prioritering: syllabisch > morfologisch > fonologisch (gra-pp-ig)
-Verschillende spellingshandelingen hierop gebaseerd
-2 regels

Question 6

Welke spellingshandelingen zijn gebaseerd op morfologie?

Answer 6

-Flexie: toekennen grammaticaal kenmerk aan woordstam (verbuigingen, vervoegingen)
-Woordvorming: afleiding (toevoegen affix) en samenstelling

Question 7

Wat zijn de 2 regels van morfologie?

Answer 7

-Regel van gelijkvormigheid: morfemen zoveel mogelijk op zelfde manier geschreven
-Regel van analogie: woorden op zelfde wijze gevormd, op overeenkomstige wijze geschreven (wordt want vliegt, maar eet)

Question 8

Wat is het etymologisch principe van orthografie?

Answer 8

-Werkelijk, echt
-Principe: bij keuze tussen 2 schrijfmogelijkheden, beslist vroegere/originele vorm woord
-Keuzetekens: ei - ij, ou-au
-Leenwoorden: hockey, weekend, synthese

Question 9

Hoe worden fouten in spelling geclassificeerd?

Answer 9

-Basisleerstof: woord schrijven zoals klinkt
-Regels: woord niet schrijven zoals klinkt, eerst regel toepassen
-Keuzetekens: kunt woord op meer manieren schrijven, kiezen
-Weetwoorden: woord niet schrijven zoals klinkt, gewoon weten
-Overige

Question 10

Welke spellingsmodellen bestaan er?

Answer 10

-Taakanalytische modellen
-Procesmodellen

Question 11

Wat is het taakanalytisch model van spelling?

Answer 11

-(Aanvankelijk) spellen opgebouwd uit deelvaardigheden (opbouwhypothese)(verwerving)
-Maar ontwikkelingsbenadering relatief (sommige vaardigheden ontwikkelen door leren spellen), dus eerder deelvaardigheden dan leervoorwaarden
-Behandelingsconsequenties: belang voor preventie, belang voor vroegtijdige behandeling bij jonge kinderen met spellingsproblemen

Question 12

Wat is het procesmodel van spelling?

Answer 12

-Informatieverwerking
-Verschillende spellingsstrategieën: directe spellingsroute (inprentingsstrategie of visueel-motorische strategie), indirecte spellingsroute
-Interactief-compensatoir proces: gevorderde spellers combineren strategieën (direct en indirect) en keuze voor meest efficiënte route
-Aspecten informatieverwerking: KTG, LTG (taakspecifieke voorkennis, niet-taakspecifieke voorkennis, controleprocessen)

Question 13

Wat is de directe spellingsroute?

Answer 13

-Deel van procesmodel
-Schrijfwijze woord rechtstreeks uit langetermijngeheugen opgehaald
-Inprentingsstrategie of visueel-motorische strategie

Question 14

Wat is de indirecte spellingsroute?

Answer 14

-Deel van procesmodel
-Schrijfwijze opgebouwd, gekozen uit verschillende strategieën: fonologische strategie (~taakanalytisch model), regelstrategie, analogiestrategie, mnemotechnische strategie, hulpmiddelenstrategie

Question 15

Waaruit bestaat niet-taakspecifieke voorkennis bij spellen?

Answer 15

-Morfologie gesproken taal
-Articulatie

Question 16

Hoe wordt spelling opgebouwd in de leerplannen?

Answer 16

-Beginnende geletterdheid: schrijven volgens hoorweg
-Gevorderde geletterdheid: schrijven volgens hoorweg, volgens regelweg, volgens onthoudweg

Question 17

Uit welke onderdelen bestaat de diagnostiek van spellen?

Answer 17

-Niveaubepaling (via dictee)
-Foutenclassificatie
-Kwalitatieve analyse spellingsproces

Question 18

Op welke manieren doet men aan niveaubepaling voor de diagnostiek van spellen?

Answer 18

-Dictees
-Normtoetsen
-Leerlingenvolgsystemen (LVS) lager onderwijs

Question 19

Welke vormen van dictees zijn er voor de niveaubepaling van spellen?

Answer 19

-Woorddictee
-Zinnendictee
-Invuldictee

Question 20

Welke normtoetsen zijn er voor de niveaubepaling van spellen?

Answer 20

-Spellingstest voor kinderen van het eerste tot het zesde leerjaar (ST1-6)(Van Vreckem & Desoete, 2016)
-TODIO-S
-TASP
-Gletchr woorddictee

Question 21

Wat is de spellingstest voor kinderen van het eerste tot het zesde leerjaar (ST1-6) van Van Vreckem & Desoete (2016)?

Answer 21

-Normtoets voor niveaubepaling
-Accumulatie leerstof 1e-6e leerjaar (tot 135 woorden)
-Ook pseudowoorden, maar minder onderbouwd
-Geen werkwoorden

Question 22

Wat is de TODIO-S?

Answer 22

-Normtoets voor niveaubepaling
-Toets Diagnostisch Onderzoek Schrijven van Van Rompaey & Vandenberghe (2017-2018)
-1e-4e middelbaar
-Woorden, zinnen, morfologie, overschrijven

Question 23

Wat is de TASP?

Answer 23

-Normtoets voor niveaubepaling
-Zinnendictee hoger onderwijs, eventueel 3e graad middelbaar
-2011/2016

Question 24

Wat is het Gletch woorddictee?

Answer 24

-Normtoets voor niveaubepaling
-16+
-2009/2004-2009

Question 25

Waaruit bestaat het leerlingenvolgsysteem (LSV) lager onderwijs voor de niveaubepaling van spelling?

Answer 25

-VCLB
-CITO (SVS-V)(enkel woorddictee)

Question 26

Wat zijn de criteria voor een goede foutenclassificatie voor de diagnostiek van spelling?

Answer 26

-Duidelijke terminologie
-Beperkt aantal elkaar uitsluitende categorieën
-Kleine restcategorie
-Overzichtelijk scoreformulier
-Eenvoudig scoorbaar
-Interpretatievrij

Question 27

Met behulp van welk instrument kan men aan foutenclassificatie doen voor de diagnostiek van spelling?

Answer 27

Verkort Utrechts Classificatiesysteem voor Spelfouten (V-UCS)

Question 28

Wat is het Verkort Utrechts Classificatiesysteem voor Spelfouten (V-UCS)?

Answer 28

-Taakanalytisch en linguïstisch (band met leerstof, categorieën onderbouwd)
-3 versies: A voor 2e leerjaar, B voor 3e-5e leerjaar, C voor 6e leerjaar - 1e middelbaar
-Normen (verouderd): 5 niveaugroepen, gemiddelden en grenswaarden per categorie
-Systeem voor spelfouten

Question 29

Waaruit bestaat het systeem van spelfouten van het Verkort Utrechts Classificatiesysteem voor Spelfouten (V-UCS)?

Answer 29

-Basisleerstof: woord schrijven zoals klinkt
-Regels: eerst regel toepassen (onveranderlijke woorden, werkwoorden, zin)
-Keuzetekens: op meer dan 1 manier te schrijven en kiezen
-Weetwoorden: gewoon weten

Question 30

Uit welke onderdelen bestaat de analyse van het spellingsproces voor de diagnostiek van spelling?

Answer 30

-Verzameling allerlei spellingsproducten
-Analyse taakspecifieke voorkennis (en kwaliteit)
-Analyse deelvaardigheden
-Analyse niet-taakspecifieke voorkennis

Question 31

Waaruit bestaat de verzameling van allerlei specifieke spellingscontrole voor de kwalitatieve analyse?

Answer 31

-Vrij geschrijf, opstel, klasnota’s
-Overschrijven, auditief dictee
-Criteriumtoetsen: Spowerk en Spomek
-Bevraging van spellingsstrategieën

Question 32

Uit welke onderdelen bestaat de analyse van taakspecifieke voorkennis (en kwaliteit)?

Answer 32

-Spellingsterminologie
-Auditieve strategie
-Regelstrategie

Question 33

Hoe wordt auditieve strategie bepaald voor de kwalitatieve analyse?

Answer 33

-Analyse klankmateriaal
-Kennis lettervorm
-Kennis klank-tekenkoppelingen

Question 34

Hoe wordt de regelstrategie bepaald voor de kwalitatieve analyse?

Answer 34

-Kennis regel
-Identificatie toepassingsnood
-Adequate uitvoering regel

Question 35

Welke deelvaardigheden worden onderzocht bij de kwalitatieve analyse?

Answer 35

-Auditieve analyse (woorden, klankgroepen, klanken)
-Auditieve/visuele discriminatie
-Auditief sequentieel geheugen
-Temporele orde waarneming

Question 36

Wat is belangrijk voor taakgerichte leerhulp bij spellen?

Answer 36

-Intensieve, directe en systematische spellingsinstructie
-Strategie-inductie
-Feedback op accuratesse

Question 37

Welke methodieken zijn er voor taakgerichte leerhulp bij spellen?

Answer 37

-Opbouwmethodiek
-Strategiemethodiek
-Inprentingsmethodiek

Question 38

Wat is de opbouwmethodiek van taakgerichte leerhulp bij spellen?

Answer 38

-Bij problemen met schrijven volgens hoorweg
-Deelprincipes: aanleren deelvaardigheden en aanleren fonologische strategie (elementaire spellingshandeling)

Question 39

Wat is de strategiemethodiek van taakgerichte leerhulp bij spellen?

Answer 39

-Bij problemen met schrijven volgens regelweg
-Systematische en expliciete instructie en inoefening van spellingsregels: regelstrategie, taakspecifieke voorkennis, met visuele hulpmiddelen, analogiestrategie
-Instructie en oefening in keuze van juiste spellingsstrategie (identificatie)
-Soms in combinatie met inprentingsmethodiek

Question 40

Wat is de inprentingsmethodiek van taakgerichte leerhulp bij spellen?

Answer 40

-Bij problemen met schrijven volgens onthoudweg
-Associaties leren tussen klankvorm en orthografisch woordbeeld (directe route)
-Visueel woorddictee of afschrijfdictee met onmiddellijke feedback
-Mnemotechnische hulpmiddeltjes aanbieden (liedjes, plaatjes)
-Eventueel woordpakketten
-Visueel-motorisch geheugen