Hoofdstuk 2: Lezen

Question 1

Wat is de ontwikkelingspsychologische benadering van lezen?

Answer 1

-Lezen als proces van stapsgewijze verwerving (aanleren)
-Taakanalytische leesmodellen

Question 2

Wat zijn kenmerken van de taakanalytische leesmodellen?

Answer 2

-Spellend tot herkennend lezen
-Opbouwhypothese

Question 3

Welke kritiek is er op de taakanalytische leesmodellen?

Answer 3

Ontwikkeling is niet absoluut
-Sommige vaardigheden ontwikkelen door te leren lezen (interactie-effecten)
-Dus: bouwstenen veeleer deelvaardigheden dan leervoorwaarden

Question 4

Wat zijn behandelingsconsequenties van de ontwikkelingspsychologische benadering?

Answer 4

-Belang voor preventie
-Belang voor vroegtijdige behandeling bij jonge kinderen met leesproblemen

Question 5

Wat is de informatieverwerkingsbenadering van lezen?

Answer 5

-Lezen als proces van verwerking van informatie (uitvoeren)
-Verschillende componenten: structurele component, strategiecomponent, sturende component
-Procesmodellen van lezen

Question 6

Wat is de structurele component van de informatieverwerkingsbenadering van lezen?

Answer 6

Beschikbare geheugen- en verwerkingscapaciteit

Question 7

Wat is de strategiecomponent van de informatieverwerkingsbenadering van lezen?

Answer 7

Bewerkingen op info in verschillende fasen: geheugen-, leer- en oplossingsstrategieën

Question 8

Wat is de sturende component van de informatieverwerkingsbenadering van lezen?

Answer 8

-Monitoring
-Programmering en bewaking infoverwerking

Question 9

Welke soorten procesmodellen zijn er binnen de informatieverwerkingsbenadering van lezen?

Answer 9

-Bottom-up modellen: lezen start met verklanken
-Top-down modellen: lezen gestuurd vanuit betekenis
-Interactief-compensatoire modellen

Question 10

Welke soorten bottom-up modellen zijn er binnen de procesmodellen van lezen?

Answer 10

-Opbouwmodel
-Inprentingsmodel
-Dual-route model

Question 11

Wat is het opbouwmodel van lezen?

Answer 11

-Informatieverwerkingsbenadering: bottom-up model
-Lezen stap voor stap opgebouwd: assemblagestrategie/indirecte route
-Aanleren van deelvaardigheden (~ taakanalytisch model)

Question 12

Wat is het inprentingsmodel van lezen?

Answer 12

-Informatieverwerkingsbenadering: bottom-up model
-Lezen gebeurt via directe herkenning: adresseringsstrategie/directe route
-Komen tot automatisering (kwantitatief en kwalitatief)

Question 13

Wat is kwantitatieve automatisering binnen het inprentingsmodel?

Answer 13

Hoe trager lezen, hoe accurater lezen

Question 14

Wat is kwalitatieve automatisering binnen het inprentingsmodel?

Answer 14

-Uitvoering onbewust
-Uitvoering zonder controle persoon (autonoom)
-Gebruikt geen verwerkingscapaciteit
-Niet beïnvloed door bemoeilijking (interferentie)
-Stimulus in directe verbinding met langetermijngeheugen

Question 15

Wat is het dual-route model van lezen?

Answer 15

-Informatieverwerkingsmodel: bottom-up modellen
-Indirecte en directe route in competitie: horse-race model

Question 16

Welke kenmerken hebben interactief-compensatoire modellen binnen de informatieverwerkingsbenadering van lezen?

Answer 16

-Bottom-up en top-down processen in voortdurende wisselwerking
-Kan op verschillende manieren door model gaan
-Bepaalde onderdelen kunnen fout zijn, maar toch lezen als gevolg hebben

Question 17

Wat zijn 2 voorbeelden van interactief-compensatoire modellen binnen de informatieverwerkingsbenadering van lezen?

Answer 17

-Integratiemodel Van der Leij: alles met elkaar in verbinding
-Model Ruijssenaars & Ghesquière: input - controle via herkenning/geheugen/coderingsstrategie - output

Question 18

Welke stappen zijn er binnen de leesontwikkeling?

Answer 18

-Decoderend lezen
-Herkennend lezen/directe herkenning
-Anticiperend lezen/verkorte directe herkenning

Question 19

Wat is decoderend lezen?

Answer 19

-1e stap leesontwikkeling
-Verklanken
-Teken-klank-koppeling
-Auditieve synthese

Question 20

Wat is herkennend lezen of directe herkenning?

Answer 20

-2e stap leesontwikkeling
-Lezen in delen van woorden
-Lezen van kleine losse woorden
-Lezen zonder intonatie
-Lezen met verlengde klankwaarden
-Vlot lezen van gestructureerde rijen

Question 21

Wat is anticiperend lezen of verkorte directe herkenning?

Answer 21

-3e en laatste stap leesontwikkeling
-Benutten betekenisinformatie
-Benutten woordvorming/zinsvorming
-Lezen met intonatie

Question 22

Wat is de centrale theorie rond cognitieve oorzaken van dyslexie?

Answer 22

-Gevolg van problemen bij aanleren en bewustzijn van klankstructuur van taal
-Fonologische vaardigheden: fonologisch bewustzijn, rapid automatised naming (RAN, seriële benoemsnelheid), verbaal kortetermijngeheugen

Question 23

Waaruit bestaat het fonologisch bewustzijn?

Answer 23

-Rijmbewustzijn
-Syllabebewustzijn
-Foneembewustzijn

Question 24

Wat zijn belangrijke fonologische bewustzijnstaken?

Answer 24

-Rijmen: passief en actief
-Auditieve discriminatie
-Auditieve synthese
-Auditieve analyse
-Foneemdeletie
-Foneemsubstitutie
-Omkeren
-Spoonerisms

Question 25

Hoe hangt het fonologisch bewustzijn samen met dyslexie?

Answer 25

-Fonologisch bewustzijn is lees- en spellingsvoorwaarde
-Fonologisch bewustzijn is gevolg van lezen en spellen
-Interactie tussen fonologisch bewustzijn en lezen/spellen

Question 26

Hoe hangt het rapid naming deficit samen met dyslexie?

Answer 26

-Dyslexie gevolg van moeilijkheden met snel serieel benoemen (RAN)
-RAN als fonologische vaardigheid
-RAN als specifiek tekort of in combinatie met fonologisch deficit (dual deficit theory)

Question 27

Wat is het werkgeheugen?

Answer 27

Cognitief systeem dat instaat voor tijdelijk opslaan en manipuleren van informatie

Question 28

Wat is het model van werkgeheugen van Baddeley & Hitch?

Answer 28

-2 slaafsystemen voor tijdelijk bijhouden info (KTG)
–>Fonologische lus: verbale info
–>Visuo-spatieel schetsboek: visuele en spatiale info
-Centrale verwerkingseenheid (central executive, WG)
–>Aandachtscontrolesysteem
–>Coördineren en integratie info uit slaafsystemen en langetermijngeheugen
–>Wisselen tussen oplossingsstrategieën

Question 29

Hoe hangen werkgeheugen en dyslexie samen?

Answer 29

-Dyslexie gevolg van moeilijkheden bij tijdelijk opslaan en manipuleren info
-Fonologische lus is verbaal kortetermijngeheugen
-Onderzoek naar executieve functies neemt toe

Question 30

Uit welke onderdelen bestaat de diagnostiek rond technisch lezen?

Answer 30

-Niveaubepaling
-Foutenclassificatie
-Kwalitatieve analyse leerproces

Question 31

Uit welke onderdelen bestaat niveaubepaling?

Answer 31

-Woordniveau
-Zinsniveau
-Combinatie

Question 32

Waaruit bestaat de niveaubepaling op woordniveau?

Answer 32

-Woordleestests
-Pseudowoordleestests

Question 33

Welke woordleestests zijn er voor niveaubepaling op woordniveau?

Answer 33

-Eén Minuut Test (Brus & Voeten, 1972)
-Drie-Minuten-Toets (Verhoeven, CITO, 1995)

Question 34

Wat is de Eén Minuut Test van Brus & Voeten (1972)?

Answer 34

-EMT
-Woordleestest voor niveaubepaling op woordniveau
-116 reële woorden in stijgende moeilijkheidsgraad
-Snelheid en accuratesse
-2e leerjaar - 2e middelbaar
-Nieuwe normen 2011-2014
-T-scores: gem50, sd10

Question 35

Wat is de Drie-Minuten-Toets van Verhoeven (CITO, 1995)?

Answer 35

-Woordleestest voor niveaubepaling op woordniveau
-3 kaarten verschillende moeilijkheidsgraad
-Snelheid en accuratesse
-Vanaf kerstmis 1e leerjaar (kaart 1) - 6e leerjaar
-Vlaamse normen 2010-2011
-Vergelijkbare vaardigheidsscores voor 3 kaarten
-CITO-zones en percentielklassen: A (Pc76-100), B (Pc51-75), C (Pc26-50), D (Pc11-25), E (Pc0-10)

Question 36

Welke pseudowoordleestest is er voor niveaubepaling op woordniveau?

Answer 36

Klepel-R (Van den Bos, de Groot & de Vries, 2019)

Question 37

Wat is de Klepel-R van Van den Bos, de Groot & de Vries (2019)?

Answer 37

-Pseudowoordleestest voor niveaubepaling op woorniveau
-116 onbestaande woorden in stijgende moeilijkheidsgraad
-Maat voor decoderend lezen
-Structuur vergelijkbaar met EMT, 2 parallelkaarten
-Snelheid en accuratesse
-1e leerjaar - 2e middelbaar
-T-scores: gem50, sd10
-Index-scores in combinatie met EMT

Question 38

Welke tests zijn er voor een niveaubepaling op zinsniveau?

Answer 38

-AVI-leeskaarten
-Gletchr leestekst Faalangst (Test voor Gevorderd Lezen en Schrijven, Depessemier & Andries, 2009)

Question 39

Wat zijn de AVI-leeskaarten?

Answer 39

-Niveaubepaling op zinsniveau
-Uitleg
–>Analyse Van Individualiseringsvormen
–>Zoeken naar gedifferentieerd leesonderwijs
–>Indeling technisch leesniveau van zinnen
–>Niveau: M3-E3-M4-E4-M5-E5-M6-E6-M7-E7-Plus
–>2 parallelversies
–>Nieuwe Nederlandse versie en normen
-Interpretatie obv tijd en fouten
–>Beheersingsniveau: T en F
–>Instructieniveau: T
–>Frustratieniveau: T

Question 40

Wat is de Gletchr leestekst Faalangst (Test voor Gevorderd Lezen en Schrijven) van Depessemier & Andries (2009)?

Answer 40

-Leerlingen en studenten 16+
-Aparte normering voor tijd en fouten

Question 41

Welke gecombineerde test voor niveaubepaling bestaat er?

Answer 41

TODIO-L: Toets Diagnostisch Onderzoek Lezen (Van Rompaey & Vandenberghe, 2014)

Question 42

Wat is de TODIO-L?

Answer 42

-Gecombineerde test voor niveaubepaling
-Toets Diagnostisch Onderzoek Lezen van Van Rompaey & Vandenberghe (2014)
-3 leeskaarten: woorden, pseudowoorden, tekst
-Snelheid en accuratesse
-4e leerjaar - 4e middelbaar
-Percentielen en CITO-zones: A (Pc76-100), B (Pc51-75), C (Pc26-50), D (Pc11-25), E (Pc0-10)

Question 43

Welke soorten fouten worden onderscheiden voor de foutenclassificatie?

Answer 43

-Basisfouten
-Regelfouten
-Fouten tegen weetwoorden

Question 44

Wat zijn basisfouten?

Answer 44

-Niveau: basisgrafeem, complex grafeem, medeklinkercluster, woord, zin
-Foutsoorten: weglatingen, toevoegingen, vervangingen, verwisselingen/volgorde-fouten

Question 45

Wat zijn regelfouten?

Answer 45

-Lettergreepovergang: open/gesloten lettergreep
-Woordtekens: trema
-Sjwa (doffe e) in voor- en achtervoegsels: ig, lijk, ver, be, ge
-Andere voor- en achtervoegsels: tie, isch

Question 46

Wat zijn fouten tegen weetwoorden?

Answer 46

-Vreemde woorden
-Keuzetekens: c-k-s

Question 47

Op welke niveaus wordt de kwalitatieve analyse van het leesproces gedaan?

Answer 47

-Woordniveau
-Zinsniveau

Question 48

Hoe wordt de kwalitatieve analyse van het leesproces gedaan op woordniveau?

Answer 48

-Leesstrategie
-Vergelijking leesniveau en leesstrategie bij woordleestests en pseudowoordleestests
-Kwaliteit decoderende strategie
-Kwaliteit van automatisering/directe herkenning

Question 49

Hoe word de kwalitatieve analyse van het leesproces gedaan op zinsniveau?

Answer 49

-Situering in leesontwikkeling: decoderend, herkennend of anticiperend lezen
-Analyse kwaliteit van fonologische recodering
-Analyse kwaliteit gebruik contextinfo
-Analyse compensatoire processen
-Analyse taakspecifieke voorkennis en kwaliteit ervan: klank-tekenkoppeling, leesregels, aparte schrijfwijzen, leesrichting
-Analyse van deelvaardigheden: visuele/auditieve synthese, banale visuele deelvaardigheden, banale auditieve vaardigheden
-Analyse niet-taakspecifieke voorkennis

Question 50

Welke methodieken voor taakgerichte leerhulp bestaan er voor lezen?

Answer 50

-Opbouwmethodiek
-Inprentingsmethodiek
-Begripsmethodiek

Question 51

Wat is de opbouwmethodiek als taakgerichte leerhulp bij lezen?

Answer 51

-Bij problemen met decoderende leesstrategie (accuraat lezen)
-Basisprincipe: vertrekkend van deelvaardigheden, leesvaardigheid stap voor stap opbouwen
-Deelprincipes: aanleren deelvaardigheden (fonologische deelvaardigheden, letterkennis, teken-klankkoppelingen), aanleren decodeerstrategieën (volledige verklanking, visuele synthese), afleren hardnekkig spellen/raden, feedback over accuratesse

Question 52

Welke problemen kunnen er zijn met de decoderende leesstrategie?

Answer 52

-Onvoldoende beheersing deelvaardigheden (fonologische vaardigheden, letterkennis, teken-klankkoppelingen)
-Niet flexibel toepassen decodeerstrategieën
-Hardnekkig spellend of radend lezen
-Onvoldoende integratie van deelvaardigheden

Question 53

Wat is de inprentingsmethodiek als taakgerichte leerhulp bij lezen?

Answer 53

-Bij problemen met directe volledige woordherkenning (snel lezen)
-Basisprincipes: koppeling orthografie, fonologie, uitspraak en betekenis en versnelling van dit verwerkingsproces tot automatisme
-Deelprincipes: associaties leren, versnellen, feedback over snelheid

Question 54

Welke problemen kunnen er zijn met de directe woordherkenning?

Answer 54

-Onvoldoende beheersing techniek
-Stagnatie bij sublexicaal en/of lexicaal decoderen
-Interferentie: verwerking lossen woorden niet geautomatiseerd

Question 55

Wat is de begripsstrategiemethodiek als taakgerichte leerhulp bij lezen?

Answer 55

-Bij problemen met verkorte volledige woordherkenning (anticiperend lezen)
-Basisprincipe: gebruik betekenis van woorden en zinnen voor bevorderen technisch lezen
-Deelprincipes: mobiliseren en implementeren van voorkennis (klankvorm en betekenis van woorden, klankvorm en betekenis van verhalen, anticiperen op betekenis), leren toepassen van begripsstrategieën

Question 56

Welke problemen kunnen er zijn met verkorte volledige woordherkenning?

Answer 56

-Onvoldoende contextgebruik
-Begrip ondergeschikt aan technieken