Hoofdstuk 1 - de romeinse tijd

Question 1

Agrarisch Romeins recht

Answer 1

Het recht uit de koningstijd en de vroege republiek

Question 2

Koningstijd

Answer 2

Het tijdperk waarin het Romeinse rijk geregeerd werd door een koning

Question 3

Rome als republiek

Answer 3

Het romeinse rijk werd in deze tijd geregeerd door een keizer

Question 4

Het principaat / de vroege keizertijd

Answer 4

Het romeinse rijk werd geregeerd door een keizer

Question 5

Het dominaat / de late keizertijd

Answer 5

Het romeinse rijk werd geregeerd door een keizer en het na-klassieke romeinse recht was geldig

Question 6

Het klassieke Romeinse recht

Answer 6

Het recht dat gold tijdens de late republiek en de vroege keizertijd

Question 7

De volksvergadering

Answer 7

Een vergadering van burgers die stemmen over wetten en kiezen de magistraten

Question 8

Magistraten

Answer 8

De mensen die de macht van de koning overnemen en verdelen, ze worden gekozen door de volksvergadering

Question 9

Consul

Answer 9

De hoogste magistraat van het romeinse recht

Question 10

De Senaat

Answer 10

Het adviesorgaan van de volksvertegenwoordiging. Had veel macht ondanks dat het slechts een adviesorgaan was.

Question 11

Priestercolleges

Answer 11

De priesters werden gezien als vertegenwoordigers van god. Omdat in de koningstijd en in de vroege republiek alles op god en godsdienst gefocust was, waren de priesters zeer belangrijk.

Question 12

Het Fas

Answer 12

Het recht tussen hemel en aarde, het regelde de verhouding tussen de goden en de mensen. Het fas was een publiekrechtelijke aangelegenheid en de romeinen dachten dat de goden dit gemaakt hadden.

Question 13

Nefas

Answer 13

Dit bega je als je een van de regels van het fas overtrad

Question 14

Het Ius

Answer 14

Dit was het recht tussen romeinse burgers onderling. Het ging in het Ius over delicten van de ene familie tegen de andere familie. De romeinen waren er van overtuigd dat dit recht door de goden gemaakt was.

Question 15

Het Mos

Answer 15

Het Fas en het Ius samen is het Mos. Dit was gewoonterecht en zo belangrijk dat het onveranderlijk was. Het recht was de wil van de goden en was daarom onveranderlijk. Het Mos werd uiteindelijk gecodificeerd in de wet der twaalf tafelen.

Question 16

Het Ius Civil

Answer 16

Het Ius en het Fas zoals het gecodificeerd stond in de wet der twaalf tafelen

Question 17

Legis-actio procedure

Answer 17

De rechterlijke procedure in de vroege republiek. Het was een streng proces gebaseerd op rituelen. Het werd verzorgd door de priester en kon gestart worden bij schending van de wet der twaalf tafelen / het Ius Civil.
De Legis-actio procedure bestaat uit 2 fases, in Iure en Ap ludicem. Hoger beroep was niet mogelijk omdat men zelf de rechter koos.

Question 18

In Iure

Answer 18

De eerste fase van het legis-actio proces.
De priester beoordeeld of een geschil binnen de wet der twaalf tafelen valt. Als hij van mening was dat er er binnen viel, verleende de priester een actio.

Question 19

Ap ludicem

Answer 19

Dit is de tweede fase waarin een oordeel gevormd wordt door de rechters.
De rechters zijn gewone burgers en mogen zelf gekozen worden.
In deze fase gaat het puur om wie de waarheid spreekt.
Er werd verder niet meer naar de interpretatie van de wet der twaalf tafelen gekeken. Dat deed slechts de priester in de in lure fase.

Question 20

De Praetor

Answer 20

De vervanger van de priester in de eerste fase in het legis-actio proces.
De praetor kreeg twee oplossingen om het toenemende aantal gevallen wat niet onder de wet der twaalf tafelen viel op te lossen, de nuttige actie en de feitelijke actie.

Question 21

De nuttige actie

Answer 21

In dit soort gevallen interpreteerde de praetor de wet der twaalf tafelen zeer breed, zodat meerdere geschillen en juridische verhoudingen beoordeeld konden worden in het legis-actio proces.

Question 22

Feitelijke actie

Answer 22

Dit verleende hij indien er een compleet nieuw geschil voordeed waar de wet der twaalf tafelen in geen enkele manier in voorzag.
De praetor verleende dan desondanks rechtsingang en zorgde hiermee dat ook de compleet nieuwe geschillen beoordeeld mochten worden door de rechter.

Question 23

Formula proces

Answer 23

Een procedure die naast het legis-actio proces ontstaat, waaraan het nieuwe gecreëerde praetorisch recht werd getoetst.
Het formula proces was een soepeler en toegankelijker proces. Men koos ook hier zelf de rechter en dus was hoger beroep niet mogelijk.

Question 24

Rechtswetenschappers

Answer 24

Juristen met drie belangrijke taken:
- Het geven van adviezen
- Het begeleiden van juridische processen
- Het verschaffen van rechtsformules

Question 25

Ius respondendi

Answer 25

De keizer verleende aan een aantal juristen ius respondendi: ‘het recht om voor de keizer te antwoorden / adviezen geven namens de keizer’. Op deze manier is de keizer ervan verzekerd dat hij nooit een andere opinie zal hebben dan rechtswetenschappers.

Question 26

Het eeuwig edict

Answer 26

De keizer probeert ook het recht naar zich toe trekken door het edict van de praetor te bevriezen. Hij bepaalt hiermee dat de praetors geen recht meer mogen maken.
Alleen de senaat, en dus de keizer, mocht nog wetten maken. De keizer zorgde er zo dus voor dat zijn grootste concurrenten, de praetors, hun belangrijkste juridische bevoegdheid kwijtraakte.

Question 27

De cognitio-extra-ordinaria procedure

Answer 27

De keizer riep deze nieuwe rechterlijke procedure
in het leven. Keizerlijke ambtenaren zetelde in deze procedure als rechters.
Men kon dus niet langer een rechter uitkiezen, met als gevolg dat hoger beroep bij deze procedure wél
mogelijk was.
Het proces was in een één fase.
De keizerlijke ambtenaar koos de toepasselijke formule, hoorde de zaak én deed uitspraak. De keizerlijke ambtenaren kregen zo een veel actievere rol in het proces dan de praetors en priester hadden.
De keizer schaft het legis-actio proces officieel af. Het formula-proces bleef nog wel bestaan

Question 28

Edicten

Answer 28

Aankondiging van een wet

Question 29

Mandaten

Answer 29

Individuelen bevelingen

Question 30

Rescripten

Answer 30

Adviezen van/namens de keizer door rechtsgeleerden

Question 31

Decreten

Answer 31

Vonnissen

Question 32

Citeerwet

Answer 32

Een wet uitgevaardigd door de keizer waarin hij bepaald dat de rechter louter teksten van 5 door de keizer aangewezen rechtswetenschappers mag gebruiken.
Deze 5 rechtswetenschappers waren: Papinianus, Ulpianus, Paulus, Gaius & Modestinus.

Question 33

De Codex

Answer 33

Onderdeel van het corpus iuris civilis.
Een verzameling van keizerlijke wetten die de voorgangers van Justitianus hadden uitgevaardigd (bijvoorbeeld de citeerwet)

Question 34

De instituten

Answer 34

Onderdeel van het corpus iuris civilis.
Een kopie van het leerboek van Gaius (zeer belangrijke jurist)
Met zijn leerboek systematiseerde Gaius het Romeinse recht.
Dit boek heeft uiteindelijk kracht van wet gekregen.

Question 35

Digesten

Answer 35

Onderdeel van het corpus iuris civilis.
Een ander woord voor responsa.
Met name van Ulpianus waren er veel Digesten.

Question 36

Novellen

Answer 36

Onderdeel van het corpus iuris civilis.
De nieuwe keizerlijke wetten van Justitianus zelf en zijn opvolgers.