Historie van de JGZ

Question 1

Leerdoelen

Answer 1

• historie kunnen omschrijven, belangrijke gebeurtenissen kunnen benoemen
• factoren die kindergezondheid vroeger bedreigden en bevorderden noemen
• gezondheid van de kinderen in NL in een mondiaal perspectief zetten (goed vergeleken met de rest van de wereld)

Question 2

Wat zeiden artsen en economen tijdens welke periode?

Answer 2

De Verlichting: veel gezonde kinderen zijn nodig voor een welvarend land met veel rijkdom.

Question 3

Middelnederlandse teksten hebben…

Answer 3

Veel aandacht voor de gezondheid van het kind.

Question 4

Émile, ou De l’éducation

Answer 4

Boek van filosoof die heel bekend was:

• goed onderwijs
• goede opvoeding
• aandacht voor gezondheid

(hieruit ontstonden verloskunde, pedagogiek en kindergeneeskunde)

Question 5

Bedreigingen JGZ in de 18e en 19e eeuw:

Answer 5

• Pokken
• Cholera
• Tyfus

Question 6

Kenmerken van pokken als ziekte

Answer 6

Virale infectieziekte, luchtwegen, griep en blaasjes op huid, overlijden door toxisch, vooral zuigelingen en kids

Question 7

Wat deden ze aan de preventie van de pokken?

Answer 7

• Variolatie: gezond iemand injecteren met pokpuist van iemand met lichte klachten

Question 8

Wat was de eerste vaccinatie?

Answer 8

Door Edward Jenner: zag dat melkmeisjes geen pokken hadden (dicht bij koeien). Dus koepokken van een melkmeisje op hand van een jongen: James Philip in 1796.

Question 9

Wat was de verdere verloop van de preventie mbv vaccinaties?

1800

Answer 9

1808: Napoleon vaccinatieplicht
1823: vaccinatie op school verplicht (pokkenbriefje)
1857: pokkenbriefje weer weg
1871-1873: pokkenepidemie
1872 – Wet op de Besmettelijke Ziekten (pokkenbriefje)

Question 10

Waarom had de Wet op de Besmettelijke Ziekten niet veel impact?

Answer 10

omdat er geen leerplicht was

Question 11

Wat gebeurde er na de wet op de besmettelijke ziekten?

Answer 11

1874: kinderwetje van Houten
1901: leerplicht (toen ging de wet op de besmettelijke ziekten wel werken door indirecte vaccinatiedrang)
1928: vaccinatiewet opgeheven door bijwerkingen
1939: inentingswet weer ingesteld, maar je mocht weigeren bij de gemeente
1980: wereld pokkenvrij verklaard

Question 12

Cholera kenmerken ziekte

Answer 12

• blauwe dood
• bacteriële darm infectieziekte
• door eten of drinken (water)
• blauw gelaat, uitpuilende ogen, diarree en braken -> uitdroging

Question 13

Tyfus kenmerken ziekte

Answer 13

• bacteriële darminfectieziekte
• eten of water
• diarree en braken -> uitdroging

Question 14

Wat waren cholera en tyfus in de 18e en 19e eeuw?

Answer 14

1e oorzaak van zuigelingensterfte.

Question 15

waardoor leidden cholera en tyfus tot zoveel zuigelingen doden

Answer 15

• niet ontwikkeld immuunsysteem
• veel water door schoonmaken eten, flessen, melk verdunnen etc

Question 16

Wie ontdekte dat cholera met water te maken had en hoe?

Answer 16

John Snow, door waterleidingen veel cholera besmetting in 1854.

Question 17

Wie ontdekte de echte oorzaak?

Answer 17

Koch: bacteriële oorzaak.

Question 18

Wat was vroeger de situatie met drinkwater:

Answer 18

• welvarende mensen: water uit de vecht van de Versch-Water Sociëteit of licht bier drinken.
• armen: super slecht water uit grachten

Question 19

Waardoor werd het water verbeterd (preventie)?

Answer 19

Jacob van Lennep: 2,5 mil voor leiding in Ams. Kopen bij Haarlemmerpoort.

Question 20

Hoeveel % dronk schoon drinkwater in 1900?

Answer 20

40%

Question 21

Wat werd er gedaan aan hygiëne (preventie) in 1800?

Answer 21

1806: hygiene in klaslokalen wet
1847: sarphati inzameling afval
1848: reiniging amsterdamse straten (-50% cholera)
1853: stadsreiniging ams

Question 22

Wanneer was de industriele revolutie

Answer 22

helft 19e eeuw, 1850

Question 23

Hoe waren de leefomstandigheden in de stad tijdens de industriele revolutie

Answer 23

• dicht op elkaar wonen
• niet sanitair
• arme mensen geen goed drinkwater
• lage lonen
• voedsel tekorten
• kinderarbeid
• alcoholisme

Question 24

zuigelingensterfte … % in de 1850s

Answer 24

20%

Question 25

van 1840 tot nu kwamen de volgende preventie maatregelen die de zuigelingensterfte omlaag haalden…

Answer 25

• hygiene verbeteringen
• sulfonamiden
• DFT en polio vaccin
• mazelen vaccin

Question 26

Regionale verschillen in zuigelingensterfte kwamen door…

Answer 26

• bevolkingsdichtheid
• drinkwater

Question 27

sociale verschillen in zuigelingensterfte kwamen door…

Answer 27

• riskante gebieden vermijden
• betere sanitaire middelen

(maar.. ook juist geschoolde mensen hadden veel zuigelingensterfte!)

Question 28

wat is een epidemiologische transitie?

Answer 28

van infectieziekten naar chronische ziekten.

Question 29

wat zijn de 3 fasen van de epidemiologische transitie

Answer 29

1. epi-/pandemieën en hongersnood (‘pestilence and famine’) –> infectie, zuigelingensterfte hoog
2. afnemende epi, zuigelingensterfte daalt (receding pandemics)
3. degeneratieve en door de mens veroorzaakte aandoeningen (meeste mensen overleven kindertijd) (degenerative and man made diseases)

Question 30

wat zijn de bedreigingen in de 20e eeuw?

Answer 30

• poliomyelitus
• tuberculose

Question 31

Poliomyelitus kenmerken ziekte

Answer 31

polio, feco-oraal, symptomen: griep, verlamming, meningitis.

Question 32

Wat is nu de staat van poliomyelitus

Answer 32

grootste gedeelte wereld vrij, nederland laatste in 1993. vooral in afrika nu nog.

Question 33

wat is de polio paradox?

Answer 33

hoe meer hygiëne, hoe meer polio er kwam

Question 34

tuberculose kenmerken ziekte

Answer 34

• bacteriële luchtweginfectieziekte
• zweten, bloed ophoesten, hoesten, gewichtsverlies
• vooral bij zwakke ondervoedde kinderen uit steden

Question 35

in de 20e eeuw preventie voor tuberculose…

Answer 35

vakantiekolonies (bleekneusjes) en TBC sanatoria (de complexen waar alleen tuberculose werd behandeld)

Question 36

caritas

Answer 36

vrijwilligerswerk van artsen (soort verbond)

Question 37

Gemeentewet 1851:

Answer 37

openbare gezondheid taak van de gemeente

Question 38

bij wie lag de taak van de zorg vooral aan eind 19e eeuw

Answer 38

caritas (vrijwillig) en kruisverenigen

Question 39

wat zijn nog meer ontwikkelingen in de 20e eeuw

Answer 39

1901: zaandam scholen arts
1903: GGD opgericht, vooral gericht op voeding, hygiene en goedkope melk
1953: rijksvaccinatieprogramma
1960: screenings van 0-4 jaar (van wiechenschema, gehoortest en zicht)
1974: hielprik

Question 40

de zorg van nederlandse kinderen,

Answer 40

veel beter dan de rest van de wereld, niet representatief.