Het Belgisch drugsbeleid

Question 1

Wat bedoelt men met het multidimensionale drugsbeleid?

Answer 1

Gezondheid
Gebruiker én samenleving

Economische dimensie gedreven door economische wetmatigheden:
Drugsmarkt is
- Legale economie
- Illegale economie (narco-economieën)
- Verwevenheid

Sociale dimensie en sociale consequenties

• Sociaal functioneren van individu
• Sociale impact

Veiligheidsdimensie
Druggerelateerde criminaliteit (link drug-crime)
- Overtredingen drugswetgeving
- Systemische criminaliteit
- Verwervingscriminaliteit
- Psychofarmacologische criminaliteit

Zowel voor aanbodszijde, als voor vraagzijde

Illegale drugseconomie heeft linken met
- Georganiseerde criminaliteit, terrorisme, militaire conflicten,…

Middelengebruik in het verkeer, druggerelateerde overlast

=> permanente interactie tussen de verschillende delen

Question 2

Wat bedoelt men met het multi-level drugsbeleid?

Answer 2

Zowel voor aanbodszijde als voor vraagzijde

Internationaal (~globalisering)
Vb. productie illegale middelen zoals cocaïne, heroïne, hasj (aanbodzijde); Drugstoerisme (vraagzijde)

Federaal

Regionaal
Vb. Tussenhandel

Lokaal
Vb. detailhandel

Drugsfenomeen is complex en veelzijdig

Question 3

Wat is het integraal en geïntegreerd drugsbeleid?

Answer 3

Vanuit het multidimensionale en multi-level gaan we naar een drugsbeleid die zich focust op meerdere beleidsdomeinen en meerdere beleidsniveaus. Zo gaat men beleidsafstemming doen op horizontaal en verticaal niveau

Question 4

Waaruit bestaat het internationaal kader van het Belgisch drugsbeleid?

Answer 4

Eerste VN-verdragen (voorlopers)

• Verdrag van Den Haag van 1912
• Verdragen van Genève 1925, 1931 en 1936

Wereldwijde samenwerking tussen landen geconcretiseerd in drie (meer recente) VN-verdragen:

• het Enkelvoudig Verdrag van 30 maart 1961 inzake verdovende middelen en zijn protocol van 25 maart 1972: Vierdelig lijst verdovende middelen

- Het Verdrag van Wenen van 21 februari 1971 inzake psychotrope stoffen
Psychotrope substanties (hallucinogenen, amfetamines, barbituraten, tranquillizers)

• het VN-Verdrag van 20 december 1988 tegen de sluikhandel in verdovende middelen en psychotrope stoffen: bevat precursoren, internationale samenwerking en sluikhandelaars

De Europese Unie
- De Overeenkomst van 19 juni 1990 ter uitvoering van het Schengen-akkoord van 14 juni 1985 inzake de geleidelijke afschaffing van de controles aan de gemeenschappelijke grenzen

• Verdrag van Europese Unie van Maastricht (1992)
• Verdrag van Amsterdam (1997)
• Opzet Early Warning System (1997)
• EU-actieplannen (sinds 1996)

Question 5

Uit welke vraag en aanbodzijde bestaat het EU Actieplan van 2017-2020?

Answer 5

Terugdringen vraagzijde:

• Voorkomen (eerste) gebruik
• Doeltreffender drugsbehandeling en –rehabilitatie (terugdringen (problematisch) gebruik, drugsverslaving, druggerelateerde gezondheidsrisico’s)
• Gecoördineerde benadering voor best practices en kwaliteit in het terugdringen van de vraag naar drugs

Terugdringen aanbodzijde:
- Versterken van rechtshandhaving en samenwerking binnen EU
- - Versterken justitiële samenwerking en wetgeving binnen de EU
Doelmatig reageren op bestaande en nieuwe ontwikkelingen

Question 6

Wat is de drugswet van 1921,

Answer 6

De basiswet van 24 februari 1921, sterk gewijzigd door de wet van 9 juli 1975

Drugsprobleem in België vrij minieme impact, gebruik min of meer beperkt tot geïsoleerde gevallen in medische en paramedische kringen en veldapotheken

Minister van Justitie E. Vandevelde: Alcoholwetten (1918;1919)
Positivisme ~ Louis Vervaeck

Het bestaat uit een kaderwet:
De ‘Regering’ (sinds 3 mei 2003 de ‘Koning’) is gemachtigd om de voorwaarden te bepalen waaronder bedoelde stoffen moeten worden verhandeld en hoe daarop toezicht wordt gehouden

=> strafbepalingen verdeeld tussen wet en koninklijk besluit
Reglementeert twee verschillende materies in dezelfde wet:

• Slaap- en verdovende middelen
• Gifstoffen, ontsmettingsstoffen en anticeptica

Wordt aangevuld in:

1975: ‘psychotrope stoffen’
2003: ‘stoffen die kunnen gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen’

Inschrijven in het internationaal drugsbeleid

Question 7

Wat zijn de ontwikkelingen van 1921-1975?

Answer 7

Wet van 9 juli 1975 (grondige aanpassing van wet 1921)

Context
- Conservatieve tegenbeweging t.a.v. de golden sixties
- Groeiende internationale ongerustheid om drugshandel
via Enkelvoudige Verdrag van New York en Conventie van Wenen
- Groter aanbod dan louter klassieke drugs

Wet:
- Geen onderscheid tussen cannabis en cocaïne en opiaten
Invoer enkele nieuwe bestraffingen en verzwarende omstandigheden
- Invoer van een verklikkingsclausule (verschoningsgrond)

Werd in 2014 opnieuw aangepast (zie verder)

Question 8

Wat was het effectief drugsbeleid in de jaren 90?

Answer 8

In de jaren ‘80 was het drugsproblematiek geen politiek thema

Begin jaren ‘90: prioritair op de politieke agenda bouwstenen drugsbeleid sensu lato

Eerste helft jaren ‘90: verschillende beleidsinitiatieven zonder betrokkenheid voltallige regering of afstemming

1995: Federaal Actieplan Toxicomanie

Fundamenten: Parlementaire Werkgroep ‘Drugs’ (1996-1997)

• Stand van zaken voor alle aspecten van het fenomeen én de aanpak ervan
• Geïntegreerd normaliseringsbeleid, bottom-up aanpak

Question 9

Wat waren de drie premisses in het drugsbeleid van de jaren 90?

Answer 9

Normaliseringsbeleid: Zoeken naar een evenwicht tussen het stellen van normen en het snel evoluerende, multidimensionele drugsfenomeen
Beleidsafstemming: Het drugsbeleid mag niet op zichzelf staan, maar moet geïntegreerd worden in andere beleidsdomeinen
Het Belgisch drugsbeleid dient zich in te schakelen in het Europese drugsbeleid

Question 10

Wat is het verschil tussen cannabis en andere illegale drugs?

Answer 10

• Minder gezondheidsrisico’s

- Weinig/geen druggerelateerde criminaliteit en -overlast

Question 11

Wat houdt preventie en hulpverlening in?

Answer 11

Preventie: ontradingsbeleid en terugdringen van legaal en illegaal druggebruik

Hulpverlening ter bescherming van de samenleving en van het individu

Algemeen: stellen van grenzen van maatschappelijke tolerantie + handhaven van de grenzen

Question 12

Welk soort beleid is er nodig?

Answer 12

Eens strafrechtelijk beleid en een penitentiair drugbeleid.

Question 13

Wat is de federale drugsnota van 2001?

Answer 13

Opbouw volgens de aanbevelingen van de Werkgroep Drugs (grote overeenstemming):

• Weergeven standpunten Werkgroep Drugs
• Stand van zaken (n.a.v. Evaluatierapport)
• Antwoord van de regering op de aanbevelingen

Algemene uitgangspunten

• Drugmisbruik is probleem van volksgezondheid
• Normaliseringsbeleid, gericht op rationele risicobeheersing
• Geïntegreerde (verticaal en horizontaal) en integrale aanpak

Dus:
A.d.h.v. drie pijlers: preventie, hulpverlening en repressie
A.d.h.v. twee overkoepelde thema: geïntegreerde en integraal, epidemiologie

Doelen:

• Daling van aantal middelenafhankelijken
• Daling van fysische en psychosociale schade van drugsmisbruik
• Daling van negatieve gevolgen voor de samenleving

Question 14

In welke mate is het geïmplementeerd?

Answer 14

Samenroepen Interministeriële Conferentie Drugs (IMC) + Oprichten van een beleidsondersteunende Cel Drugbeleid (ACD)

Belgisch Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugverslaving

Early Warning-systeem voor synthetische drugs

Evidence based beleid wint aan belang:

Question 15

Wat zijn de fasen van repressie?

Answer 15

• opsporing
• vervolging
• straftoemeting
• strafuitvoering

Question 16

Wat is problematisch gebruik?

Answer 16

Gebruik dat gepaard gaat met een graad van verslaving die de gebruiker niet langer de mogelijkheid biedt zijn gebruik te controleren en dat zich uit door psychische en lichamelijke symptomen.

Question 17

Wat is openbare overlast?

Answer 17

Als openbare overlast beschouwd het bezit van cannabis in een strafinrichting, in een opvoedingsinstituut of in het gebouw van een maatschappelijke instelling of in hun onmiddellijke omgeving, of op andere plaatsen waar minderjarigen samenkomen voor onderwijs, sport en andere gezamenlijke bezigheden.

Question 18

Hoe is het opsporing- en vervolgingsbeleid tot stand gekomen?

Answer 18

Via:
- Ministeriële omzendbrief dd. 16/05/2003: Ministeriële richtlijn betreffende het vervolgingsbeleid inzake het bezit van en de detailhandel in illegale verdovende middelen

• Opgevangen door Gemeenschappelijke Richtlijn 2005 omtrent de vaststelling, registratie en vervolging van inbreuken inzake het bezit van cannabis

Question 19

Wat is de straftoemeting bij drugs?

Answer 19

Gevangenis= ultimum remedium bij problematisch gebruik maximale doorverwijzing naar (drug)HV

Invoer van een aantal nieuwe straffen

Probatieopschorting- uitstel
> aandeel justitiecliënten onder probatie

Knelpunten procedure
Pilootproject DBK

Question 20

Wat is de strafuitvoering bij drugs?

Answer 20

• Monitoring in gevangenissen
• Drugbeleid intra muros: Ministeriële Omzendbrief m.b.t drugproblematiek in de gevangenissen, 2006
• Drugsvrije afdelingen
• Centraal Aanmeldingspunt druggebruikende gedetineerden

Question 21

Wat is het probleem wanneer problematische gebruikers in contact komen met justitie en hulpverlening?

Answer 21

Veel problematische druggebruikers komen in contact met justitie en veel delinquenten binnen justitie hebben een verleden van (problematisch) druggebruik

Strafrechtelijke reactie onvoldoende

Doorverwijzing naar hulpverlening als opportuniteit

Samenwerking hulpverlening – justitie niet steeds van een leien dakje

• Werkrelatie niet steeds vanzelfsprekend
• Essentiële randvoorwaarden
• Praktijkvoorbeeld = drugbehandelingskamer in Gent (DBK)

Question 22

Hoe ziet het drugsbeleid eruit op verticaal niveau?

Answer 22

• Drugsbeleid van VN
• Europees Drugsbeleid
• Belgisch Drugsbeleid

Wetgeving van België afgestemd op de vorige twee

Question 23

Wat is er het belangrijkst in het huidig Belgisch drugsbeleid?

Answer 23

Late totstandkoming van het Belgische drugsbeleid

Belgisch drugsbeleid:

• Sluit aan bij VN- en EU-beleid
• Heeft een multidimensionele benadering
• Richt zich op vraag én aanbod
• Werkt volgens het ‘ultimum remedium’ principe