Heildræn nálgun 2 Flashcards
Hvaða verklög eða þægindaknippi er talað um í þessum fyrirlestri?
- ABCDEFs of Prevention and Safety
- VVÓ (verkir, vökustig, óráð) – LSH
Hver er ástæðan fyrir því að við eruum með verklag eða þægindarknippi?
Með svona verklögum getum við komið í veg fyrir notkun fjötra, óráð ofl
Draga úr óráði og miða að bætti útkomu og lifun. Bæta útkomu og auka vellíðan
Hvernig er verklag - þægindarknippi ABCDEFs of prevention and safety?
- A – Assess for and manage pain
- B – both spontaneous awakening trials (SAT) & spontaneous breathing trials (SBT)
- fá fólk til að anda sjálft
- C – attention to the choice of sedation and analgesia
- velja rétt, helst stuttverk
- D – delerium monitoring and management
- E – early mobility (þetta er ekki inni í lsh)
- F – family engagement (þetta er ekki inni í lsh)
Hvernig er verklag VVÓ (verkir, vökustig, óráð) – LSH?
- Verkjamat og verkjameðferð
- Vökustig (vakandi og rólegur)
- Óráð (fyrirbygging, mat og meðferð)
Á hverri vakt fer hjúkrunarfræðingur yfir mikilvægustu þætti í VVÓ verklagi, hvað fellur undir það?
- Góð verkjastilling
- Mat á vökustigi
- Hreyfa sem fyrst
- Virkja og örva (raunveruleikaglöggvun og örva vitsmunastarf)
- Stuðla að dægursveiflu/tryggja nætursvefn og samþætta inngrip
Erum með sjúkling sem er mjög verkjaður, hvað þurfum við að skoða skv, verlögum varðandi verki?
- Mat sjúklings sjálfs á verkjum – gullstaðall verkjamats. Visual Analog Scale (VAS) og Numerical Rating Scale (0-10). (ekki hægt að nota þar sem hann er sofandi) Mat á einkennum; PQRSTU (6) eða 7 attributes of symptoms
- Meta hugsanlega orsök verkja/vanlíðunar: Hann var í skurðaðgerð t.d.
- Skoða hegðun sjúklings - Nota behavioral pain assessment tools:
- Fullorðnir: Critical Care Pain Observational Tool (CPOT) og Behavioral Pain Scale (BPS)
-Börn: COMFORT behavioral scale og FLACC: Faces, Legs, Activity, Cry, Consolability, Observational Tool - Spyrja nánasta aðstandanda (Surrogate reporting of pain) um verkjahegðun
- Verkjastilling ef grunur um verki
Hvað er CPOT?
4 skiptur skali
- Andlitstjáning
- Líkamshreyfingar
- Samvinna við öndunarvél hjá barkaþræddum sjúklingi EÐA munnleg tjáning sjúklings sem er ekki barkaþræddur
- Vöðvaspenna
Getur fengið mest 2 stig í hverjum flokki.
- hafa áhyggjur þegar 2 stig eða fleiri
Hægt a’ skoða samtals 8 stig
Hvað á ég að gera sem hjúkrunarfræðingur varðandi mat,meðferð og fyrirbyggingu verkja?
- Þú sem hjúkrunarfræðingur á gjörgæsludeild hefur í huga að alltaf skal meta verki fyrst í verklagi VVÓ.
- Þú gefur grunnverkjastillingu (Panodil) ásamt ópíóða (Morfín) í æð eftir þörfum og sérð fljótlega sjúkling róast.
- Nú skorar hann 0 á CPOT verkjamatskvarða.
- Þú metur og skráir verki á 1-2 klst. fresti
- Gefur verkjalyf fyrir inngrip sem geta valdið sársauka
- Íhugar viðbótarúrræði
Hverjir eru fylgikvillar ofslævingar og of lítilla slævingar?
Getum ekki metið verki, getur hægst á önduninni og þá þarf öndunarvél að anda fyrir hann, maga sonda til að koma í veg fyrir ógleði
Hvernig veistu hvort sjúklingurinn er ofslævður eða of lítið?
Æstur, hræddur, kvíðinn, toga barkarennu úr sér og skaddar raddböndin
Hvað er propofol (diprivan)?
Stuttverkandi svæfingalyf sem gefið er í bláæð
- Fast onset/short duration of action
- Við innleiðslu og viðhald svæfinga
- Til slævingar við rannsóknir/skurðaðgerðir
- Slæving gjörgæslusjúklinga
- Skammtastærðir
- Oft þegar maður slekkur á propafolinu þá vaknar sjúklingur bara strax
- Ertandi í útlægar æðar
Þarf að mæla tríglýseríð 2-3 daga fresti því þetta er fituleysanleg lausn
Afhverju þarf að mónitora fólk sem er á propafóli?
Því þetta er öndunarslævandi
Er propofol verkjastillandi?
Nei, ekki verkjastillandi (analgesia)
- Nauðsynlegt að gefa verkjalyf auk propofol
- Allavega gefa panodil = grunnverkjastilling!!!!
- Svo kannski fer maður út í meiri verkjalyf
Hver er aukaverkun propafol?
Aukaverkanir: lágur blóðþrýstingur, öndunarbæling, bradycardia, hjartsláttaróregla, propofol infusion syndrome
Propofol syndrome: Ef einstaklingur er með grænt þvag þá líklegast að byrja, sjáum þetta oftast hjá börnum. Getur líka verið Medillin blue? Eh lyf sem getur líka valdið grænu þvagi
Hvernig metum við dýpts slævingar?
- Á gjörgæsludeild hafa áherslur seinni ára verið að stytta svæfingartíma og koma sjúklingi fyrr úr öndunarvél
- Þekkja Richmond Agitation Sedation Scale, RASS (notað í VVÓ, vökustig metið, einnig metið í ICU-CAM matstækinu)
Það þarf síðan að meta B (both spontaneous awakening trials (SAT) og V (vökustig) á skölunum abcdef og VVó hvað felst í því
- Áður fyrr talað um daglegt hlé á slævingu (sedation vacation)
- Fyrra verklag á LSH kallaðist – Að vekja og venja – byggt á rannsókn Girard og félaga (2008)
- Markmið nú með VVÓ verklagi er að hafa sjúklinginn vakandi í öndunarvél, verkjalausan, samvinnuþýðan án óráðs.
Markmið nú með VVÓ verklagi er að hafa sjúklinginn vakandi í öndunarvél, verkjalausan, samvinnuþýðan án óráðs. hverjir eru kostir og gallar þess?
Kostir: Færri legudagar á gjörgæslu og sjúkrahúsi, styttri tími í öndunarvél, færri tracheostomiur, færri sýkingar » sparnaður
Gallar: þarfnast mönnunar, 1 hjúkrunarfræðingur með 1 sjúkling, líkur á að sjúklingar fjarlægi barkarennu sjálfir og þurfa endurbarkaþræðingu, aðstandendum finnst erfitt að sjá ástvini sína vakandi í öndunarvél.
Ef sjúklingi líður illa eða er órólegur þegar létt er á slævingu skal gera hvað?
Ef sjúklingi líður illa eða er órólegur þegar létt er á slævingu skal reyna að róa hann með verkjastillingu, nærveru og upplýsingum. Stuðla að nærveru fjölskyldu og vina.
Velta fyrir sér öðrum orsökum fyrir óróleika, líkt og þorsti, kláði, hægðaþörf, full þvagblaðra, fráhvörf, svefnleysi, súrefnisþurrð, lágur blóðsykur, vantar heyrnartæki o.fl.
Nota alpha-2 viðtakaörva (Dexdor/Klónidín) til að draga úr notkun annarra slævandi lyfja og minnka líkur á óráði.
Einnig þarf að huga að því að hreyfa sjúkling sem gæti fyrirbyggt óróleika og vanlíðan.
Við fikrum okkur neðar í VVÓ verklaginu og metum vökustig, hvað þarf að hafa í huga og hvar viljum við að hann stigi á RASS?
- Hjúkrunarfræðingur mat sjúkling á 1-2 klst fresti yfir nóttina og var hann -3 til -2 á RASS.
- Eftir að létt er á slævingu er hann -1 á RASS. Þegar slökkt er á slævingu er hann 0 á RASS.
Hvað er RASS? (richmond agitation sedation scale
Þetta er mat á svæfingu
+4. Ofbeldishegðun
- Sýnir ofbeldi; hættulegur starfsfólki
+3. Mikil óeirð
- Togar í eða fjarlægir túbu/leggi eða er árásargjarn gagnvart starfsfólki.
+2. Óeirð
- Hreyfir sig mikið og ómarkvisst eða vinnur illa með öndunarvél.
+1. Órólegur
- Kvíði eða hræðsla án árásargirni eða kröftugra hreyfinga.
0 Vakandi og rólegur
-1. Slæfður (drowsy)
- Ekki alveg vakandi en getur viðhaldið vöku (>10 sek.) með því að opna augu og heldur augnsambandi þegar talað er við hann.
-2. Létt svæfður (light sedation)
- Vaknar stutta stund (<10sek). Með því að opna augu þegar talað er við hann
-3. Meðal svæfður (moderate sedation)
- hreyfir sig kallað er til hans (en opnar ekki augu)
-4. Djúpt svæfður (deep sedation)
- Bregst ekki við rödd en hreyfir sig við áreiti/þegar átt er við hann
-5. Ekki hægt að vekja (unrousable)
- engin viðbrögð þegar kallað er til hans/rödd eða við líkamlegt áreiti
Hvernig notum við RASS skalann?
- Horfðu á sjúklinginn.
- Er hann vakandi og rólegur (0 stig)?
- Er óróleiki eða óeirð hjá sjúklingnum (+1 til +4 stig)? - Ef sjúklingurinn er ekki vakandi, segðu þá nafn hans hátt og skýrt og biddu hann um að opna augun og horfa á þig. Endurtaktu þetta einu sinni ef þörf er á. Það má hvetja sjúklinginn til að halda áfram að horfa á þig.
- Sjúklingurinn opnar augu og heldur augnsambandi lengur en 10 sekúndur (-1 stig).
- Sjúklingurinn opnar augu og heldur augnsambandi en viðheldur því skemur en 10 sekúndur (-2 stig).
- Sjúklingurinn bregst við rödd þinn með hreyfingu en ekki næst augnsamband (-3 stig). - Ef sjúklingurinn bregst ekki við rödd þinni, hristu öxl hans og/eða nuddaðu bringubeinið.
- Ef viðbrögð eru einhver eru gefin -4 stig.
- Ef sjúklingur sýnir engin viðbrögð þegar kallað er til hans eða honum veitt líkamlegt áreiti eru gefin -5 stig.
Hvað er svæfing (anasthesia)?
Svæfingu (anasthesia) má innleiða annað hvort með innöndun rokgjarna svæfingalyfja /svæfingagasa eða með því að gefa í æð slævandi lyf (sedatives) sem valda meðvitundaskerðingu.
Hvað er slæving (sedation)
- Slæving (sedation) er fengin fram með því að gefa slævandi lyf til að framkalla svefn eða tímabundna skerðingu á meðvitund og er því lyfjafræðilegt ástand.
- Slæving er gefin í meðferðarlegum tilgangi; hún getur verið misdjúp, allt frá því að auðvelt sé að vekja sjúkling með vægu áreiti til algjörs meðvitundarleysis.
Hvað er slævingarmeðferð?
- Slævingarmeðferð er framkvæmd eftir að búið er að veita fullnægjandi verkjameðferð (analgesia) sem þó hefur ekki nægt til að sjúklingur nái að hvílast eða slaka á.
- Á gjörgæsludeildum er slævingarlyfjameðferð veitt samhliða verkjalyfjagjöf og þá oftast í dreypum til að tryggja samfelldari verkun
Hverjir eru fylgikvillar ofslævingar ?
- Hreyfingarleysi
- Aukin þrýstingssárahætta
- Blóðtappahætta
- Ileus
- Öndunarvélatengd lungnabólga
- Seinkuð viðbrögð við að venja úr öndunarvél
- Áhrif á hjarta- og æðakerfi
- Áhrif á starfsemi öndunarfæra
