HC8 --> De grote illusie van bewustzijn Flashcards
Terugblik natuurlijke methode
Bewustzijn bestuderen op materialistische wijze en aan de hand van de natuurlijke methode: combinatie van wetenschap en fenomenologie (subjectieve ervaring).
Grote illusie van bewustzijn
Doel deze les
- is het moeilijke probleem misschien een illusie: misschien hoeven we niet te proberen te verklaren wat qualia zijn, maar enkel waarom we het gevoel hebben dat we qualia hebben.
- is bewustzijn zelf één ‘grote illusie’.
- bespreken adhv onze illusies over perceptuele ervaringen –> Wat betekent het te zeggen dat perceptuele ervaring illusie is? EN Hoe kunnen we fenomenologie serieus nemen en tegelijkertijd ook in acht nemen hoe ons subjectieve gevoel over visuele perceptie in spanning is met hoe visuele processen eigenlijk verlopen?
Het moeilijke probleem?
Hoe kunnen we fenomenaal bewustzijn of qualia (subjectieve ervaringen) verklaren vanuit een materialistische theorie?
Daniel Dennet over het moeilijke probleem
- de reden dat het zo moeilijk op te lossen is dat we niet weten wat we proberen te verklaren: we hebben geen idee wat fenomenaal bewustzijn is.
- Bewustzijn is simpelweg verklaard via antwoorden op makkelijke vragen.
- Er is geen mysterieus “bewustzijn” of “leven” om op te lossen…
- hij is illusionist en voor hem is het dus ook een illusieprobleem.
illusionisme?
de opvatting dat bewustzijn zoals het doorgaans beschreven wordt een illusie is.
- Zwak illusionisme: bewustzijn is niet zoals het voor ons lijkt te zijn. en we kunnen het dus niet voor waar aannemen.
- Sterk illusionisme: bewustzijn bestaat niet
Illusieprobleem?
we moeten onze illusies of misvattingen over dergelijke subjectieve ervaringen verklaren en niet de qualia.
visuele perceptie
centrale gedachte in bewustzijnsfilosofie is dat we ons kunnen vergissen in visuele ervaringen.
we kunnen ons op eenzelfde manier vergissen in bewustzijn (= claim van Dennett en andere illusionisten)
Muller-Lyer illusie (pijlen)
rubberen hand illusie
perceptuele illusies: iets is niet zoals het lijkt (visueel)
Rene descartes: twijfel aan alles
Hoe resulteert het visuele proces in de ervaring van zien?
blackmore geeft uitleg over hoe we een beeld opbouwen dat we kunnen blijven zien in ons hoofd en dat continu verandert door te kijken.
voorbeeld van Andy Warhol, Marylin Diptych
drie aannames/intuïties uit de wetenschap van de visuele perceptie?
- visuele ervaringen zijn rijk en gedetailleerd
- op elk moment is er inhoud die zich binnen ons bewustzijn bevind, terwijl de rest onbewust blijft
- zien betekent mentale beelden hebben: de wereld wordt gerepresenteerd in ons hoofd
onderzoeken; waar of illusie?
- rijk en gedetailleerd
klopt het
ja, als je om je heen kijkt zie je alles in HD en heb je het gevoel een goed inzicht te hebben over de kamer
2 . bewuste visuele ervaring
er zijn dingen die je nu bewust ervaart, zoals je kamer. er zijn ook dingen die nu geen deel uitmaken van je stroom van bewustzijn. dus ja
3 . mentale beelden
zien voelt als jet creëeren van mentale beelden, je kunt dingen voor geest halen en het voelt alsof je terugkeert naar de afbeeldingen die je eerder maakte.
Je hebt mentale beelden in je hoofd (3), daarom is je perceptie ook zo rijk en gedetailleerd (1), en daarom is er ook zo’n duidelijke inhoud van je perceptie (2).
- camera obscura, da vinci
- damasio; leven is een film
welke intuïtie volgt uit de 3 aanames?
dat visuele perceptie het proces is waarin we, in ons hoofd een gedetailleerd en rijke representatie construeren van het object van onze perceptie.
Klopt de intuïtie uit de 3 aannames?
NEE
waarom klopt de intuïtie niet?
Alva noë: dit is de grote illusie; visuele perceptie lijkt zo, maar is niet zo. het is slechte fenomenologie en als iemand het zo beschrijft hebben ze slechte introspectie gedaan.
houdt niet in dat wat we zien fout is, maar hoe we zien.
3 argumenten tegen de intuïtieve interpretatie van perceptie
= zeggen dat interpretatie van perceptie één grote illusie is
- het homonculus probleem
- de incompleetheid/gappines van visuele perceptie
- het fenomeen van veranderingsblindheid
het homonculus probleem
als we beelden in ons hoofd maken wie kijkt daar dan naar en wie dan daar weer naar etc? –> argument tegen het ‘beelden-in-het-hoofd’ idee gerelateerd aan theater of mind metafoor
Theater of the mind?
Homonunculus
Het idee dat er een plek in het brein of de geest is waar bewustzijn gebeurt: een soort theater waar alles wat op het toneel verschijnt, bewust wordt (cf. David Hume) –> Op het toneel verschijnen dus achtereenvolgens al onze percepties, sensaties, gedachten, en emoties die we bewust ervaren.
de incompleetheid/gappiness van visuele perceptie
We hebben misschien wel het gevoel dat onze visuele perceptie rijk, gedetailleerd, en compleet is, maar eigenlijk zijn er veel gaten in onze visuele ervaring:
1. We weten niet altijd precies wat we zien
2. We vullen veel info zelf in: amodale perceptie
3. We zien nooit alles: de blinde vlek (Op de plek van de connectie met de optische zenuw zitten geen lichtgevoelige cellen!)
veranderingsblindheid
Al hebben we het gevoel dat we een rijk en gedetailleerd beeld in ons hoofd hebben, blijkt vaak dat we niet echt weten wat zich precies voor ons bevindt: we merken vaak de veranderingen niet op in scenes die we waarnemen tijdens saccades (oogsprongen) of tijdens knipperen.
–> Omdat het visuele systeem de verandering niet kan oppikken tijdens saccades, steunt het eerder op (slecht, transsaccadisch) geheugen (ipv het opsporen van beweging) om de verandering te vinden.
2 manieren om visuele perceptie dan wel te beschrijven?
- Zoeken naar een representationeel alternatief: Perceptie is het opbouwen van representaties in ons hoofd, maar deze zijn niet hoe we dachten dat ze waren.
- Zoeken naar een niet-representationeel alternatief: Perceptie bestaat niet uit het opbouwen van representaties in ons hoofd, we moeten er anders over denken.
Beide theorieën zijn illusionistisch: ze accepteren allebei dat visuele ervaring niet is zoals het lijkt voor ons. –> Belangrijk is dus dat deze theorieën niet alleen verklaren hoe visuele ervaring wél is, maar ook waarom we het anders ervaren dan het eigenlijk is (fenomenologie!) –> Natuurlijke methode!
wie zocht naar representationeel alternatief?
Perceptie is het opbouwen van representaties in ons hoofd, maar deze zijn niet hoe we dachten dat ze waren.
Psycholoog Ronald Rensink:
* De klassieke, representationele theorie over visuele perceptie is fout.
* We hebben representaties in ons hoofd, maar deze zijn niet stabiel, rijk en gedetailleerd!
* We hebben nooit toegang tot afbeeldingen in ons hoofd die een precieze accumulatie bevatten van de informatie die we via perceptie verzamelden.
representationeel alternatief
Perceptie is het opbouwen van representaties in ons hoofd, maar deze zijn niet hoe we dachten dat ze waren.
Het klassieke, representationele verhaal:
Bottom-up: Rijke en gedetailleerde representaties in ons hoofd worden opgebouwd obv percepties van de wereld.
RENSINK:
- géén complete representatie van de wereld in ons hoofd!
- wél korststondige object-representaties
- wél globale, incomplete “virtuele representaties” of schema’s
- Top-down: deze schema’s sturen onze perceptie.
Rensinks theorie is compatibel met het feit dat we geen complete, stabiele en gedetailleerde representaties van de wereld in ons hoofd hebben.
Ze verklaart ook waarom het wel zo lijkt: we hebben korstondige object-representaties en globale schema’s die perceptie sturen.
Wie zochten naar een niet-representationeel alternatief?
Perceptie bestaat niet uit het opbouwen van representaties in ons hoofd, we moeten er anders over denken.
Psycholoog Kevin O’Regan en filosoof Alva Noë
* Bewustzijn en visuele perceptie spelen zich niet
af in het hoofd.
* “Consciousness is in the first place not a matter of ‘I think that’ but of ‘I can”’ (2002, 159)
* Zien is een manier van de wereld verkennen via
zintuigen en acties.
