HC11 --> Theorieën over het zelf

Question 1

gedachte-experiment over intuïties over fenomenologie van het zelf?

Answer 1

als een alien je brein verwisseld tijdens een gesprek sta je dan nog waar je stond of op de plek van je vriend? besta je uberhaupt nog wel?

Question 2

Derek Parfit (star trek)

Answer 2

alien neemt je mee met transporteermachine en kopieert je materiele structuur, ben je dan nog jezelf? en als het niet lukt en er nu twee van jou zijn, wie is dan je zelf.

Question 3

schip van Theseus?

Answer 3

moest vaak gerepareerd worden, is het nog hetzelfde schip als alles vervangen is?
we kunnen ditzelfde vragen over onszelf, omdat je cellen zich na 20 jaar vervangen. Maar je voelt je nog hetzelfde.

Question 4

2 theorien van Derek Parfit over de vraag waarom we ons “zelf” voelen

Answer 4

• egotheorie: we voelen ons een zelf, omdat er echt een zelf is (geïnteresseerd in gedachte-experimenten)
• bundeltheorie: het voelt alsof we een zelf hebben, maar dat is een illusie. Het zelf bestaat niet en dus moet ons gevoel op een andere manier beantwoord worden (gedachte-experimenten zijn zinloos)

Question 5

egotheorie?

Answer 5

intuïtief (in lijn met fenomenologie) -> roept vraag op wat het continu en verenigd zelf is. twee antwoorden hierop:
- het zelf is immaterieel (substantiedualisme)
- het zelf is materieel (ons zelf is ons lichaam/brein)

Question 6

immaterieel zelf

egotheorie

Answer 6

gaan uit van substantiedualisme, maar natuurlijk veel problemen hiermee

substantiedualisme
Probleem:
- Dualisme is niet houdbaar! <–> empirische, wetenschappelijke data.
- Hoe zou een immateriële ziel interageren met ons lichaam, of met objecten in de wereld?

Question 7

materieel zelf

egotheorie

Answer 7

iets materieels aanduiden als het continue zelf. ons zelf is ons lichaam of brein. maar hiermee is een probleem.

ons zelf is ons lichaam/brein
Probleem:
- Richard Double: We hebben empirisch bewijs dat er geen materie in ons aanwezig is die doorheen heel ons leven hetzelfde blijft! Dan zou er ook geen continu zelf zijn.
- Wij zijn allemaal zoals Theseus’ schip: onze cellen worden constant hernieuwd!

Question 8

Egotheorie

probleem materieel zelf

Richard Double

Answer 8

We hebben empirisch bewijs dat er geen materie in ons aanwezig is die doorheen heel ons leven hetzelfde blijft. ons zelf is een bepaalde materiële structuur, maar wat dan.

De reden waarom we ons als een zelf voelen, is omdat er echt een continu, verenigd zelf is –> Zowel materiële als immateriële ego-interpretaties van het zelf stuiten op problemen.

Mogelijk alternatief: misschien is er helemaal geen zelf!

Question 9

Bundeltheorie

Answer 9

Het zelf is een illusie. Het enige wat er echt is, is een serie of verzameling van ervaringen, maar er is geen subject die deze ervaringen heeft.

Het lijkt inderdaad alsof we een zelf zijn, maar de oorzaak van dit gevoel is geen bestaand zelf. Het gevoel moet dus op een andere manier worden verklaard.

Question 10

Parfit over Boeddha

Answer 10

Parfit noemt Boeddha de eerste aanhanger van bundeltheorie.

“Anattâ”: niet-zelf.
Alles is veranderlijk, er is geen kern die ons “zelf” is. Het “zelf” is maar een term waarmee we verwijzen naar een verzameling eigenschappen en ervaringen.
Het idee van een zelf opgeven = verlangens en gehechtheden loslaten EN = minder lijden.

Question 11

David Hume over bundeltheorie

Answer 11

We zijn enkel een bundel van opeenvolgende percepties en ervaringen. Ons geheugen creëert het idee van continuïteit en persoonlijke identiteit. Maar iets dergelijks is er eigenlijk niet.

Question 12

introspectie in bundeltheorie

Answer 12

• Via introspectie vinden we geen zelf, maar enkel veranderende mentale toestanden.
• We vinden daar enkel ervaringen, geen ervarend subject.
• Voor zover een persoon bestaat, is deze een verzameling van sensaties, percepties, gedachten, etc.
• Er is geen onderliggend ‘zelf’.

Question 13

Bundeltheorie = categoriefout

Answer 13

Om te vragen wat het ‘zelf’ is, onafhankelijk van de stroom mentale toestanden, is een categoriefout.
* Cf. Deel l: De universiteit is de gebouwen, mensen, evenementen en objecten waaruit ze is opgebouwd. –> Er is geen “Universiteit” onafhankelijk van deze elementen.
–> Het zelf is precies ook zo volgens de bundeltheorie. Wat we “zelf” noemen is onze sensaties, percepties, ervaringen, gedachten, etc., en niet iets onafhankelijks daarbuiten!

Question 14

Thomas Reid

geen fan van Hume

Answer 14

Er moet wel een zelf zijn, want dat is precies hoe het voor ons lijkt!
* Maar dit is een argument vanuit intuïtie, en deze zijn vaak fout. Fenomenologie is geen bewijs voor het bestaan van een zelf!
* Reid heeft op één punt wel gelijk: Een goede bundeltheorie moet verklaren waarom het voor ons voelt alsof we een zelf zijn

Question 15

Samenvatting egotheorie en bundeltheorie

Answer 15

Egotheorie: Het zelf bestaat echt.
* Het zelf is een immateriële ziel <–> Problemen van substantiedualisme EN <–> Wat is het?
* Het zelf is materieel <–> Er is geen continue materiële basis EN <–> Welke materie?

Bundeltheorie: Het zelf bestaat niet <–> Contra-intuitief: Waarom lijkt het dan zo?

Question 16

Kritiek (en goed punt) op Reid

Answer 16

kritiek was dat het een argument vanuit intuïtie was, maar wel dat een goede bundeltheorie de fenomenologie zou moeten kunnen verklaren.

Question 17

Afwijkende “zelven”

Answer 17

Gespleten brein patiënten
* Één bewustzijn, twee bewustzijns?
* Één zelf? Een zelf per hersenhelft?
* Moeilijk: deze patiënten handelen op gefragmenteerde wijzen, maar spreken als één persoon (omdat enkel de linkerhersenhelft taalgebruik aanstuurt en interpretaties geeft van uitgevoerde handelingen)

Question 18

Dissociatieve identiteitsstoornis

Answer 18

Discontinuïteit in zelfbeleving

Vb. zaak van mevrouw Beauchamp: “meervoudige persoonlijkheidsstoornis” (1898)
* Naar Dr. Prince voor behandeling slapeloosheid, hoofdpijn, lichamelijke pijn
* Prince behandelt haar via hypnose.
* Meerdere persoonlijkheden duiken op bij Beauchamp (eerst onder hypnose, daarna ook in haar dagelijks leven)
* “Sally”

Question 19

Had Beauchamp meerdere “zelven”?

Answer 19

Moeilijke vraag!
* Ze leek zeker meerdere persoonlijkheden te hebbben.
* Critici hebben erop gewezen dat Sally misschien een illusie was, gecreëerd door de makkelijk beïnvloedbare Beauchamp onder hypnose door Dr. Prince.
* Maar als Sally een illusie was, waarom kunnen we dan niet hetzelfde zeggen over Beauchamps “echte zelf”’?

Question 20

problemen die mevrouw Beauchamps opwekte voor egotheorieën?

Answer 20

• niet iedereen lijkt 1 bewuste zelf te zijn, of het gevoel te hebben dat dit zo is
• ook als er daadwerkelijk meerdere zelven zijn hoe kun je dit tellen
• we lijken niet te weten wat een “zelf” precies is

Een goede egotheorie specifieert duidelijk wat het zelf precies is.

Question 21

problemen die mevrouw beauchamps opriep voor bundeltheorieën?

Answer 21

• ze kunnen deze problemen makkelijk vermijden: ze hebben niet 1 of meerdere zelven, maar 0
• er kunnen meerdere bewustzijnstromen zijn, maar dat is het enige dat er is! Er is geen zelf.
• maar weer, waarom is het gevoel dan wel aanwezig? En hoe onderscheiden we Sally van Beauchamp?

Een goede bundeltheorie specifieert waar het gevoel van het zelf/zelven vandaan komt.

Question 22

specifieke theorieën over het zelf?

Answer 22

Aantal specifieke theorieën over wat het zelf precies is, en/of waar ons gevoel een zelf te zijn vandaan komt:
1. Neurowetenschappelijke modellen van het zelf –> Wat is het zelf?
2. Enactieve/uitgebreide interpretaties van het zelf –> Ego/bundel?
3. Narratieve theorie over het zelf
4. Metzingers fenomenale zelfmodel
–> 3 en 4: Hoe fenomenologie van het zelf te
verklaren?

Question 23

Neurowetenschappelijk model van het zelf

Answer 23

Het zelf is een breinproces of komt overeen met een breinfunctie of functioneel hersengebied.
1. Gazzaniga: Het zelf is fysiek aanwezig in het brein. Het is de interpretator.
2. MacKay: Het zelf bestaat uit zelfcontrolerende (self-supervisory) breinprocessen

Question 24

Gazzaninga

neurowetenschappelijk

Het zelf is een breinproces of komt overeen met een breinfunctie of functioneel hersengebied.

Answer 24

Het zelf is fysiek aanwezig in het brein. Het is de interpretator.

Gazzaniga ontdekte de ‘linkse-hersenhelft-interpretator’ in gespleten-brein patiënten, maar iedereen functioneert op deze manier.

Het zelf is een functioneel hersengebied: Taalgebieden en delen van de prefrontale cortex die instaan voor het genereren en evalueren van verklaringen (voor ons gedrag en onze ervaringen).

Blackmore beschrijft deze theorie als egotheorie: 1 interpretator = 1 zelf. –> Het zelf bestaat fysiek als continue neurale structuur in het brein.
Gazzaniga’s interpretator kan ook de basis vormen voor een bundeltheorie. –> De interpretator is dan wat zorgt voor de illusie een zelf te zijn. Het zelf is zelf confabulatie.

Question 25

MacKay | Neurowetenschappelijk ## Footnote Het zelf is een breinproces of komt overeen met een breinfunctie of functioneel hersengebied.

Answer 25

Het zelf bestaat uit zelfcontrolerende (self-supervisory) breinprocessen MacKay onderscheidt twee niveaus in breinfunctie: * **Uitvoerende functie**: breinprocessen die (onbewust) doelgerichte activiteiten aansturen en evalueren op basis van huidige criteria en prioriteiten. * **Zelfcontrolerende functie** : breinprocessen die deze criteria en prioriteiten bepalen en updaten. Blackmore interpreteert Mackay's theorie als **egotheorie**: * Het zelf bestaat fysiek als breinproces, in stand gehouden door blijvende, neurale structuur. * Het *gevoel een zelf te zijn* wordt hier verklaard door het eigenlijke **bestaan van het zelf in het brein**!

Question 26

Enactieve/uitgebreide interpretaties van het zelf

Answer 26

**Enactivisten** geloven dat het zelf zich niet louter in ons brein of zelfs in ons lichaam bevindt. * **Bewustzijn** ontstaat in **interactie** tussen organisme en omgeving. * Het is een manier van **handelen** in de wereld en deze wereld ontdekken via **belichaamde, sensomotorische processen**. Ook ons **gevoel een zelf te zijn** ontstaat in belichaamde interactie met onze omgeving. * **We hebben geen ervaringen omdat we een zelf zijn, maar hebben de ervaring een zelf te zijn vanwege onze wereld-ervaringen/interacties**.

Question 27

Gallagher | Enactief

Answer 27

**Het zelf ontstaat in onze belichaamde interactie met de wereld**. * Het is vreemd te vragen of "ons lichaam tot ons zelf behoort." * Het feit dat ons lichaam van ons is, is al ingebouwd in onze ervaring van de wereld, en gaat hieraan vooraf! * Ons lichaam wordt niet ervaren door een zelf dat onafhankelijk van dit lichaam bestaat. * Ons gevoel een zelf te zijn wordt (ten minste deels) veroorzaakt door het feit dat we **de wereld ervaren vanuit ons persoonlijk, belichaamd perspectief**.

Question 28

Het zelf is een sociaal construct | enactief

Answer 28

**Het ontstaat in relaties met anderen**. * Ons (gevoel van) zelf gaat niet vooraf aan onze relaties met andere mensen: zelven komen niet *samen in relaties, maar ontstaan in sociale relaties, en vanuit specifieke rollen binnen sociale instituten en groepen*. * Saunders: "Others think of me, therefore I exist." * Vb.: Gevangene in isolatie

Question 29

zijn enactieve theorieën ego- of bundeltheorieën?

Answer 29

Afhankelijk van het doel van de theorie: - Als het de bedoeling is om **te definiëren wat het zelf is --> egotheorie**! - Als het de bedoeling is **uit te leggen waar ons gevoel van zelf-zijn vandaan komt --> bundeltheorie**! Blackmore behandelt enactieve theorieën als **egotheorieën** omdat deze theorieën proberen te definiëren wat het co**ntinue, verenigde zelf** is. * **Het "zelf" wordt hier enorm geherinterpreteerd**! --> **De grenzen van het zelf vervagen**: Het onderscheid tussen zelf/wereld en zelf/anderen lost op. Het is moeilijk te zeggen waar "ik" begin en eindig. --> **Vandaar het concept "uitgebreide zelf"**: het zelf reikt verder dan het eigen lichaam / bewustzijn.

Question 30

Andy Clark | Enactief

Answer 30

De informatie op onze telefoon is deel van onze identiteit

Question 31

Alva Noë | Enactief

Answer 31

Ons zelf zit verspreid in onze acties die ons met de wereld verbinden

Question 32

Narratieve theorieën over het zelf: Daniel Dennett

Answer 32

* **Daniel Dennett**: Het zelf ontstaat in onze praktijk van verhalen vertellen. * **Bundeltheorie**: het zelf is een illusie, verbonden met de metafoor van het "theater van de geest" **Dennett**: Verdedigers van egotheorieën denken over het zelf als het innerlijke, observerende publiek in het theater van de geest. * **We moeten het idee opgeven dat het zelf een fysieke aanwezigheid of observerend proces in ons brein is.** * **We moeten het idee opgeven dat het zelf bestaat**. * Het zelf ontstaat in onze praktijk van *verhalen vertellen*. * **Het zelf is een (nuttige) abstractie of fictie**.

Question 33

Narratieve theorieën over het zelf

Answer 33

**Algemeen**: Ons zelf (of gevoel een zelf te zijn) komt voort uit de verhalen die we (bewust / onbewust) over onszelf vertellen. --> Je hebt waarschijnlijk wel een (redelijk coherent) levensverhaal. **Je zelf is de protagonist van dat (herschrijfbaar) autobiografisch levensverhaal**.

Question 34

Dennetts bundeltheorie

Answer 34

Het zelf is het centrum van narratieve zwaartekracht ('center of narrative gravity')

Question 35

Daniel Dennett: Het zelf ontstaat in onze praktijk van *verhalen vertellen*

Answer 35

- Het zelf bestaat niet, maar is een fictie die ontstaat omdat ons brein alles **consistent en coherent** wil maken. - De fictie van het zelf ontstaat (grotendeels buiten onze controle om) door onze **taalpraktijk** of ons **taalgebruik**: de manier waarop we in 1e persoon en over onze ervaringen en sensaties spreken. - Op die manier beginnen we te geloven dat er een zelf is, dat meningen heeft, bewust is, en beslissingen maakt: het **gevoel een zelf te zijn** ontstaat.

Question 36

Metzingers fenomenale zelfmodel

Answer 36

* Bundeltheorie * Vanwaar het gevoel dat we een zelf zijn? --> Onze bewuste ervaring van 'zelf-zijn' --> De fenomenologie van het zelf **Onze fenomenologie van het zelf is een gevolg van de manier waarop we de wereld en onszelf representeren in ons bewustzijn.** Er zijn veel zaken die we niet kunnen ervaren, omdat onze zintuigen ze niet oppikken. Deze dingen zijn dus geen deel van het **bewuste model van de wereld** dat onze hersenen genereren. We kennen de wereld alleen **via representaties** ervan die in ons hoofd zijn geconstrueerd en deze representaties zijn op zijn best **werkelijkheidsimulaties van lage kwaliteit**. Ons model van de wereld is bovendien **transparant**: we ervaren dit model zelf niet en zijn ons er niet van bewust. We geloven dat we de wereld *rechtstreeks ervaren*, en niet slechts een representatie ervan --> **naïef realisme**

Question 37

Metzinger is een **representationalist**

Answer 37

We kennen en ervaren de wereld via representaties van de wereld die we in ons hoofd construeren. We kunnen de wereld nooit echt kennen zoals die is, maar alleen hoe die aan ons verschijnt in onze ervaring.

Question 38

Fenomenaal zelf-model

Answer 38

- Ons wereld-model bevat een **geïntegreerde representatie van onszelf**: *het centrum van die wereld*. - Een lichaam, mentale toestanden, en een relatie met verleden en toekomst. - Dit zelfmodel is verankerd in onze **belichaamde ervaringen** en het **perspectief** van waaruit we de wereld ervaren.

Question 39

Het zelf dat we ervaren is slechts een mentale representatie

Answer 39

Een model dat niet correspondeert met iets dat echt bestaat. - Voorbeeld: rubberen hand illusie --> Het ervaren zelf correspondeert niet met realiteit / objectief bestaand lichaam.

Question 40

Ons wereldmodel is als een virtuele simulatie.

Answer 40

Het "zelf" is als de avatar in deze virtuele ruimte. - Het **gevoel dat we een zelf zijn** komt voort uit de manier waarop ons brein de wereld (en onszelf in deze wereld) representeert. - Het **fenomenale zelfmodel is transparant**: We beseffen niet dat het een model / zelf-representatie is, maar interpreteren het als ons *echte* zelf.

Question 41

evolutionaire functie zelfmodel

Answer 41

Het **fenomenale zelfmodel** en het bijhorende gevoel dat we een zelf zijn, heeft een **evolutionaire functie**. Het is **voordelig** voor ons om over onszelf te denken als **continu, eengemaakt, en blijvend zelf**.

Question 42

Samenvatting Metzingers fenomenale zelfmodel

Answer 42

- De fenomenologie van het zelf wordt gecreëerd door onze hersenen die een **wereldmodel met geïntegreerd fenomenaal zelfmodel** genereren. - Dit zelfmodel is **transparant --> naïef realisme over het zelf**. - Dit model van onszelf als continue eenheid is **evolutionair voordelig**.

Question 43

4 Specifieke theorieën over het zelf samenvatting

Answer 43

1.**Neurowetenschappelijke modellen van het zelf** - **Gazzaniga**: Het zelf is fysiek aanwezig in het brein. Het is de **interpretator**. - **MacKay**: Het zelf bestaat uit zelfcontrolerende (self-supervisory) breinprocessen 2.**Enactieve/uitgebreide interpretaties van het zelf** - **Gallagher**: Het zelf ontstaat in onze *belichaamde interactie met de wereld*. - **Het zelf is een sociaal construct**: het ontstaat in relaties met anderen. 3.**Narratieve theorie over het zelf** - **Dennett**: het zelf als **centrum van narratieve zwaartekracht** 4.**Metzingers fenomenale zelfmodel**

Question 44

Conclusie theorieën over het zelf

Answer 44

* We hebben typisch een sterke **fenomenologie één continu, verenigd en bewust zelf te zijn**. * We hebben gekeken naar twee verschillende manieren om het zelf te benaderen: * **Egotheorieën** zeggen dat we ons voelen als een zelf omdat het zelf echt bestaat. * **Bundeltheorieën** zeggen dat het zelf niet bestaat, maar een illusie is. * We bespraken **neurowetenschappelijke, enactieve en uitgebreide egotheorieën**, die het zelf identificeren met fysieke hersendelen of met actieve processen van interactie met de wereld. * We bespraken ook **bundeltheorieën** zoals **Dennetts narratieve theorie van het zelf** en **Metzingers theorie over het fenomenale zelfmodel**, die stellen dat het zelf een illusie is en proberen uit te leggen waarom we het gevoel hebben een zelf te zijn.