HC12 --> Vrije wil

Question 1

Terugblik les 7: Kenneth Parks

Answer 1

• Vermoordde zijn schoonmoeder tijdens het slaapwandelen
• Was hij verantwoordelijk?
  –> Was hij bewust? Handelde hij uit vrije wil?
• Nee. Hoe kan hij dan verantwoordelijk geweest zijn? Waarom zou hij gestraft moeten worden? (Hij is vrijgesproken)

Question 2

Inzet van deze les

Answer 2

• Vrije wil bestaat helemaal niet.
• Parks zou zelfs niet moreel verantwoordelijk geweest zijn als hij wakker zou geweest zijn.
• Vergaande consequenties: als vrije wil niet bestaat, is niemand ooit moreel verantwoordelijk. Zijn we allemaal zoals slaapwandelaars?
• Als vrije wil niet bestaat, waarom lijkt het dan alsof we deze wel hebben? Deze claim gaat in tegen onze fenomenologie, onze intuïties! Maar, zoals we weten: onze intuïties over ons bewustzijn zijn vaak fout: we kunnen ze niet vertrouwen.

Question 3

2 soorten gedrag?

Answer 3

• reflexen: onvrijwillige reactie op stimuli
• handelen: vrijwillig gedrag, uitgevoerd met intentie

als vrije wil niet bestaat, bestaat handelen niet.

Question 4

vrije wil en twee principes

Answer 4

Vrije wil is het vermogen om bewust een keuze te maken terwijl je ook een andere keuze zou kunnen maken.

Als vrije wil bestaat, moeten volgende principes ook waar zijn:
1. Het principe van alternatieve mogelijkheden
2. Het ultieme oorzaak-principe

Question 5

Het principe van alternatieve mogelijkheden

Answer 5

Je bent enkel verantwoordelijk voor een actie, of deze actie enkel uit vrije wil hebt uitgevoerd, als je ook iets anders had kunnen doen.

M.a.w.: Als je ervoor kiest een handeling X uit te voeren, waar je ook Y of niet-X had kunnen doen, heb je je vrije wil uitgeoefend en ben je moreel verantwoordelijk voor handeling X.

Question 6

Het ultieme oorzaak-principe

Answer 6

‘Als iemand uit vrije wil handelt, dan is zijn handeling veroorzaakt door zijn keuze om zo te handelen, zonder dat die keuze zelf weer is veroorzaakt door eerdere gebeurtenissen.’

Dit volgt uit het principe van alternatieve mogelijkheden:
- Als je keuze om X te doen was veroorzaakt door iets anders, dan had je geen andere keuze kunnen maken.
- Als wijzelf / onze keuze de ultieme oorzaak van handeling X was, dan hadden we ook een andere handeling kunnen kiezen.

De ultieme oorzaak —-> Je gedrag
/–> Is het je keuze om de actie uit te voeren? –> Vrije wil!
/–> Is het een externe oorzaak? –> Niet uit vrije wil gehandeld

Question 7

Het debat over vrije wil

Answer 7

We hebben vrije wil gedefinieerd op basis van de mogelijkheid om iets anders te kiezen. Op basis hiervan verschijnt er een groot probleem voor vrije wil: determinisme.

Question 8

determinisme?

Answer 8

Alles is gedetermineerd: de toekomst ligt al vast en alles wat nu gebeurt, is bepaald door wat er in het verleden al is gebeurd.

• ons universum is opgeboud uit materiële deeltjes
• die interacteren met elkaar via natuurwetten

Dit samengenomen geeft aan dat die exact 1 toekomst mogelijk maken.
- Dus: toekomstige toestanden van het universum zijn gedetermineerd! (Cf. de demon van Laplace)
Maar als dat zo is bestaat vrije wil niet –> al ons gedrag is dan reflexmatig

Question 9

Dualisme als uitweg?

Answer 9

Als de ziel niet materieel is, dan is deze ook niet onderhevig aan fysieke/natuurkundige wetten: niet gedetermineerd.
- Dualisme is onwetenschappelijk!
- Onze wil lijkt wél onderhevig te zijn aan onze fysieke opbouw.

Question 10

Bewijs dat aangeeft dat gedrag beïnvloedt wordt door fysieke bouw?

Hersenschade –> verandering in wilscontrole

Answer 10

• Phineas Gage (ijzere stang): minder wilscontrole na schade aan linker frontaal kwab
• ook schade aan premotor cortex leidt tot automatische handelen
• schade aan corpus callosum kan zorgen voor anarchistische hand (ene hand doet tegenovergestelde)

Question 11

verschillende posities over vrije wil en determinisme

Answer 11

• hard determinisme
• libertarisme
• compatibilisme

Question 12

Hard determinisme

Answer 12

1. determinisme is correct: ons universum is gedetermineerd.
2. incompatibilistisch: Determinisme is incompatibel met het bestaan van vrije wil. In een gedetermineerd universum kan vrije wil niet bestaan.
3. DUS: vrije wil bestaat niet: Er zijn geen echte ‘handelingen’.

Question 13

Libertarisme

Answer 13

1. vrije wil bestaat: Als we een vrije keuze maken, hadden we ook iets anders kunnen kiezen. Onze keuze is de ultieme oorzaak van ons handelen.
2. incompatibilisme: Determinisme is incompatibel met het bestaan van vrije wil. In een gedetermineerd universum kan vrije wil niet bestaan.
3. DUS: determinisme is incorrect: Echte handelingen bestaan wel.

Question 14

Compatibilisme

“zacht determinisme”

Answer 14

1. Determinisme is correct: Ons universum is gedetermineerd.
2. Vrije wil: Echte handelingen bestaan.
3. DUS: Compatibilisme: Determinisme is compatibel met het bestaan van vrije wil.

Question 15

Is determinisme waar?

Answer 15

JA: Bestaat Vrije wil? –>
- JA: compatibilisme (Determinisme is waar én vrije wil bestaat)
- NEE: hard determinisme (Incompatibilistisch: Het kan niet waar zijn dat determinisme correct is én vrije wil bestaat)

NEE: Vrije wil bestaat –> JA: Libertarisme (Incompatibilistisch: Het kan niet waar zijn dat determinisme correct is én vrije wil bestaat)

Question 16

Experiment van Benjamin Libet?

“Wat is de rol van de bewuste wil in vrijwillige acties?”

Answer 16

Het tijdstip meten van…
- bewuste beslissing/wil om vuist te maken (W).
- start van beweging (M).
- ‘readiness potential’ (gereedheidspotentieel): elektrische golf die optreedt in brein vooraleer een actie plaatsvindt (RP).

Deze mensen moeten een vuist maken. Hoe kan dan vrije wil gemeten worden?
De “vrije keuze” is het tijdstip waarop de vuist gemaakt wordt.

In het brein is de beslissing om een bepaalde actie uit te voeren gemiddeld 350 ms voor de bewuste beslissing om deze actie uit te voeren al zichtbaar!

–> We lijken geen vrije wil te hebben: niet de bewuste beslissing, maar het breinproces is de oorzaak van de handeling.

Question 17

kritiek en praktische problemen Libet

Answer 17

• het meten van wil is moeilijk (hij deed dit met rode stip op klok)
• de banaliteit van de handeling

praktische problemen werden deels opgelost in replicaties die hetzelfde resultaat kregen.

Question 18

welke conclusies kunnen getrokken worden van Libets experiment?

materialisten

Blackmore

Answer 18

• voor materialisten niks nieuws (materieel breinproces is oorzaak van actie)

Blackmore: Als je dualisme verwerpt, is er maar één mogelijke reactie: Natuurlijk komt het breinsignaal voor de bewuste beslissing!
* als de bewuste beslissing eerst kwam waar kwam die dan vandaan als het geen breinproces was.

Question 19

welke conclusie trok Libet zelf?

Answer 19

als het breinproces en niet onze wil de bewuste actie in gang zet, waarom hebben we dan bewuste wil nodig?
hij ging op zoek naar een andere rol voor bewustzijn
- free won’t (wel kunnen stopzetten van’acties met ‘readiness potential)
- we zijn niet verantwoordelijk voor onze impuls
- wel verantwoordelijk als we handelen op de impuls

Onbewust breinproces start proces voor bewuste actie –> Bewustzijn zegt ja/nee (+/- 200ms voor actie)

“We don’t have free Will, but we do have free won’t.” (Gregory 1990)

Question 20

dus conclusies die getrokken kunnen worden op basis van Libets experiment

Answer 20

• het experiment toont aan dat vrije wil niet bestaat: de bewuste rol speelt geen rol in ons gedrag
• het experiment toont aan hoe vrije wil werkt: als veto-mechanisme
• het experiment toont niets aan, want de actie is banaal en de meetmethode onnauwkeurig
• het experiment bevestigt wat we al wisten: vrije wil is een onzinnige notie

–> Het experiment leidt niet zozeer tot het innemen van een positie in het debat. Het experiment wordt eerder geïnterpreteerd op basis van de positie die men reeds innam!

Question 21

Compatibilisme

Answer 21

Vrije wil bestaat en ons universum is deterministisch.

Question 22

argumenten tegen compatibilisme

Answer 22

determinisme zegt dat er maar 1 toekomst is
- geen alternatieve mogelijkheden
- de wil is nooit de ultieme oorzaak

dus vrije wil en determinisme zijn onverzoenbaar
Debat niet opgelost, maar veranderd

Question 23

Determinisme

Answer 23

Op basis van de fysieke staat van het universum op dit moment, is er precies één toekomst mogelijk.
–> Geen alternatieve mogelijkheden: we kunnen niet iets anders doen.
–> De wil is nooit de ultieme oorzaak: de fysieke staat van het universum in het verleden veroorzaakt onze handelingen en staat in het nu.

Question 24

Libertarisme

Answer 24

Vrije wil bestaat wel: ons universum is niet deterministisch.

Question 25

argumenten tegen libertarisme?

Answer 25

het is onwetenschappelijk. wat zou de ultieme oorzaak van ons handelen kunnen zijn als het geen fysieke gebeurtenis is die de volgende gebeurtenissen determineert. Libertarisme lijkt enkel mogelijk als je **dualisme** accepteert!

Question 26

Hard determinisme

Answer 26

Ons universum is deterministisch en vrije wil bestaat dus niet.

Question 27

argumenten tegen hard determinisme

Answer 27

1. Kwantumfysica toont aan dat ons universum niet echt gedetermineerd is 2. Waarom voelt het dan alsof we vrije wil hebben?

Question 28

1.kwantumfysica toont aan dat het universum niet echt gedetermineerd is

Answer 28

Op subatomisch niveau is de wereld niet gedetermineerd, maar probabilistisch. We kunnen van deeltjes niet met zekerheid zeggen waar ze zijn en hoe ze zullen interageren. Niet zo'n goed argument: - Misschien is de wereld nog steeds gedetermineerd, maar wij weten gewoon niet hoe. - Indeterminisme van deeltjes-interacties redt vrije wil nog niet. Of we nu afhankelijk zijn van perfect voorspelbare fysieke interacties of van willekeurige interacties: op persoonlijk niveau blijven we gedetermineerd: *we zijn niet de **ultieme oorzaak** van ons gedrag*!

Question 29

2.Waarom voelt het dan alsof we vrije wil hebben?

Answer 29

- Dit is geen sterk argument: onze intuïties zijn simpelweg vaak fout! --> Er is een **discrepantie tussen het *gevoel een wil te hebben* en het *eigenlijk uitoefenen van deze wil***. - Ons gevoel vrije wil te hebben is dus geen bewijs voor het hebben van deze wil! - Er zijn situaties waarin mensen denken zich onvrijwillig te gedragen, maar eigenlijk hun wil uitoefenen. - Er zijn situaties waarin mensen denken vrijwillig te handelen, maar eigenlijk hun wil niet uitoefenen.

Question 30

Denken **onvrijwillig** te handelen, maar eigenlijk wil uitvoeren

Answer 30

* **Faraday** test met **bewegende tafel** --> oefenden eigen wil uit zonder het te beseffen * **Jay Olsen** met **nep breinscan** --> 1. Mind-reading EN 2. Mind-influencing * **Blackmore** met **schizofrenie**: acties gestuurd door aliens

Question 31

denken **vrijwillig** te handelen, maar dat niet doen

Answer 31

* Goochelaars * Voetbal kijken en roepen naar tv Mentalisme De illusie (of het bijgeloof) dat er agentschap is. **Sam Harris**: Deze zijn *niet* uitzonderlijk. We zijn *altijd* verkeerd wanneer we vrije wil of agentschap aan onszelf toeschrijven! We maken een fout als we zeggen dat onze bewuste wil onze acties veroorzaakt, want deze zijn eigenlijk gedetermineerd.

Question 32

Is onze fenomenologie een voldoende reden om hard determinisme te verwerpen?

Answer 32

Nee, onze fenomenologie is geen voldoende reden om hard determinisme te verwerpen. **Hard determinisme** overleeft kritiek het best: consistent, spreekt zichzelf niet tegen en compatibel met de wetenschap!

Question 33

Conclusie: Kritiek op de verschillende posities in het debat

Answer 33

* Argumenten tegen compatibilisme --> Incoherent OF herdefinieert vrije wil wel erg drastisch * Argumenten tegen libertarisme --> Onwetenschappelijk (dualisme) * Argumenten tegen determinisme --> Subatomisch indeterminisme en fenomenologie

Question 34

Conclusie: Hard determinisme.

Answer 34

* **Vrije wil bestaat niet**. * Beweren dat vrije wil wel bestaat, gaat in tegen de wetenschap. * Determinisme (minstens op persoonlijk niveau) lijkt waar: we hadden nooit iets anders kunnen doen, en onze wil is nooit de ultieme oorzaak van ons gedrag. * AI ons gedrag is onvrijwillig: handelingen bestaan niet.

Question 35

Morele implicaties van (ongeloof in) vrije wil

Answer 35

* Deze les is "gevaarlijk" * Misschien is het gewoonweg een heel slecht idee om mensen te vertellen dat vrije wil niet bestaat. * Als vrije wil niet bestaat, is niemand moreel of immoreel, maar slechts **amoreel**. * Handelingen bestaan niet, enkel **reflexen**, gevolgen van deterministische interacties tussen fysieke materie. * **Morele verantwoordelijkheid** is een betekenisloos concept! Als vrije wil, en dus ook morele verantwoordelijkheid, niet bestaan, waarom zou je dan nog moreel handelen?

Question 36

2 onderzoeken die aangeven dat ongeloof in vrije wil gevaarlijk is

Answer 36

Kathleen D. Vohs en Jonathan W. Schooler 1. 2 groepen, OF hoofdstuk over vrije wil ("Vrije wil is een illusie") OF Hoofdstuk over bewustzijn (geen vermelding van vrije Wil) --> als je hoort dat vrije wil niet bestaat ga je vaker valsspelen 2. Ook experiment met vragen zelf nakijken --> pakken meer geld

Question 37

Vohs en Schooler

Answer 37

Het geloof dat ons gedrag gedetermineerd is en dat vrije wil niet bestaat, is zélf een belangrijke factor die ons gedrag determineert! Vohs & Schooler: scherm mensen af van deze kennis!

Question 38

Hoe moeten we omgaan met de kennis over gevaren van vrije wil

Answer 38

1. Moeten we deze kennis geheimhouden, met oog op moreel gedrag, of verspreiden? 2. Moeten we ophouden mensen te straffen voor hun immoreel gedrag? 3. Hoe moeten we *zelf* omgaan met de wetenschap dat we geen vrije wil hebben?

Question 39

Moeten we deze kennis geheimhouden, met oog op moreel gedrag, of verspreiden? ## Footnote Dus hoe moeten we omgaan met de potentieel gevaarlijke kennis dat vrije wil niet bestaat?

Answer 39

**Vrije wil illusionisme**: We moeten de illusie dat vrije wil bestaat in stand houden om mensen een reden te geven om moreel te handelen. --> Daniel Dennett argumenteert om deze reden voor compatibilisme. Sam Harris beschuldigt Dennett ervan deze positie te verdedigen uit angst in plaats van omdat ze waar is. **We moeten het nieuws net verspreiden**! We horen de illusie te *ontmaskeren*: we moeten mensen erop wijzen dat ons universum en onze handelingen gedetermineerd zijn! --> Dit kan net positieve gevolgen hebben, zoals het aanmoedigen van mededogen voor de armen en geesteszieken en het ontmoedigen van wraakacties in juridische contexten!

Question 40

Moeten we ophouden mensen te straffen voor hun immoreel gedrag? ## Footnote Dus hoe moeten we omgaan met de potentieel gevaarlijke kennis dat vrije wil niet bestaat?

Answer 40

- Het lijkt misschien oneerlijk mensen te straffen en op te sluiten voor hun handelingen als ze niet verantwoordelijk zijn voor deze handelingen... - Echter, dit kan nog steeds **nuttig** zijn: Niet als "straf", maar om toekomstig immoreel gedrag te **ontmoedigen**, of om de mensen die zich buiten de gevangenis bevinden te **beschermen**.

Question 41

Hoe moeten we zelf omgaan met de wetenschap dat we geen vrije wil hebben? | volgens Blackmore ## Footnote Dus hoe moeten we omgaan met de potentieel gevaarlijke kennis dat vrije wil niet bestaat?

Answer 41

Mensen horen niet graag dat ze geen vrije wil hebben. Blackmore ziet drie opties 1. **Probeer dit alles gewoon te vergeten**. Maar hoe? 2. **Leef alsof vrije wil wel bestaat: vrije wil fictionalisme**. Je gelooft het niet, maar doet alsof. Best makkelijk vanwege onze intuïties / fenomenologie! 3. **Accepteer dat vrije wil niet bestaat en dat het gevoel dat we het wel hebben slechts een illusie is**. Misschien maakt dit je net een beter persoon!

Question 42

Samenvatting vrije wil

Answer 42

* We hebben gezien hoe **vrije wil** doorgaans wordt geïnterpreteerd, op basis van het **principe van alternatieve mogelijkheden** en het **ultieme oorzaak principe**. * We hebben verschillende posities in het debat over vrije wil kritisch geanalyseerd: **libertarisme, compatibilisme, en hard determinisme**. * We bespraken de (twijfelachtige) implicaties van **Libets experiment**. * We hebben bekeken wat de mogelijke **morele implicaties** zijn van ongeloof in vrije wil, en vrije wil **fictionalisme en illusionisme** besproken.