HC.5: De circadiane klok en het ontstaan en behandelen van kanker Flashcards
Circadiane klok
De circadiane klok is de menselijke interne klok. Het heeft een omlooptijd van 25 uur. De circadiane klok wordt beïnvloed door licht. Licht zorgt ervoor dat de cyclus van het lichaam gelijk blijft lopen met het ritme van de dag. Licht wordt waargenomen in de fotonreceptoren in het oog
Suprachiamatische nucleus
De circadiane klok wordt geregeld door de neuronen van de suprachiamatische nucleus. Hierin zit de centrale klok. Dit is gesynchroniseerd met de aardse dag-nacht cyclus voor licht. Als dit gebied beschadigd raakt, heeft het lichaam niet langer een ritme.
Genen betrokken bij de circadiane klok
Cryptochroom 1 en 2 zijn genen betrokken bij de interne klok. Bij het uitschakelen van het Cry1-gen gaat de interne klok sneller tikken. Bij het uitschakelen van het Cry2-gen gaat de interne klok juist trager tikken.
Moleculair mechanisme circadiane klok
Cry-genen worden vanaf een e-box promoter afgeschreven.
Er zijn twee transcriptiefactoren die Cry1 en Cry2 activeren.
Er zijn twee transcriptie/translatie loops (negatief/positief)
Bij de negatieve loop (core loop) gaan de cryptochromoom eiwitten terug naar de kern en zorgen daar voor cyclische remming door het remmen van de transcriptiefactoren Clock en Bmal1 of door de vorming van een CRY/PER binding.
Er verloopt een positieve loop (stabiliserende loop) via Rev-Erba die Bmal1 activeert.
Klokgestuurde “output” genen (CCGs) koppelen moleculaire klok aan gedrag, fysiologie en metabolisme.
Centrale klok
In de neuronen van de SCN
Iedere dag gelijk gezet met licht-donker cyclus door licht
Perifere klok
Overige (zenuw)weefsels en cellen
Ongevoelig voor lichtprikkels
Iedere dag gelijk gezet door SCN
Zelfde set klokgenen als SCN
Functie van de circadiane klok
De circadiane klok
- stelt onze lichaamstemperatuur in staat te anticiperen op de specifieke behoefte op bepaalde momenten van de dag
- geeft tijdstructuur aan onze cellen en organen
- is evolutionair geconserveerd
Acute klachten circadiane klok
Slaaptekort
Vermoeidheid
Verminderde alertheid
Verminderd prestatievermogen
Lange termijn effecten van regelmatige circadiane verstoring
Cardiovasculaire ziekten
Metabole aandoeningen
Kanker
Chronofarmacokinetiek
Een tak van de farmacokinetiek die zich richt op het tijdstip van inname van geneesmiddelen wat invloed heeft op hun absorptie, verdeling, metabolisme en uitscheiding
Chronotoxiciteit
Het principe waarbij het toxisch effect afhankelijk is van het tijdstip van blootstelling
