HC 5 Emotion-focused therapy Flashcards
Ander woord voor emotion-focused therapy
Proces-experiëntiële psychotherapie
Belangrijke personen voor EFT
- Leslie Greenberg
- Laura Rice
- Robert Elliott
- Jean Watson
- Ronda Goldman
- Sandra Paivio
- Antonio Pascual-Leone
EFT integreert:
- cliëntgericht-experiËntiële therapie
- empathie, echtheid en aanvaarding (Rogers)
- focusing (Gendlin)
- Existentiële therapie (Yalom)
- Interactionele therapie (Safran)
- Gestalttherapie (Perls)
- Emotietheorie
Basis van EFT
- hoge mate van empathische afstemming
- hoge mate van betrokken aanwezigheid en verzorgen van therapeutische relatie
- focus op emotie als organiseren principe en sleutel tot transformatie
- hoge mate van collaboratie tussen T en C en afstemmen rond doelen en taken in therapie
- Experiëntieel herkaderen van cliëntproblematiek volgens emotietheorie: case formulation
- hoge mate van proces differentiatie
Therapeutische relatie
Echtheid, aanvaarding en emothie
Proces differentiatie
- Differiëntiële empathie
- specifieke markers en taken
- gericht op exploreren
- actief evoceren en transformeren van emoties
Case formulation
Experiëntieel herkaderen van cliëntproblematiek volgens emotietheorie
Emoties zijn fundamenteel adaptief
- We construeren onze realiteit voornamelijk op basis van emotie
- Emoties zijn een bron van idiosyncratische informatie, ze wijzen ons op wat belangrijk is voor ons
- Emoties helpen ons te overleven, ze triggeren efficiënte, automtische reflexen in belangrijke situaties
- Emoties geven ons een gevoel van identiteit, ze integreren onze ervaringen, geven ze betekenis en persoonlijke waarde
- Emotie bereidt ons voor op actie: emoties genereren wensen/behoefte, en deze zetten aan tot actie
Emotie is wat ons beroert en in beweging zet
- E-motion
- we verbinden ons omdat we ons bang of aangetrokken voelen
- zonder angst zouden we het gevaar niet ontvluchten
- zonder mededogen zouden we niet voor anderen zorgen
- zonder nieuwsgierigheid zouden we geen nieuwe dingen ontdekken
3 problemen bij emotionele verwerking
- soms staan we te dicht of te ver van onze emoties –> emotieregulatie
- soms komen we vast te zitten in een emotie omdat we belangrijke informatie van de emotie missen –> emotiescheme
- de belangrijkste emotie wordt soms gemaskeerd door meer opvallende emoties –> emotionele responses
Emotieregulatie
Omgaan met te veel of te weinig emotie: de soep leren ruiken
Voorbeeld emotieregulatie
Kwaadheid
- blind van woede (agressief, overspoelend, ‘ongereguleerd’)
- kwaadheid (assertief, handig voor het stellen van grenzen)
- ‘teleurgesteld’ (kan ‘overgereguleerde’ kwaadheid zijn: subassertiviteit ingehouden kwaadheid, maar voelbaar in het lichaam)
Emotionele afstand inbouwen
- afleiding (tijdelijke oplossing)
- steun en begrip (empathic understanding) en veilige context voor toelaten van emotie
- emotie symboliseren in woorden of beelden (empathische exploratie, focussing, creatieve expressie)
- taal- en beeldgebruik die de emotie helpt containen/begrenzen (clearing a space)
- empathic affirmation, self-soothing task
- krachten van cliënt aanspreken en bevestigen
Emotineel contact bevorderen
- focussing
- evocatieve unfolding
- trauma retelling
- meaning work
- two-chair work
- empty chair work
Empthie - LEO
L: luisteren, lossen van eigen oordeel of angst, laten zijn
E: erkenning geven aan de emotie en meevoelend exploreren wat het nodig heeft
O: oplossing helpen zoeken
Emotionele informatie verkennen en benutten
–> aandachtsvolle gewaarwording
We kunnen maar wijs worden uit onze emoties als we bereid zijn om…
- ze serieus te nemen
- ze te reguleren
- ze aandacht te geven
- ze te onderzoeken: differentiëren, symboliseren en toetsen
- ze te aanvaarden
- ze toe te eigenen
Emotie scheme
- ervaren emotie
Symboliseren <-> lichamelijke ervaring
Situatie <-> gedrag
Symboliseren <-> lichamelijke ervaring
Symboliseren
- beelden
- woorden
- gedachten
Lichamelijke ervaring
- sensatie en expressie
Situatie <-> gedrag
Situatie
- trigger
- herinnering
Gedrag
- behoeftes
- neigingen
- acties
Vastlopen in één element van scheme
- overspoeling/ uit contact
Rationaliseren <-> somatiseren (symboliseren/gedrag)
Externaliseren <-> impulsief ageren (situatie/gedrag)
4 lagen van emotie
- primaire adaptieve emotie
- primaire maladaptieve emotie
- secundaire reactieve emotie
- Instrumentele emotie
Primaire adaptieve emotie
Niet aangeleerde, directe respons op een situatie
Situatie –> primaire emotie –> adaptieve actie
Primaire maladaptieve emotie
Aangeleerde, directe respons op een situatie: SOS
Huidige situatie –> activatie van ‘mishandel’ scheme –> primaire emotie –> maladaptieve actie
- activatie van ‘mishandel’schema wordt beïnvloed door een ervaring uit verleden
Secundaire reactieve emotie
De primaire emotie wordt verborgen onder een secundaire emotie, een emotie over een emotie
Situatie –> primaire emotie –> secundaire reactieve emotie –> nonadaptieve actie (maladaptief?)
Instrumentele emotie
Een emotie die wordt voorgewend omwille van het bedoelde effect, onafhankelijk van de echte emotie
situatie –> interpersoonlijke interventie –> manipulatieve actie
Relationele kernbehoeften
Identiteit/autonomie vs. hechting/liefde
- negatieve overtuiging over onszelf en de ander
- emotionele vermijding als overlevingsstrategie
- verlies van authentieke connectie met onszelf en anderen
- wapenschild als ‘bescherming’
Identiteit en autonomie
Ruimte, vrijheid, vertrouwen, erkenning en bevestigin
- Onvervulde identiteit leidt tot schaamte (niet goed-genoeg/afwijzing)
Hechting en liefde
Koestering, zorg, veiligheid, afstemming en betrokkenheid
- onvervulde identiteit leidt tot verlatingsangst
Lagen van emotioneel reageren
Situatie –> emotie –> actie
Instrumentele emotie –> secundaire reactieve emotie –> primair maladaptieve emotie –> primaire adaptieve emotie
Instrumentele emotie extra
Om indruk te maken, effect te hebben of omdat je dit ‘zou moeten’ voelen staat los van de authentieke emotie (of volumeknop omhoog)
- Wat is het doel? vanuit welke authentieke behoefte komt dit voort?
Secundair reactieve emotie extra
Verharde emotionele reactie (gericht naar jezelf of de ander) die een meer fundamentele/primaire emotie afdekt
- Wart is de onderliggende kwetsbaarheid? Waarom moet die afgedekt blijven?
Primaire maladaptieve emotie extra
Vertrouwde/terugkerende vastgeroeste emotie. Beperkende overtuiging over zelf/ander/leven, aangeleerd doorheen pijnlijke levenservaringen
- Wat is de oorsprong hiervan? Uit welke kernpijn en de onvervulde behoefte komt dit voort?
Primaire adaptieve emotie
Nieuwe emotie als gezonde respons op een huidige situatie bijv. nieuwsgierigheid, mededogen, beschermende kwaadheid, verbindend verdriet
- Wat is de helpende intentie en nodige actie?
Grondhouding voor helpende relatie
- Rogers
Empathie, aanvaarding en authenticiteit worden beïnvloed door aanwezigheid en van andere uit de relatie en de diepte van de relatie
- wat geschaad is in relatie, kan alleen geheeld worden in relatie
Productieve emotionele verwerking
- verwelkomen
- aandacht geven
- regulatie
- symbolisatie
- differentiatie
- congruentie
- eigenaarschap
Begin van dialectisch proces
Problematisch narratief leidt tot gestagneerde emotie en dit leidt weer tot problematisch narratief
- trauma is not what happened to us, it’s what happens inside us as a result of what happens to us
Na dialectisch proces
Een hersteld narratief zorgt voor een getransformeerde emotie die weer leidt tot een hersteld narratief
- transformatie van zelf-relatie & maladaptieve emoties + voltooien van adaptieve emoties
- pijnkompas
Pijnkompas
Beschadigde beleving van
- hechting (zelf-ander)
- identiteit (zelf-zelf)
- existentie (zelf-leven)
Emotionele activatie is nodig voor emtionele transformatie
- Adaptieve emoties: helpen voltooien
- Emotie veranderen met emotie –> nieuwe herinneringen synthese
Empathische sporen
Inhoud –> empathic understanding
Emotie –> evocative reflection
Rand –> empathic exploration/repitition
Persoon –> empathic formulation
Proces –> process reflection
Impliciet –> Empathic conjecture
Vermijding –> empathic refocussing
Therapeutische taken
- gebaseerd op onderzoek naar menselijke probleemoplossing (taakanalyse) - Gendlin
- cliënt brengt specifieke onmiddellijke problemen (cognitied-affectieve taken) mee naar de sessie
- elementen met therapeutische taken
Elementen van therapeutische taken
- marker: observeerbaar signaal dat cliënt klaar is om aan een probleem te werken
- taakanalyse in 6 processtappen
- specifieke interventies van therapeut bij elke stap
- resolutie: hoe ziet dat eruit?
13 markers en taken
Empathy based tasks
relational tasks
experiencing tasks
reprocessing tasks
- enactment tasks
Empathy bases tasks
Probleem-relevante ervaring –> empathic exploration
Hoge kwetsbaarheid –> empathic affirmation
Relational tasks
Begin van therapie –> alliance formation
Vermijding of confrontatie –> alliance dialogue
Experiencing tasks
Attentional focus difficulty –> clearing a space
Unclear feeling –> experiential focusing
Difficulty expressing feelings –> allowing en expressing emotion
Reprocessing tasks
Narrative marker –> trauma retelling
Meaning protest –> meaning creation
Problematic reaction point –> systematic evocative unfolding
Enactment tasks
Conflict split –> two chair work
Unfinished business –> empty chair work
Stuck, collapsed self –> compassionate self-soothing
Two chair work
Marker: 2 conflicterende delen van het zelf, waartussen C zich verscheurd voelt
Doel: zelfrelatie transformeren door seperatie en contact. Rechtstreekse dialoog tussen delen van het zelf
Gericht op evocatie, verhogen van intensiteit van ervaring als kans om tot de bodem van het emotieproces te komen
Herkaderen: je bent niet zomaar slachtoffer van je emotie, maar ook de aanstuurder
Mogelijke conflict splits
- self-evaluation split (selfcritic)
- Coaching split (self-coercion)
- Self-interruptive split (guard)
- attribution split (projected introjects)
- descision split - depressive split - anxiety split
Empty chair work
Verder werken met lege stoelen werk voor unfinished business: rechtstreekse expressie van core pain en unmet need naar significante anderen
Mogelijk corrigende ervaring, of afgrenzing en closure
Compassionate self-soothing
Transformatie naar meer adaptief self-scheme verankeren met self-soothing
- wees zelf eens de ideale ouder voor jezelf, wat zef je dan tegen dat kleine meisje
Categorische diagnose
Em een diagnose te maken wordt gedrag van een kind geëvalueerd door eer getrainde clinicus. Dit wordt tegenwoordig gedaan aan de hand van de DSM-5 of International Classification of Diseases
- Deze classificaties nemen aan dat: (1) stoornissen discreet zijn, gescheiden van elkaar en goed gedifferentieerd van normaal functioneren, (2) er is een specifieke etiologie/oorzaak en bijbehorende behandeling voor specifieke stoornissen, en (3) het verloop van de ziekte is gelijk tussen kinderen die eraan lijden.
Dimensies
Symptomen variëren binnen dimensies
- informatie wordt verzameld via psychometrische afmetingen, waarbij vragenlijsten worden ingevuld door therapeuten, leraren, ouders en/of kinderen. Deze metingen geven een range symptoomscores, waardoor clusters gedrag geïdentificeerd kunnen worden met overlappende diagnoses
Externaliserende dimensie
Gekenmerkt door vijandigheid en storend gedrag