HC 2.3 de eeuw van de sigaret

Question 1

Welke ontwikkeling ontstond er in de gezondheidszorg rond 1900?

Answer 1

het ontstaan van public health als collectieve actie ten aanzien van de gezondheid van populaties
- Staatsvorming en economische groei
- Schaalvergroting en integratie -> verandering van de medische markt, van kleinschalige activiteit in hippocratische driehoek (individuele patient, arts, ziekte) naar systeem van organisaties

Question 2

Hoe veranderde de rol van de staat in de 20e eeuw?

Answer 2

state: logistiek, geld, organisatie, infrastructuur, macht van nationale staat voor:
- gezondheid als publieke verantwoordelijkheid van de overheid
- opbouw van infrastructuur volksgezindheid( bestrijding besmettelijke ziekten, jeugdgezondheidszorg, zwangerschapszorg)

health:
- van bestrijding ziekten naar gezondehid bevorderen
- mn. collectief niveau: sterk volk

context: moderne natiestaten+ volkskracht
- bvb eerste wereloorlog: fighting fit population

Question 3

Hoe werd de verzorgingsstaat in de 20e eeuw gevormd?

Answer 3

• Moderne natiestaten
• Zorgverzekeringen: ongevallenwet (1901), ziektewet (1913), zorgverzekeringswet (1941)
• Consultatiebureaus en schoolartsen
• Screening tuberculose

Question 4

Wat zijn kenmerken van surveillance medicine?

Answer 4

• Vroege opsporing in normale populaties
• Invloed van sociaal economische omstandigheden
• 1960: risicofactoren en individuele leefstijlfactoren

Question 5

Wat zijn verschillende tussen het oude en het nieuwe zorgmodel in de 20e eeuw?

Answer 5

Pathologisch vs surveillance
- nadruk op oorzaken vs correlaties
- 1e/2e persoonsperspectief (symptomen) vs 3e persoonsperspectief (statistische afwijking)
- Heden (diagnose) vs toekomst (prognose)
- Lokalisatie in lichaam vs leefstijl/risicofactoren (multifactorieel)

Question 6

Wat zijn belangrijke aspecten van surveillance?

Answer 6

• Disciplinering: initiatief bij artsen, toewijzingsmacht, sociale controle door artsen, staat-burger scheiding (paternalisme-autonomie, rechten en plichten), moreel aspect
• Medicalisering: preventie, vervaging grens ziek-gezond, risicocultuur

Question 7

Welke aspecten bespelen een rol bij het nationaal preventieakkoord?

Answer 7

• Individueel gedrag/verantwoordelijkheid
• Moraal (schuld)
• Politieke verantwoordelijkheid
• Economische belangen
• Juridische aspecten
• Cultuur

Question 8

Welke aspecten komen aan bod in het boek the cigarette century?

Answer 8

• Cultuur: betekenis creeëren
• Wetenschap: kennis afwegen
• Politiek: verantwoordelijkheid
• Regulatie: wetgeving en aansprakelijkheid
• Globalisering: wereldwijde erkenning
  + Economische belangen

Question 9

Wat zijn kenmerken van de cultuur van roken?

Answer 9

• Vanaf 20e eeuw begin tabakscultuur
• WO I -> soldaten kregen sigaretten -> nieuwe rokers/verspreiding van roken via patriotten veteranen
• Productiesurplus door industrialisatie (mass marketing) -> vraag creeëren - branding + betekenis creëren: roken associeren met seksuele aantrekkingskracht, viriliteit, onafhankelijkheid, moderniteit en jeugd
• Culturele dominantie (1900-1950)

Question 10

Wat zijn kenmerken van de wetenschap van roken?

Answer 10

• Toename longkanker
• na WO II Verschuiving naar chronische ziekte
• Moraal maakte roken modern en vrijgevochten
• 1950 wetenschappelijk bewijs uit collectieve data dat roken een relatie heeft met longkanker
• Twijfel/manipulatie door campagnes en extra onderzoek vanuit de industrie (TIRC)

Question 11

roken werd normaal in de 20e eeuw:

Answer 11

veel artsen rookten
-> massa en elite

Question 12

Wat zijn kenmerken van de politiek van roken?

Answer 12

• Verantwoordelijkheid maar twijfel door industrie
• 1964: onderzoekscommissie Surgeon General
• Paternalisme vs individuele verantwoordelijkheid en vrije keuze
• Geen prioriteit: alleen waarschuwende tekst
• Brandt: individuele vs publieke verantwoordelijkheid

Question 13

dokters en roken in nl in de jaren 50 t/m 2000

Answer 13

• taak van arts= behandelen zieken, niet preventie
• patienten niet bang maken
• alleen enkelingen tegen roken: geen steun
• effectieve op medici gericht tabakslobby (o.a. gratis tijdschrift)

Question 14

Welke argumenten gebruikt de antirooklobby?

Answer 14

• Roken is slecht voor de gezondheid en moet daarom worden gereguleerd door de
  overheid
• Roken doet schade aan niet-rokers (“meeroken”)
• Rokers doen schade aan onschuldige kinderen

Question 15

Wanneer kwam het keerpunt in de geschiedenis van het roken?

Answer 15

• Sociaal-culturele verandering: verlies geloofwaardigheid industrie, samenleving over naar risicocultuur
• 1980: bedrijven namen op eigen initiatief maatregelen
• Stigma op roken: laag sociaal economische status

Question 16

Wat zijn kenmerken van de regulatie van roken?

Answer 16

Aansprakelijkheid: zaak Cipollone 1987
- Verslaving geen geïnformeerde en vrijwillige keuze
- Verdediging: vrije wil/eigen keuze -> bewijs van andere dat ze waren gestopt
en burgers waren goed geïnformeerd over de risico’s
-> schadevergoeding voor nalatigheid leidde tot verlies van geloofwaardigheid industrie

Question 17

Waardoor verloor de tabaksindustrie haar geloofwaardigheid?

Answer 17

Geheime documenten in openbaar door rechtszaken en onderzoeken
- PR strategie
- Geheimhouden onderzoekresultaten
- Sigaret niet veiliger maken
- Intentie sigaretten verslavender te maken
-> Congressen comittee

Question 18

Uit welke stappen bestaat het model voor planmatige preventie?

Answer 18

de epidemiologische analyse (analysefase)
de analyse van de (gedrags)determinanten (analysefase)
interventiekeuze- en ontwikkeling (ontwikkelingsfase)
interventie implementatie (toepassen in de praktijk)
evaluatie van de interventie (evaluatiefase)

Question 19

Hoeveel rokers zijn er in Nederland?

Answer 19

12 jaar en ouder: 22,7%
27% mannen, 18,5% vrouwen
Tieners: 10,6% waarvan 1% dagelijks

Question 20

Uit welke fasen bestaat roken?

Answer 20

1. Opvattingen over roken
2. Probeer fase
3. Experimenteer fase (herhaald, maar onregelmatig)
4. Regelmatig gebruik
5. Nicotine afhankelijk en verslaafd

Question 21

Welke factorenen beïnvloeden de intentie tot gezond gedrag?

Answer 21

Attitude
Sociale invloeden: subjectieve norm, voorbeeldgedrag en sociale steun
Persoonlijke norm
Ervaren controle
+ Externe factoren: cultuur, sociaaleconomisch, biologisch

Question 22

Welke sociaal demografische factoren vergroten de kans op rookgedrag?

Answer 22

Jonge leeftijd bij beginnen met roken, bepaalde etnische groepen, onvolledig gezin, lage SES van de ouders, relatief hoog inkomen van de jongere zelf, stress/depressiviteit

Question 23

Wat zijn kenmerken van smoke free teams?

Answer 23

GVO project van GGD
- gezamenlijk niet-roken contract tussen leden sportteam