H9 Denken

Question 1

Hoe lossen we problemen op?

Answer 1

Taak opsplitsten in tussenstappen waarbij steeds voor de juiste actie gekozen moet worden.

Question 2

Wat is een gestructureerd probleem?

Answer 2

De oplossing ligt vast en het staat vast dat er een oplossing bestaat (bv algoritmes)

Question 3

Wat is een ondergestructureerd probleem?

Answer 3

Niet zeker of er een oplossing bestaat en niet duidelijk hoe de eindtoestand eruit moet zien.

Question 4

Wat zijn discontinue problemen?

Answer 4

Problemen waarbij men initieel enige vooruitgang lijkt te boeken maar uiteindelijk in soort impasse terecht lijkt te komen waar men pas na grote inspanning weer uit kan komen(of niet).

Question 5

Wat onderzocht Köhler?

Answer 5

Onderzoek bij apen: Eerst tevergeefs pogingen, dan periode van frustratie, dan nadenken, daarna ‘Aha Erlebnis’ (eureka) –> hoort bij discontinue problemen

Question 6

Wat zijn algoritmen?

Answer 6

Procedure (regeltje) die altijd leidt tot de juiste oplossing (bv staartdeling, doorzoeken van alle ruimten bij verloren sleutels)

Question 7

Wat zijn beperkingen van algoritmen?

Answer 7

• Niet van toepassing op ondergestructureerde problemen
• Algoritmen zijn vaak omslachtig en vergen veel herhalingen (bij schaken 10 zetten vooruit denken vergt teveel rekenen)

Question 8

Wat zijn heuristieken?

Answer 8

Vuistregels: informele, intuïtieve en speculatieve oplossingsstrategieën die mensen ontwikkelen om bepaalde problemen aan te pakken (werken vaak sneller dan algoritmen).

Question 9

Wat zijn voorbeelden van veelgebruikte heuristieken?

Answer 9

• Subdoelanalyse (opdelen in kleinere overzichtelijkere vragen: sleutels kwijt –> eerst zoeken op bekende plekken, kast, jas, tafel)
• Middel-doel analyse (in kleine stapjes dichter naar het einddoel: lekke band –> kan ik zelf maken? Nee, op andere manier naar uni.. Fiets lenen, bus? Bus.. Hoe laat gaat bus? … bushalte?)

Question 10

Wat is analogie?

Answer 10

Probleem oplossen door te zoeken naar een soortgelijk probleem.

Question 11

Wat onderzochten Gick & Holyoak?

Answer 11

Tumorprobleem(juiste oplossing 5-10%) –> beter oplossen na analogie van fort aanvallen (juiste oplossing 75%).

Question 12

Wat is functionele gefixeerdheid?

Answer 12

Type van instelling waarbij men vastzit aan het conventionele gebruik van een voorwerp.
–> Beperking van analogie

Question 13

Wat onderzocht Duncker?

Answer 13

Kaars, luciferdoosje, punaises.

Question 14

Wat is het incubatie-effect?

Answer 14

Probleem oplossen door het enige tijd aan de kant te zetten.

Question 15

Wat is brainstormen?

Answer 15

Ideeën in wilde weg spuien zonder evaluatie, later kijken wat bruikbaar is.Blijkt minder goed te werken dan dat ieder eerst voor zich ideeën genereert.

Question 16

Wat is redeneren?

Answer 16

Evalueren van de waarheid of de waarschijnlijkheid van verklaringen.

Question 17

Welke vormen van redeneren zijn er?

Answer 17

• Deductief redeneren: Van algemeen naar specifiek
• Inductief redeneren: Van specifiek naar algemeen

Question 18

Welke vormen van deductief redeneren zijn er?

Answer 18

• Voorwaardelijk redeneren: “Als het geregend heeft, dan is de straat nat.”
  “Als Piet een rijbewijs heeft, dan is hij ouder dan 18 jaar”
• Categorisch redeneren: Combinaties van:
  Alle A’s zijn B’s
  Geen A’s zijn B’s
  Sommige A’s zijn B’s
  Sommige A’s zijn geen B’s
• Lineair redeneren: Hoe zijn elementen in een reeks ten opzichte van elkaar verbonden. Bijv.
  Jan is groter dan Dirk
  Dirk is kleiner dan Wim
  Dus, Jan is groter dan Wim

Question 19

Wat is een syllogisme?

Answer 19

Uitspraak van drie regels waarvan de eerste twee premissen (basisaannamen) zijn en de derde een besluit, bv:
1. Als het geregend heeft, dan is de straat nat.
2. Het heeft geregend.
3. Dus, de straat is nat.
–> 2 en 3 andersom is ongeldig!

Question 20

Wat ontdekten Johnson-Laird et al?

Answer 20

Mentale-modellen theorie: Mensen redeneren niet op basis van regels, maar door zich mentaal beelden te vormen van de toestanden die in de premissen zijn beschreven.
“Als het regent, dan is de straat nat”
Mentale model:
- (regen, natte straat);
- (geen regen, geen natte straat);
- (geen regen, natte straat).

Question 21

Wat is inductief redeneren?

Answer 21

Redeneerproces waarbij men vanuit specifieke gevallen tot algemene conclusies komt. Vinden van de algemene regels die de elementen met elkaar in relatie brengen.

Question 21

Wat is het probleem voor de mentale-modellen theorie?

Answer 21

Alle mentale modellen vinden is belastend voor werkgeheugen, redeneerfouten als mentaal model niet volledig is uitgewerkt.

Question 22

Wat zijn de probleemtypes voor inductief redeneren?

Answer 22

• Classificatie: eigenschap identificeren die de woorden/figuren met elkaar gemeen hebben
• Aanvullen van reeksen: regel vinden die gebruikt is om de reeksen te vormen. (bv maal 2 min 1)
• Analogieën: overeenkomsten vinden tussen paren van elementen (alles delen door 3.)
  –> Inductief redeneren correleert hoog met intelligentie, dus veel in intelligentietesten.

Question 23

Waarom is inductief redeneren een belangrijke vaardigheid?

Answer 23

Stelt ons in staat om orde te scheppen in de veelheid van stimuli en ervaringen, doordat we gelijkenissen en verschillen tussen individuele gebeurtenissen kunnen omzetten in algemene principes.

Question 24

Inductief redeneren is vergelijkbaar met wetenschappelijk onderzoek, in welke opzichten?

Answer 24

• Ontdekken van regelmatigheden in de gebeurtenissen (observaties)
• Combineren met al bestaande mentale modellen (theorieën)
• Formuleren van algemene principes (hypothese)
• Toetsen of algemene principe klopt

Question 25

Wat is een probleem voor inductief redeneren?

Answer 25

Confirmatieneiging: iets dat mijn regel bevestigt neem ik makkelijker aan dan iets dat tegen mijn regel in gaat

Question 26

Wat onderzocht Watson?

Answer 26

Probeer de regel te achterhalen van de cijferreeks 2-4-6-8-10…

Question 27

Wat is het signaaldetectiemodel?

Answer 27

Hit, False Alarm, Correct Rejection, Miss. Gevoeligheid: Mogelijkheid om een stimulus van de achtergrondruis te onderscheiden. Antwoordcriterium: Bereidheid om ‘ja’ te zeggen wanneer hij/zij twijfelt.

Question 28

Op welk idee is de economie gebaseerd?

Answer 28

De ‘beste’ keuze is de (subjectieve waarde van een uitkomst) * (kans) te maximaliseren.

Question 29

Wat ontdekte Daniel Kahneman?

Answer 29

Vaak is gedrag niet rationeel omdat:
- Niet alle informatie beschikbaar in het geheugen om keuze te maken: beslissing over wel/niet rijden met alcohol (/zonder licht) hangt af of je recent een ongeluk hebt meegemaakt.
- Statistische misvattingen (gamblers falacy):
Een dobbelsteen valt 5 x echter elkaar op 6; hoe groot is de kans op weer een 6?
1/6 want een dobbelsteen heeft geen geheugen

Question 30

Wat is representativiteitsheuristiek?

Answer 30

Neiging van mensen om de homogeniteit binnen een proces/eigenschap te overschatten (daardoor veel aandacht voor ‘afwijkingen’ die in feite normaal zijn). Dit kan leiden tot verkeerd inschatten van verschillende keuzealternatieven.

Question 31

Waardoor worden beslissingen ook beïnvloed?

Answer 31

• Emoties: Vooral onder stress maken mensen suboptimale beslissingen: Tunnelvisie, automatisme, impulsief
• Effect van gemaakte kosten: Mensen zijn geneigd om een onderneming voort te zetten als ze er tijd, geld en energie in hebben geïnvesteerd. Zelfs in strijd met logica. Verlies doet meer pijn dan winst
• Eigenbelang en morele keuzes: Minder kritische tegenover gewenste informatie dan tegenover ongewenste informatie (=gemotiveerde scepsis).

Question 32

Wat is hindsight bias?

Answer 32

Neiging om voorspelbaarheid van een gevolg van een beslissing te overschatten, zodra het gevolg bekend is. Achteraf is makkelijk voorspellen.

Question 33

Wat onderzochten Harley et al?

Answer 33

Radiologen bij foto 1 tumor niet ontdekken, bij latere foto 2 wel. Achteraf zou wel te zien zijn geweest. Maar: verandering van zoekproces nadat tumor is vastgesteld (type en plaats van tumor).

Question 34

In welke mate beïnvloedt taal het denken?

Answer 34

1. Denken is onafhankelijk van de taal (mensen met afasie kunnen nog schaken)
2. Linguïstisch determinisme: Hetgeen dat mensen denken en de manier waarop ze dit doen wordt volledig beïnvloed door de taal. (bv verschillende namen voor sneeuw = dan zie je ook verschillende kleuren)
3. Linguïstische relativiteit: De taal van mensen heeft invloed op hun denken, maar de taal is niet de enige bepalende factor.

Question 35

Wat is kleurperceptie?

Answer 35

Mensen onthouden kleuren op basis van de perceptuele eigenschappen van de kleuren en niet op basis van de woorden die ze ervoor hebben.

Question 36

Wat onderzocht Heider?

Answer 36

Dani (volksstam uit Papoea Nieuw-Guinea) die twee kleurwoorden hebben –> zij kunnen beter kleuren onthouden in de primaire kleuren (rood, groen, geel blauw) dan tussenliggende kleuren (oranje, paars, bruin, roze) ook al hebben ze hier geen woorden voor.

Question 37

Wat onderzochten Berlin & Kay?

Answer 37

Alle talen volgen eenzelfde hiërarchie in hun kleurnamen:
- Zwart en wit
- rood
- geel, groen, blauw
- bruin
- paars, roze, oranje, grijs. Volgorde stemt overeen met kleurperceptie.

Question 38

Wat onderzocht Roberson?

Answer 38

Berinmo (volk uit Papoea Nieuw-Guinea) met vijf kleurnamen.
–> Geen verschillende namen voor groen en blauw (beide ‘nol’), maar wel tussen twee soorten geel (‘nol’ en ‘wor’).
–> Britten kunnen goed onderscheid maken tussen kleuren tegen groen/blauw grens en niet van nol/wor grens, Berinmo andersom.

(Let op, dit is in tegenspraak met Heider, 1972).

Question 39

Wat onderzocht Levinson?

Answer 39

Nederlands: plaats definiëren relatief ten opzichte van elkaar (ene voorwerp boven andere);
- Tzeltal (Mayavolk uit Mexico): plaats definiëren op absolute manier ten opzichte van elkaar (ene voorwerp ten noorden van andere).