H6: Menopauze Flashcards
Wat is de menopauze? 2 definities?
-
Periode waarin de hormoonspiegels van een vrouw
geleidelijk afnemen. Deze afname begint met onregelmatige menstruaties en eindigt met de laatste menstruatie - Of strikt gezien:
een punt in de tijd, 1 jaar na LM. Nadien spreken we van postmenopauzale status.
Na menopauze: onvruchtbaarheid
Hoe noem je de laatste menstruatie?
- LM
- FMP: final menstrual period
Wat is de perimenopauze?
De periode van dalende estradiolspiegels, waardoor onttrekkingssymptomen kunnen optreden.
Tot welk fysiologisch fenomeen leidt de menopauze?
Fysiologische ovariële insufficiëntie
Verklaar de opvliegers
- Vasomotoor symptoom, door abrupte E2-daling
- Tijdelijke dysfunctie thermoregulatie-centrum in de hypothalamus (‘set point’ tijdelijk lager)
- Kortdurende, hinderlijke episode van perifere vasodilatatie
- Stijging hartfrequentie en bloeddruk, …
- Warmtegevoel, zweten, …
Risicofactoren voor opvliegers?
- Chirurgische wegname ovaria
- Etniciteit: Afrikaans > Kaukasisch > Aziatisch
- Vroege menopauze
- Sedentaire levensstijl
- Overgewicht
- Roken
Wat zijn de gevolgen van E2-daling op de rest van het lichaam?
- Osteoporose
- Genito-urinair syndroom
- Veranderingen CZS
- Metabole veranderingen
Wat is osteoporose?
Progressief verlies aan botdensiteit en –stevigheid.
Hoe zorgt de menopauze voor osteoporose?
E2 stimuleert osteoblasten
Wanneer zie je typisch de kenmerken van osteoporose?
Eerste jaren: grootste veranderingen
Fracturen: pas na 65 jaar
Hoe kan je de botdichtheid meten?
Met een DEXA-scan
Welke klachten bij een heupfractuur?
Wat heeft dit met de menopauze te maken?
- verkorting exorotatie
- hevige pijn
- steun is onmogelijk
Jaarlijks zijn +12.000 in België
Vooral ouderen (75 % vrouwen!)
75%: blijvend functieverlies.
→ Osteoporose!
Hoe kan je preventief te werk gaan om de gevolgen van osteoporose te vermijden?
- Ca2+ en vit D (eventueel dmv supplement)
- Lichaamsbeweging
- Spierversterkende oefeningen
- Rookstop
- Alcoholbeperking
- Preventie valrisico
- Hormonale substitutietherapie
Wat is genito-urinair syndroom?
Synoniem?
Functieverlies van:
- vaginale mucosa,
- vulva,
- blaas,
- urethra
- bekkenbodem.
Atrofische vaginitis
Hoe zorgt de menopauze voor genito-urinair syndroom?
Deze weefsels bevatten heel veel E2-receptoren, worden er door gestimuleerd. Geen E2 → geen stimulatie
Welke klachten bij genito-urinair syndroom?
- Vaginale droogte
- Dyspareunie
- Laag libido
- Anorgasmie
- Vulvaire irritatie
- Dysurie
- Pollakisurie
- UWI
Niet bij alle vrouwen in dezelfde mate aanwezig
Wat is dyspareunie?
Pijn tijdens de betrekking
Welk effect heeft de menopauze op het CZS?
- Slaapkwaliteit vermindert (insomnia, minder doorslapen, nachtelijk zweten)
- Stemming (moodswings)
- Cognitief functioneren (geheugen, dementie)
Welke metabole impact heeft de menopauze?
De gemiddelde buikomtrek van postmenopauzale vrouwen is 4,63 cm hoger, vergeleken met premenopauzale vrouwen.
Opvallend meer vrouwen met metabool syndroom post-menopauzaal (ongeacht de leeftijd!).
Het verschil in prevalentie is nog groter igv chirurgische menopauze.
Wat is het metabool syndroom?
Wanneer zie je een grote toenemende kans om dit te ontwikkelen?
Insulineresistentie
In de perimenopauze → duidelijke risicofactor
Vanwaar die sterke associatie tussen MetS & menopauzale transitie?
- Daling van E2 (tov androgenen) bevordert de androïde vetverdeling.
- E2 verhoogt de insuline-gevoeligheid van perifere weefsels
- E2 verbetert de functie van de β-cel
Postmenopauzale gewichtstoename is niet enkel een estradiol-effect.
Wat speelt ook mee?
- Lichaamsactiviteit ↓
- Leeftijdsgebonden, basaal metabolisme ↓
- Geen luteale fase (na eisprong stijgt lichaamsT = vetverbranding à 50 kcal/d ged. 12–14 d)
- Leeftijdsgebonden, stijgende cortisolspiegels als reactie op stress (‘cortisone’—effect)
- Erfelijke factoren (familiaal, etniciteit)
Waaraan kan je de metabole veranderingen nog linken?
Er is evidentie dat insuline-resistentie sommige menopauzale symptomen doet toenemen, vnl. genito-urinaire symptomen
Hoe kunnen we menopauzale klachten gaan verlichten?
- Voeding aanpassen
- Lichaamsgewicht behouden of afvallen
- Hormonale substitutietherapie
Goed voedingspatroon?
Beperken:
- verzadigde vetten,
- bewerkt voedsel,
- suikerhoudende dranken
Voldoende:
- Groenten en fruit
- Volkorenproducten
- Noten en peulvruchten
- Vetarme zuivel
- Vette vis
- Olijfolie eerste pers
Welke doelstellingen op vlak van gewicht bij menopauze?
Minstens: behouden
Metabool syndroom/overgewicht: vermageren
→ geen zotte diëten, gewoon matige caloriebeperking
→ combinatie met beweging om insuline-reste verlagen
Hormonale substitutietherapie in de menopauze
Indicaties?
Matige tot ernstige vasomotorische symptomen
Géén plaats voor HST in de primaire preventie van chronische aandoeningen bij vrouwen zonder manifeste menopauzale klachten. → niet voldoende evidentie om richtlijnen aan te passen
Hormonale substitutietherapie in de menopauze
Toedieningswegen?
- Oraal
- Dermaal
Hormonale substitutietherapie in de menopauze
Voordelen?
- Bijzonder effectief in verlichting van vasomotorische symptomen (vapeurs, nachtelijk zweten)
- Slaapproblemen minderen
- Urogenitaal-syndroom verlichten
- Libido verhogen
- Algemene verbetering van levenskwaliteit
Hormonale substitutietherapie in de menopauze
Risico’s?
Licht verhoogd risico op borstkanker
Vergelijkbaar met 5 kg bijkomen of 2 glazen alcohol/dag
Hormonale substitutietherapie in de menopauze
Betekenis van de Women’s Health Initiative-study uit 2002?
Veroorzaakte paniek over HST door een verhoogd risico op borstkanker te rapporteren → sterke daling in het gebruik van HST.
Latere analyses van de WHI-studie en andere studies hebben echter aangetoond dat de risico’s van HST overschat zijn. De voordelen van HST wegen mogelijk op tegen de risico’s, vooral voor vrouwen die kort na de menopauze starten met HST en geen andere risicofactoren hebben.
→ individuele risico-batenanalyse in overleg met een arts
Veel kritiek op de patiëntenselectie voor deze studie. Door hun hogere leeftijd sowieso een hoger risico op borstkanker.
