H2: Amenorroe Flashcards

1
Q

Soorten amenorroe?

A
  1. Primair
  2. Secundair
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Wat is primaire amenorroe?

A

Uitblijven van de menarche na de 16e verjaardag

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Wat is secundaire amenorroe?

A

Uitblijven van de menses gedurende min. 6 maanden, wanneer er voorheen wel een menstruatiepatroon was

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Wat is oligoamenorroe?

A

Onregelmatig menstrueel patroon te beschrijven waarbij de cycli langer zijn dan normaal en de menstruaties minder frequent voorkomen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Wanneer is amenorroe normaal?

A
  • Pre-pubertair
  • Zwangerschap en lactatie
  • Postmenopauzaal
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Welke oorzaken kan amenorroe hebben?

A
  1. Gynatresie
    → MRKH-syndroom
    → Vaginaal septum
    → Hymen imperforatie
    → Asherman-syndroom
  2. Centraal endocrinologisch
    → Kallman-syndroom
    → Hyperprolactinemie
    → Syndroom van Sheehan
    → FHA
  3. Perifeer endocrinologisch
    → Gonadale dysgenese (onderontw ovaria)
    → PCOS
    → POI
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wat is gynatresie?

A

Stenose of occlusie van de vrouwelijke genitale tractus

Anatomisch probleem

Aangeboren/verworven

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

MRKH-syndroom

Soort afwijking?

A

Mülleriaanse agenese

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

MRKH-syndroom

Aangeboren of verworven?

A

Aangeboren

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

MRKH-syndroom

Pathofysiologie?

A

Agenese of dysgenese van de ontwikkeling van de gangen van Müller (altijd 46,XX)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Wat is agenese en dysgenese?

A

Geheel en gedeeltelijk falen van ontwikkeling van organen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Vaginaal septum

Wat is het?

A

Tussenschot in de vagina (+- op 2/3 richting cervix)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hymen

Pathofysiologie?

A

Een niet-geperforeerd maagdenvlies blokkeert de uitstroom van bloed.

Twee soorten:
1. Stenose
2. Imperforatie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hymen

Wanneer zien we bulging?

A

Ophoping van bloed in de vagina → hemato-colpos
Ophoping van bloed in endometrium → hemato-metrium

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Asherman-syndroom

Pathofysiologie?

A

Verworven, intra-uteriene adhesies door destructie van het basale endometrium/decidua

(bv. na intense of herhaalde curettage, PID, bestraling, …)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Wat zijn synechieën? Waar kunnen ze voor zorgen?

A

Verworven, intra-uteriene adhesies die ontstaan door vernietiging van het basale endometrium/decidua.

→ Subinfertiliteit of infertiliteit

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Labiale adhesies

Pathofysiologie?

A

Middellijnfusie van vnl. de labia minora
tijdens de kinderleeftijd tgv hypooestrogenisme

Heel frequent!

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Labiale adhesies

Symptomen?

Amenorroe?

A

Spontane resolutie tegen de puberteit maar ervoor:
- Lokale irritatie
- Infectie door urineresten

Geen oorzaak van amenorroe!

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Kallman-syndroom

Pathofysiologie?

A
  • Genetisch defect van GnRH secrectie uit hypothalamus
  • X-gebonden recessief
  • Bij jongens: ontwikkelingsstoornissen int&ext genitalia
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Kallman-syndroom

Symptomen?

A

Anosmie: specifiek symptoom; door onderontwikkeling van
reukzintuigweefsel (bulbus olfactorius)

= Niet kunnen ruiken

21
Q

Hyperprolactinemie

Pathofysiologie algemeen?

A

Hypofyse-adenoom of medicatie → verhoogt prolactinespiegel → onderdrukt de GnRH-afgifte → amenorroe

Kan ook bij mannen voorkomen!

22
Q

Hyperprolactinemie

Pathofysiologie adenoom?

A

Hypofyse-adenoom:
* Goedaardig PRL-producerend adenoom
* Vaak micro-adenoom (< 10 mm)
* Ruimte-innemend proces in de sella turcica (weinig plaats!)

23
Q

Hyperprolactinemie

Pathofysiologie medicatie?

A

Vnl. antipsychotica → blokkeren dopamine-receptor

Ook mogelijk bij:
* anti-emetica bv. domperidon
* chemotherapie voor leukemie
* drugs

24
Q

Hyperprolactinemie

Symptomen?

A
  • Hoofdpijn
  • Galactorree
  • Visusstoornissen
25
Q

Wat is galactorree?

A

Melkachtig vochtverlies via de tepel(s)

26
Q

Wat doet prolactine? Welke rol speelt dopamine?

A

Prolactine zorgt voor borstontwikkeling en melkproductie

Dopamine geeft negatieve feedback aan hypothalamus

27
Q

Functionele amenorroe

Pathofysiologie?

A

Chronische anovulatie zonder onderliggende, organische oorzaak

Twee elementen:

  • Vetweefsel produceert leptine → pos feedback °GnRH
    → Ondergewicht: te weinig vetweefsel, te weinig leptine
    → Overgewicht: leptineresistentie
  • Stress zorgt voor cortisol, adrenaline → neg feedback °GnRH
    → Lichamelijk: vb excessief sporten
    → Psychisch: vb studiestress
28
Q

Hoeveel vetpercentage heb je nodig om GnRH-pulsgenerator actief te houden? Waarom?

A

22%
Signaal van ‘metabole geschiktheid voor reproductie

29
Q

Functionele amenorroe

Wat zie je op de hypothalamo-hypofysaire ovariële as?

A
  • Hypogonadotroof
  • Hypogonadisme
30
Q

Polycystisch ovariumsyndroom

Wat zie je op de hypothalamo-hypofysaire ovariële as?

A
  • Gemengd beeld
  • Hyperandrogenisme
31
Q

Polycystisch ovariumsyndroom

Pathofysiologie?

A
  • Hyperandrogeen milieu in de ovaria
  • leidt tot:
    ovariële dysfunctie,
    anovulatie en
    polycystische morfologie
  • vaak combinatie van genetische aanleg en insuline-resistentie

5-15% vrouwen → frequentste oorzaak amenorroe

32
Q

Polycystisch ovariumsyndroom

Polycystische morfologie?

A
  • Symmetrisch vergrote ovaria
  • Sterk geluteïniseerd stroma
  • Multipele follikels:
    → Matureren niet tot Graafse follikels (blijven kleiner)
    → Gaan in atresie en vestigen zich onder het ovariële kapsel → dikker

5-15% vrouwen

33
Q

Polycystisch ovariumsyndroom

Symptomen?

A
  • Oligo-/amenorroe
  • Hyperandrogenisme:
    → hirsutisme
    → acne
  • PCO-morfologie van de eierstokken op echo
  • Tekenen van insulineresistentie:
    → overgewicht,
    → verhoogde bloedsuikerspiegel
34
Q

Wat is hirsutisme?

A

Mannelijk beharingspatroon.
Haren zijn gepigmenteerd, geen donsharen (psychologische impact)

35
Q

Polycystisch ovariumsyndroom

Risico’s?

A

Hoger risico op:

  • Infertiliteit
  • Endometriale hyperplasie, endometriumcarcinoom
  • GDM, T2DM
  • Cardiovasculaire complicaties
  • Depressie, angststoornissen, …
36
Q

Polycystisch ovariumsyndroom

Aanpak?

A

Multidisciplinair

  • gewichtsreductie
  • gezonde voeding
  • lichaamsbeweging
  • metformine

→ verhoogt de gevoeligheid van de weefsels voor insuline

37
Q

Polycystisch ovariumsyndroom

Hoe kan je de diagnose stellen?

A

Adhv ROTTERDAM-criteria

Bij 2/3 aanwezig kan je diagnose bevestigen:
1. Hyperandrogenisme
2. Oligo-amenorree
3. PCO morfologie van de ovaria op echo

38
Q

Polycystisch ovariumsyndroom

Wat indien er geen kinderwens is?

A

Gecombineerd oestro-progestageen

  • negatieve feedback → GnRH⇣ en LH⇣ → productie testosteron⇣
  • niet maandelijks, maar 3 à 4 x per jaar rustweek om menses laten doorkomen → endometrium wordt dunner → risico op endometriumcarcinoom⇣
  • (!) afwegen risico’s DVT/LE

Klinisch:
- acné verbetert snel
- hirsutisme duurt enkele maanden

39
Q

Polycystisch ovariumsyndroom

Wat indien er een kinderwens is?

A

Ovulatie stimuleren met clomifeencitraat :maakt spontane zwangerschap mogelijk zonder IVF

Alternatief: ovulatie induceren dmv ovariële drilling (kapsel doorprikken)

40
Q

Premature ovariële insufficiëntie

Andere benaming?

A

Premature menopauze

41
Q

Premature ovariële insufficiëntie

Wat zie je op de hypothalamo-hypofysaire ovariële as?

A
  • Hypergonadotroof
  • Hypogonadisme
42
Q

Premature ovariële insufficiëntie

Pathofysiologie?

A
  • Verlies ovariële reserve, amenorree, hypergonadotrofisme (hoog FSH)
  • 90% spontaan: wellicht combinatie erfelijkheid, omgevingsfactoren
  • iatrogeen: na chirurgie of bestraling van de ovaria, chemotherapie
43
Q

Premature ovariële insufficiëntie

Prevalentie?

A

1-3% gaat in menopauze voor 40 jaar

44
Q

Premature ovariële insufficiëntie

Symptomen?

A

Hypo-oestrogeen:
- Hot flashes
- Gewichtstoename
- Daling libido

45
Q

Welke onderzoeken ga je doen om de oorzaak van amenorroe te achterhalen?

IAVBEM

A
  • Inspectie (BMI, sec geslachtskenm, hirsutisme, acné)
  • Abdominaal/borst onderzoek (galactorree)
  • Vaginaal onderzoek & speculum-inspectie
  • Bloedanalyse bij voorkeur omstreeks dag 3
  • Echografie
  • MRI hersenen bij niet-medicamenteuze hyperprolactinemie en/of begeleidende klachten zoals hoofdpijn of visusstoornissen

Geen standaard vag onderzoek bij meisjes die niet seksueel actief zijn

46
Q

Hoe verloopt een progesterone challenge test?

A
  • 7 dagen inname van progestageen, dan stop
  • na enkele dagen typisch een P-dervingsbloeding
    → bewijst proliferatief èn secretoir endometrium
    → bewijst dat evacuatie menstrueel bloed mogelijk is
47
Q

Wat is het doel van een progesterone challenge test?

A

Bij twijfel over oorzaak amenorroe: testen of progesteron-dervingsbloeding mogelijk is

48
Q

SYNDROOM VAN SHEEHAN

Definitie?

A

Necrose van de maternale hypofyse door een postpartale, hemorragische shock