H5: Ziekten van de nieren en urinewegen Flashcards
Wat is nierinsufficiëntie?
Gedaalde nierfunctie, kan opgedeeld worden in acute en chronische insufficiëntie
Wat is Acute nierinsufficiëntie
Plotse vermindering/uitval van nierfunctie, de nieren waren voordien gezond. Dit is meestal omkeerbaar.
Wat is Chronische nierinsufficiëntie
Nierfunctie gaat geleidelijk achteruit, als gevolg van een chronische ziekte. Meestal is dit onomkeerbaar
Wat zijn oorzaken van acute nierinsufficiëntie
Verminderde doorbloeding van de nieren bv. tgv bloedverlies, diarree, brandwonden
Beschadiging nierweefsel door nefrotoxische stoffen:
bv. aminoglycosiden (antibiotica)
bv. stoffen die vrijkomen bij afbraak van spierweefsel (myoglobinurie)
Symptomen van acute nierinsufficiëntie
Meeste gevallen gepaard gaand met oligurie (= minder/weinig urine). Er is opstapeling van vocht in het lichaam en de ureumspiegel stijgt.
Verminderde eetlust, misselijkheid, algemeen onwelzijn, braken, hoofdpijn, jeuk, sufheid, …
Diagnose van acute nierinsufficiëntie
Bloedonderzoek: stijging ureum en creatinine
Verwikkelingen van acute nierinsufficiëntie
Hypertensie en hartfalen (tgv opstapeling vocht in het lichaam)
Hyperkaliëmie tgv verstoorde elektrolytenhuishouding met hartritmestoornissen (tot zelfs hartstilstand) als resultaat
Metabole acidose tgv verminderde uitscheiding zuren (afbraak van eiwitten)
Bewustzijnsstoornissen tgv gestegen uremie
Prognose van acute nierinsufficiëntie
Vaak omkeerbaar
Behandeling van acute nierinsufficiëntie
Behandelen onderliggende oorzaak Eventueel tijdelijke dialyse
Oorzaken van chronische nier insufficiëntie
Diabetes mellitus
Hypertensie
Symptomen van chronische nierinsufficiëntie
Vaak asymptomatisch (tot creatineklaring van 30ml/min)
Geelbruine verkleuring huid
Jeuk
Blauwe plekken (tgv. gestoorde bloedplaatjesaggregatie) Braken
Concentratiestoornissen
Tintelingen thv handen en voeten Moeheid
Kuitkrampen
Verwikkelingen van chronische nierinsufficiëntie
aaaa
Prognose van chronische nierinsufficiëntie
meestal onomkeerbaar, met een evolutie naar terminale nierinsufficiëntie
Wat is het doel van dialyse?
Nierfunctie kunstmatig op peil houden, in de periode tussen terminale nierinsufficiëntie en niertransplantatie.
Afvoer van overtollig water
Herstel van elektrolytenbalans
Regeling zuurtegraad bloed
Wat is het principe van dialyse
Uitwisseling van opgeloste stoffen tussen twee vloeistoffen die van elkaar gescheiden worden door een semipermeabel membraan
Wat zijn de indicaties die aantonen dat er dialyse nodig is?
Opstapeling van vocht in het lichaam
Hyperkaliëmie
Metabole acidose
Neurologische symptomen (als gevolg van ureum)
Welke soorten dialyse bestaan er?
Hemodialyse
“Kunstnier”: toestel dat dialysevloeistof bevat
Peritoneale dialyse of buikspoeling
Spoeling buikholte door dialysevloeistof met suikers
Welke moleculen kunnen doorheen het membraan bij dialyse en welke niet?
Kleine moleculen (ureum, kalium, creatinine, urinezuur, …) kunnen door membraan naar dialysevloeistof. Grotere moleculen (rbc, wbc, bloedplaatjes, albumine, hormonen, … ) worden door het membraan tegengehouden
Welk toestel wordt afgebeeld?
Dialyse (nier)
wat wordt er afgebeeld?
Peritoneale dialyse of buikspoeling
Leg uit hoe de peritoniale dialyse werkt
Een nierdialyse waarbij het buikvlies als filter dient. Dialysevloeistof wordt via een katheter in de buikholte gebracht, neemt afvalstoffen op via diffusie (afvalstoffen) en osmose (vocht), en wordt na enkele uren afgevoerd.
Hoe gaat een niertransplantatie ten werk?
Getransplanteerde nier in het bekken, de nieren worden NIET verwijderd.
Levenslang immunosuppresieve behandeling
Wat is urolithiase
Steenvorming/lithiase thv urinair stelsel ter gevolg van abnormale kristallisatie in de urine
De kristallen zijn niet zichtbaar met het blote oog tot groter dan 2,5cm
Welke soorten urinestenen bestaan er (ligging)?
Nefrolithiase (nierbekken/kelk)
Ureterolithiase (urether)
Cystolithiase (blaas)
Urethrolithiase (urethra)
Welke soorten urinestenen bestaan er (samenstelling?)
Calciumstenen (calciumoxalaat neerslag, meest voorkomend)
Urinezuurstenen
Ammoniumfosfaatstenen = koraalstenen = infectiestenen
Hoe ontstaan ammoniumfosfaatstenen
urinaire infectie met Proteus, deze bacterie produceert urease (ureum tot ammoniak). Er ontstaat een alkalisch milieu, neerslag van fosfaten zorgt voor steenvorming
Anatomische afwijkingen die zorgen voor urolithiase?
Goede afvoer urine belemmert
Stase thv nierbekken en nierkelken
Infectiestenen (tgv urinaire infectie met Proteus)
Samenstelling van urine dat lijdt tot urolithiase?
Verandering zuurtegraad urine
Stofwisselingsstoornissen zoals jicht
Samenstelling urine: verhoogde concentratie aan bepaalde stoffen
Verminderde diurese
Verhoogde aanvoer van bepaalde voedingsstoffen (bv. oxalaten)
Wat zijn symptomen van urolithiase?
Kleine steentjes worden meestal uitgewaterd
Hematurie
Inklemming steen in ureter, wat lijdt tot niersteenkoliek (hevige flankpijn, uitstralend naar liesstreek, bewegingsdrang, misselijkheid en braken)
wat wordt er afgebeeld?
urolithiase
Diagnose van urolithiase
Beeldvorming (toevallige ontdekking bij RX of echo abdomen)
Verzamelen en filteren urine
Opvangen steenfragmenten
Labo-analyse op samenstelling
naar aanleiding van hematurie of urineweginfectie en nierkoliek
Verwikkelingen van urolithiase
urineweginfectie
Behandeling van urolithiase
Pijnbestrijding bij niersteenkoliek
Verwijdering door endoscopische behandeling, steenverbrijzeling of heelkunde
Voedingsadvies bv. beperken oxalaatrijke voeding
Urinezuurverlagende medicatie
wat wordt hier afgebeeld?
endoscopie verwijderen van urinesteen
Wat is glomerulonefritis?
Verzamelnaam voor ziekten waarbij inflammatie aanwezig is thv de nierglomeruli, wat kan leiden tot de beschadiging
Wat is Poststreptokokken glomerulonefritis?
Onstekingsproces in de nierglomeruli veroorzaakt door neerslag van immuuncomplexen thv nierglomeruli.
Ontstaat 1-3 weken na doormaken van een infectie met bètahemolytische streptokokken groep A (bv. keelinfectie).
Verloop van Poststreptokokken glomerulonefritis
Vaak volledig herstel - acute glomerulonefritis
Soms geen genezing - chronische glomerulonefritis
Symptomen van Poststreptokokken glomerulonefritis
Oligurie Oedemen Hypertensie
Behandeling van Poststreptokokken glomerulonefritis
Zoutbeperking
Diuretica
Bloeddrukverlagende medicatie
Leg Streptococcenserologie uit
Aantonen van antistoffen in het serum bv. antistreptolysinen O (ALSO)
Evolutie serumwaarden opvolgen (2 bloednames met 2 weken tussen)
Wat is nefrotisch syndroom?
Letsels thv de nierglomeruli waardoor grote hoeveelheden eiwitten verloren gaan via de urine (proteïnurie) met Oedeem (lagere oncotische druk door daling eiwitten, vocht uit de bloedbaan) tot gevolg
Oorzaken van nefrotisch syndroom
Nierziekten (bv. glomerulonefritis)
Diabetes
Infecties (bv. HBV, HCV, HIV)
Geneesmiddelen (bv. NSAID)
Verloop van nefrotisch syndroom
Sommige vormen genezen
Andere vormen evolueren naar chronische nierinsufficiëntie
wat zijn urineweginfecties?
Aanwezigheid van kiemen (bv. E. coli) en ettercellen in het urinair stelsel
lijst de lagere urineweginfecties op
acute cystitis (blaas)
acute urethritis (urethra)
Hogere urineweginfecties
acute pyelonefritis (nieren)
wat zijn de verwekkers van urineweginfecties
Escherichia coli (80%) het is een commensale darmflora
wat zijn de bevorderende factoren van urineweginfecties
afvloeistoornissen
vesico-ureterale reflux
diabetes mellitus
onvoldoende vochtinname
geslachtsgemeenschap
ostrogeentekort
hoe bevorderen terugvloeistoornissen urineweginfecties
obstructie op de urine afvoerwegen (prostaathypertrofie of lithiase)
hoe bevorderd vesico-ureterale reflux urineweginfecties
aangeboren afwijkingen van het klepmechanisme tussen urineleider en blaas
hoe zorgt onvoldoende vochtinname voor urineweginfecties
geconcentreerde urine, minder krachtige straal en minder pissen
hoe zorgt een oestrogeentekort bij menopauze voor urineweginfecties
Wijzigingen in vaginale flora
Oestrogeentekort zorgt voor atrofie (dunner worden) epitheel
Vaginale melkzuurproductie ↓ waardoor pH ↑
Proliferatie van bacteriën wordt toegestaan
wat zijn de symptomen van Acute cystitis (ontsteking blaas)
branderig en pijnlijk gevoel bij plassen
zwaartegevoel of pijn in de onderbuik
frequentie mictie
troebele urine
hematurie
wat zijn de symptomen van Acute pyelonefritis (onstekingnieren)
Hoge koorts
Algemeen ziektegevoel
Flankpijn
Hematurie
Misselijk en braken
wat zijn de symptomen van Acute urethritis
Branderig en pijnlijk gevoel bij plassen
Verlies van vocht (Chlamydia)
Verlies van etter (gonokokken)
Wat zijn de verwikkelingen van urineweginfecties
Urinaire sepsis of urosepsis is een gevaarlijke verwikkeling van acute pyelonefritis
Behandeling van urineweginfecties
Veel water drinken om bacterie uit te plassen
Antibiotica (bv. nitrofuranen)
Diagnose va urineweginfecties
urineonderzoek:
urinestrip
rechtstreeks onderzoek
kweek en antibiogram
bloedonderzoek:
leukocytose en gestegen CRP
Hemocultuur bij sepsis
Wat is hematurie
Hoog aantal RBC in urine
De urine is rood (door vers bloed) of bruin (oud bloed)
Uitscheiding van roodgekleurde urine is niet altijd hematurie!!
mogelijke oorzaken van hematurie
Trauma thv urinair stelsel
Infecties
Lithiase
Tumor thv urinair stelsel
Nierziekte (acute glomerulonefritis)
Bloedstollingsstoornissen (hemofilie, trombocytopenie)
Geneesmiddelen (o.a. slecht gedoseerde behandeling met anticoagulantia)
wat lijdt tot pseudo-hematurie?
Vaginale besmetting
Hemoglobinurie Myoglobinurie
Rode bieten, zwarte bessen, voedingskleurstoffen
in welke groepen van proteïnurie ingedeeld worden
Goedaardige of functionele proteïnurie
wanneer is proteïnurie niet het gevolg van nierpathologie?
bij tijdelijke proteïnurie (na hevige inspanning, tijdens koorts)
bij orthostatische proteïnurie (na rechtstaan) enkel bij kinderen en adolescenten, verdwijnt bij volwassenen
wanneer is proteïnurie pathogeen?
Geïsoleerde en permanente proteïnurie, of in combinatie met afwijkingen van het urinesediment microscopische hematurie (van vervormde rbc en cilinders van rbc)
Geïsoleerde proteïnurie = normale nierfunctie en urinesediment
