H2: Spijsverteringsstelsel Flashcards
Waarvoor staat GORziekte?
Gastro-oesofageale refluxziekte
Wat is Gastro-oesofageale refluxziekte?
terugvloei van de maaginhoud in de slokdarm,
Wanneer is Gastro-oesofageale refluxziekte pathologisch?
Wanneer het gepaard gaat met symptomen en/of slijmvliesletsels (oeofagitis)
Voorkomen van Gastro-oesofageale refluxziekte?
vaak voorkomende aandoening
Wat is de oorzaak van Gastro-oesofageale refluxziekte?
Slechte werking van de onderste slokdarmkringspier, wat de anti reflux barriere tussen maag en slokdarm vormt
ontoereikende slokdarmperistaltiek
langzame/vertraagde lediging van de maag (meer druk op de slokdarmkringspier)
glijbreuk/hiatus hernia
contractie van het diafragma omsluit het onderste deel van de slokdarm (externe barriere)
Welke aandoening wordt er afgebeeld?
Gastro-oesofageale refluxziekte
Wat zijn de bevordende factoren voor Gastro-oesofageale refluxziekte?
Roken (stimulatie productie maagzuur en verminderde spierspanning onderste slokdarmkringspier)
Voedingsmiddelen die de spierspanning van de onderste slokdarmkringspier verminderen of maaglediging vertragen (chocolade, alcohol, …) of druk in de maag verhogen (gashoudende dranken, overvloedige maaltijden, luchthoudende spijzen)
Zwangerschap (knellende kledij, druk op de maag door de baby, trage maaglediging door hormonale factoren)
Wat zijn de symptomen van gastro-oesofageale refluxziekte ?
typisch: zuurbranden, oprispingen
atypisch: keelpijn, rauwe stem, chronische hoest
in 40% vd gevallen refluxoesofagitis
Wat zijn de verwikkelingen van astro-oesofageale refluxziekte?
bloedingen uit de slokdarmulceraties
stenose tgv littekenweefsel
barrettslokdarm (premaligne) hogere kans op slokdarmkanker
Hoe gebeurd de diagnose van gastro-oesofageale refluxziekte ?
endoscopie
Wat is de behandeling voor gastro-oesofageale refluxziekte ?
vermijden van overvloedig en vet eten, alcohol en roken
niet eten 2/3uur voor het slapen
overgewicht beperken
medicamenteus: maagzuursecretieremmers en antacida
Wat zijn de verdedigende factoren van de maagwand?
mucus of slijm
Wat zijn de agressieve factoren van de maagwand?
overproductie maagzuur (roken en stress)
voeding en drank (alcohol, sterk gekruid voedsel, koffie)
medicatie zoals aspirine en NSAID’s
Helicobacter pylori tast het slijmvies aan en doet maagzuur productie sterk toenemen
Vorm en gramkleuring van Helicobacter pylori
kleine spiraalvormige gramnegatieve bacterie met krachtige urease activiteit
Hoe gaat helicobacter pylori ten werk
Krachtige urease activiteit
- zet ureum om in ammoniak (NH3)
- pH stijgt
Hecht vast aan maagepitheel, prolifereren + verstoren celwerking
Immuunrespons = hevig maar ontoereikend
Wat zijn de gevolgen van een infectie met helicobacter pylori?
- acute en nadien chronische gastritis
- atrofie maagslijmvlies (chronische atrofische gastritis)
- vaak symptoomvrij (>80%)
Helicobacter pylori diagnose
Gastroscopie + biopsie van het maagslijmvlies (histologie, kweek)
Serologie (antistoffen Helicobacter pylori)
Ademtest met radioactief gemerkt ureum
hoe werkt de ademtest met radioactief gemerkt ureum & wanneer wordt deze ingezet?
De arts onderzoekt of Helicobacter pylori aanwezig is op de maagwand van de patiënt. Het radioactief gelabeld urease zorgt ervoor dat bij de omzetting naar ammonium en koolsofdioxide het radioactief koolstof gemeten kan worden in de adem, om te bepalen hoeveel urease activiteit aanwezig is in de maag ter gevolgen van Helicobacter pylori.
Wat wordt er afgebeeld?
Besmetting met H. pylori
Wat is hiatus hernia?
Verplaatsing van een deel van de maag van de buikholte naar de borstholte doorheen hiatus oesofagi (= opening in middenrif bestemd voor slokdarm)
Meestal glijbreuk: overgang slokdarm-maag komt hoger te liggen door hiatus oesofagi
Wat zijn de symptomen van hiatus hernia?
Zelfde als GOR
typisch: zuurbranden, oprispingen
atypisch: keelpijn, rauwe stem, chronische hoest
in 40% vd gevallen refluxoesofagitis
Hoe gebeurd de diagnose van hiatus hernia?
Beeldvorming (radiologie)
Endoscopie
Behandeling voor hiatus hernia?
Eventueel heelkunde
Medicatie
Wat wordt er afgebeeld?
Hiatus hernia
Wat is gastritis?
Acute ontsteking van het maagslijmvlies
Wat zijn de oorzaken van gastritis?
Irritatie van het maagslijmvlies door
sterk gekruid voedsel
alcohol
medicatie, …
Helicobacter pylori
Wat zijn de symptomen van gastritis?
Pijn t.h.v. middenbovenbuik Opgeblazen gevoel
Misselijkheid of braken Verminderde eetlust
Diagnose van gastritis
Gebaseerd op klinisch beeld
(abdominale zwelling, pijn, geen eetlust, brandend gevoel, …)
Behandeling van gastritis
Maag sparend dieet: vermijden van alcohol, koffie, kruiden, vetten
Medicamenteus: bv. anti-emetica
(tegen overgeven zoals motilium)
Kleine, lichte maaltijden verspreid over de dag
Wat is chronische atrofische gastritis?
Bij sommige vormen speelt Helicobacter pylori een belangrijke rol
Diagnose = biopsie maagslijmvlies
Kan leiden tot pernicieuze anemie (t.g.v. verminderde productie intrinsieke factor waardoor er minder opname is van vitamine B12)
Precancereuze toestand
Wat is gastroduodenale ulcera?
Aanwezigheid van een zweer in het slijmvlies van de maag (maagulcus) of het duodenum (duodenumulcus)
Wat is de oorzaak van gastroduodenale ulcera?
Overproductie van maagzuur: bv. door roken
Helicobacter pylori
NSAID (ibuprofen)
Wat zijn symptomen van gastroduodenale ulcera?
pijn thv middenbovenbuik
Wat is de diagnose van gastroduodenale ulcera?
Endoscopie met biopsie van het maagslijmvlies
Wat wordt er afgebeeld?
gastroduodenale ulcera
Behandeling voor gastroduodenale ulcera?
Maagsparend dieet (geen alcohol, rookstop, …)
Maagzuursecretieremmers
Bij aanwezigheid Helicobacter pylori: maagzuursecretieremmer (hoge dosis) en twee soorten antibiotica
Wat zijn de verwikkelingen van gastroduodenale ulcera?
Perforatie leidend tot buikvliesontsteking (peritonitis),
bloeding met zwarte stoelgang of bloedbraken
hypovolemische shock bij grote hoeveelheden (bloedverlies) of anemie (vaak bij onopgemerkte, geringe bloedingen)
Maligne ontaarding (zelden)
Andy klaagt van pijn in de middenbovenbuik; Noem 2 aandoeningen van de maag die Andy kan hebben
Gastritis, maagzweer
Wat is maagcarcinoom?
maagkanker, kwaadaardig gezwel
Voorkomen van maagcarcinoom?
7% vd kankers in belgie
Oorzaken van maagcarcinoom?
Gezouten voedingsmiddelen
Helicobacter pylori
Maagzweren (zelden)
Wat zijn de symptomen van maag carcinoom?
Vaak laattijdig opgemerkt:
Anemie
Verminderde eetlust
Vermagering
volheidsgevoel na maaltijd
braken
Symptomen van metastasen (uitzaaiingen) bv. dikke lymfeklieren
Hoe gebeurd de diagnose van een maagcarcinoom?
Gastroscopie met biopsie
Welke behandeling voor maagcarcinoom?
heelkunde (curatief)
chemotherapie (palliatief)
Welke infectieziekten van de darm zijn er?
infectieuze diarree
reizigersdiarree
voedselintoxicatie
Welke chronische inflammatoire darmziekten zijn er?
Ziekte van Crohn
Colitis ulcerosa
Wat is Duodenumulcus?
Zweer t.h.v. wand van de twaalfvingerige darm
Voorkomen duodenumulcus?
3-4x zo vaak als een maagzweer
Oorzaak van duodenumulcus?
Overproductie maagzuur (roken)
Aanwezigheid Helicobacter pylori (90% - 95%)
verhoogde maagzuursecretie
duodenumepitheel wordt vervangen door maagepitheel
maagepitheel wordt door Helicobacter pylori gekoloniseerd
erosie en ulcusvorming
Symptomen van Duodenumulcus?
pijn thv middenbovenbuik
Diagnose van Duodenumulcus?
endoscopie
Behandeling van Duodenumulcus
Maagzuursecretieremmende medicatie
Bij aanwezigheid Helicobacter pylori
maagzuursecretieremmer en twee soorten antibiotica
Wat is Infectieuze diarree?
Frequente ontlasting van dunne stoelgang, veroorzaakt door micro-organismen
Wat zijn de verwekkers van Infectieuze diarree?
Virussen (bv. Rota-virus, adenovirus)
Bacteriën (bv. Shigella, Salmonella, E. coli)
Parasieten
Overdrachtswijze van infectieuze diarree?
Faeco-oraal:
Rechtstreeks: van mens op mens (bv. via handen)
Onrechtstreeks: via besmet water of voedsel
Preventie van rechtstreekse infectieuze diarree?
Rechtstreekse besmetting: Wassen van handen
Preventie van onrechtstreekse infectieuze diarree?
Onrechtstreekse besmetting: Hygiënische bereiding voeding
Voldoende lang opwarmen vlees (>60°C) + geen rauw vlees
Vlugge afkoeling voedsel (binnen 2-3 u) + koel bewaren (0°C -3°C)
Pasteuriseren melk en eieren
Eten niet lang laten staan voor het op te eten
Kruisbesmetting vermijden (vlees - groeten)
Controle personen die beroepsmatig betrokken zijn bij bereiding van voedsel
Vermijden besmet water
Pathofysiologie van niet invasieve infectieuze diarree?
M.O. hechten aan epitheelcellen darmslijmvlies, de epitheelcellen blijven intact
Diarree door:
Productie enterotoxines zorgen ervoor dat epitheelcellen vocht secreteren, afname van het absorptieoppervlak
waterige diarree zonder koorts
Pathofysiologie van invasieve infectieuze diarree?
M.O. dringen epitheelcellen v.h. darmslijmvlies binnen, vermenigvuldigen zich en produceren toxines
gevolg: celdestructie en verstoring darmfunctie
Diarree met slijm en bloed; koorts
Symptomen van infectieuze diarree?
Misselijkheid en braken, soms buikkrampen
Symptomen van niet-invasieve infectieuze diarree?
Niet invasieve darminfecties: Waterige diarree zonder koorts
Symptomen van invasieve infectieuze diarree?
Invasieve darminfecties: Diarree met slijm en bloed; koorts
Verwikkelingen van infectieuze diarree?
Uitdroging (deshydratatie)
Sepsis
Diagnose van infectieuze diarree?
Stoelgangonderzoek
Aanwezigheid kiemen, wbc, rbc (licht- of elektronenmicroscoop)
Coprocultuur (kweek bacteriën op voedingsbodem) + antibiogram
Opsporen virussen
Parasitologisch onderzoek: opsporen cysten (wormeieren) en parasieten
Behandeling van infectieuze diarree?
Regelmatige inname van kleine hoeveelheden vocht
ORS
Antibiotica meestal niet nodig (tenzij bij risicopatiënten)
Evt. darmherstellende preparaten
Evt. motiliteitsremmer (bv. Imodium)
Wat is reizigersdiarree?
Infectie van de darm door een bacterie
Symptomen reizigersdiarree?
Meestal onschuldig:
buikkrampen en diarree
Soms koorts en/of braken
Geen behandeling met antibiotica nodig
Ernstige reizigersdiarree:
Antibiotica kan ernst en duur verminderen
Hoe krijg je reizigersdiarree?
Eten/drinken besmet voedsel/water
hoe lang duurt reizigersdiarree?
3-5 dagen treedt op een paar dagen na aankomst
Preventie van reizigersdiarree?
Vermijden rauwe groenten, vlees, vis, schaaldieren, ijs, (besmet) water, …
“boil it, cook it, peel it or forget it”
Wat is voedselintoxicatie?
Intoxicatie door toxines die door bepaalde bacteriën geproduceerd worden
Wat is de oorzaak van voedselintoxicatie?
Inname van voedsel dat toxines bevat
Bv. Voedsel besmet met Staphylococcus aureus
zorgt voor productie warmbestendige toxines
Symptomen van voedselintoxicatie?
Misselijkheid
Braken
Buikkrampen
Diarree
Diagnose van voedselintoxicatie?
Gebaseerd op klinisch beeld
Opsporen besmettingsbron
Diagnose van voedselintoxicatie
gebaseerd op klinish beeld
opsporen van de besmettingsbron
Behandeling voor voedselintoxicatie?
regelmatige inname van vocht
Wat kan voedselintoxicatie veroorzaken?
Botulisme: Clostridium botilinum
volledige blokkering neuromusculaire overdracht: Spierzwakte, verlamming oog – en mondspieren, slik – en spraakstoornissen, verlamming ademhalingsspieren (fataal)
Wat zijn Chronische inflammatoire darmziekten?
Auto-immuunziekten (combinatie van genetische voorbeschiktheid en
omgevingsfactoren) die meestal op jonge leeftijd begint
Het verloop van Chronische inflammatoire darmziekten?
verloop in golven: opstoten/actieve fasen en rustige fasen
Er bestaan tussen patiënten grote verschillen wat betreft de duur van deze periodes en ook wat betreft de klachten.
Waarom medicamenteuze behandeling bij Chronische inflammatoire darmziekten?
Doel van de medicamenteuze behandeling is de ontsteking onder controle krijgen.
Wat is de ziekte van Crohn?
Chronische ontstekingsreactie van het darmstelsel (alle lagen van de darmwand).
Welke locaties tast de ziekte van Crohn aan?
kronkeldarm (ileum), dikke darm maar kan elk segment van het maag-warmkanaal aantasten.
Algemene symptomen ziekte van Crohn?
Sluipend begin met toenemende klachten
Ook koorts, vermagering, vermoeidheid, buikkrampen, …
In een aantal gevallen systemische symptomen zoals gewrichtsontstekingen en oogontstekingen
Symptomen aantasting van dunne darm bij ziekte van Crohn?
vooral buikpijn
Symptomen aantasting van de colon bij ziekte van Crohn?
vooral diarree (bloed en slijm)
Symptomen aantasting van rectum bij ziekte van Crohn?
(valse) defaecatiedrang
Hoe gebeurd de diagnose van de ziekte van Crohn?
Medische beeldvorming
Endoscopie met biopsie
Verwikkelingen van ziekte van crohn?
Uitbreiding ontstekingsprocessen naar naburige organen (bv. blaas, vagina) en huid
Ontstaan fistels (zweren die tunnels vormen) en abcessen (peri-anaal)
Vorming littekenweefsel - stenose - darmobstructie
Malabsorptie (o.a. vit B12, foliumzuur, vit D, ijzer)
Verhoogde kans op coloncarcinoom
Behandeling ziekte van Crohn?
Medicamenteus
Soms heelkunde: als medicatie niet helpt maar het risico op recidief = hoog!!
Wat wordt er hier afgebeeld?
een peri-anale fistel
Welke medicatie wordt er toegedient voor een licht/matige vorm van ziekte van Crohn?
ontstekingsremmende geneesmiddelen
Welke medicatie wordt er toegedient voor een ernstige vorm van ziekte van Crohn?
onderhoudsbehandeling immunosuppressiva en een Behandeling met antistoffen tegen TNF (tumor necrose factor)
Welke medicatie wordt er toegedient voor een opstoot van ziekte van Crohn?
corticoïden/antibiotica