H2: Spijsverteringsstelsel Flashcards
Waarvoor staat GORziekte?
Gastro-oesofageale refluxziekte
Wat is Gastro-oesofageale refluxziekte?
terugvloei van de maaginhoud in de slokdarm,
Wanneer is Gastro-oesofageale refluxziekte pathologisch?
Wanneer het gepaard gaat met symptomen en/of slijmvliesletsels (oeofagitis)
Voorkomen van Gastro-oesofageale refluxziekte?
vaak voorkomende aandoening
Wat is de oorzaak van Gastro-oesofageale refluxziekte?
Slechte werking van de onderste slokdarmkringspier, wat de anti reflux barriere tussen maag en slokdarm vormt
ontoereikende slokdarmperistaltiek
langzame/vertraagde lediging van de maag (meer druk op de slokdarmkringspier)
glijbreuk/hiatus hernia
contractie van het diafragma omsluit het onderste deel van de slokdarm (externe barriere)
Welke aandoening wordt er afgebeeld?
Gastro-oesofageale refluxziekte
Wat zijn de bevordende factoren voor Gastro-oesofageale refluxziekte?
Roken (stimulatie productie maagzuur en verminderde spierspanning onderste slokdarmkringspier)
Voedingsmiddelen die de spierspanning van de onderste slokdarmkringspier verminderen of maaglediging vertragen (chocolade, alcohol, …) of druk in de maag verhogen (gashoudende dranken, overvloedige maaltijden, luchthoudende spijzen)
Zwangerschap (knellende kledij, druk op de maag door de baby, trage maaglediging door hormonale factoren)
Wat zijn de symptomen van gastro-oesofageale refluxziekte ?
typisch: zuurbranden, oprispingen
atypisch: keelpijn, rauwe stem, chronische hoest
in 40% vd gevallen refluxoesofagitis
Wat zijn de verwikkelingen van astro-oesofageale refluxziekte?
bloedingen uit de slokdarmulceraties
stenose tgv littekenweefsel
barrettslokdarm (premaligne) hogere kans op slokdarmkanker
Hoe gebeurd de diagnose van gastro-oesofageale refluxziekte ?
endoscopie
Wat is de behandeling voor gastro-oesofageale refluxziekte ?
vermijden van overvloedig en vet eten, alcohol en roken
niet eten 2/3uur voor het slapen
overgewicht beperken
medicamenteus: maagzuursecretieremmers en antacida
Wat zijn de verdedigende factoren van de maagwand?
mucus of slijm
Wat zijn de agressieve factoren van de maagwand?
overproductie maagzuur (roken en stress)
voeding en drank (alcohol, sterk gekruid voedsel, koffie)
medicatie zoals aspirine en NSAID’s
Helicobacter pylori tast het slijmvies aan en doet maagzuur productie sterk toenemen
Vorm en gramkleuring van Helicobacter pylori
kleine spiraalvormige gramnegatieve bacterie met krachtige urease activiteit
Hoe gaat helicobacter pylori ten werk
Krachtige urease activiteit
- zet ureum om in ammoniak (NH3)
- pH stijgt
Hecht vast aan maagepitheel, prolifereren + verstoren celwerking
Immuunrespons = hevig maar ontoereikend
Wat zijn de gevolgen van een infectie met helicobacter pylori?
- acute en nadien chronische gastritis
- atrofie maagslijmvlies (chronische atrofische gastritis)
- vaak symptoomvrij (>80%)
Helicobacter pylori diagnose
Gastroscopie + biopsie van het maagslijmvlies (histologie, kweek)
Serologie (antistoffen Helicobacter pylori)
Ademtest met radioactief gemerkt ureum
hoe werkt de ademtest met radioactief gemerkt ureum & wanneer wordt deze ingezet?
De arts onderzoekt of Helicobacter pylori aanwezig is op de maagwand van de patiënt. Het radioactief gelabeld urease zorgt ervoor dat bij de omzetting naar ammonium en koolsofdioxide het radioactief koolstof gemeten kan worden in de adem, om te bepalen hoeveel urease activiteit aanwezig is in de maag ter gevolgen van Helicobacter pylori.
Wat wordt er afgebeeld?
Besmetting met H. pylori
Wat is hiatus hernia?
Verplaatsing van een deel van de maag van de buikholte naar de borstholte doorheen hiatus oesofagi (= opening in middenrif bestemd voor slokdarm)
Meestal glijbreuk: overgang slokdarm-maag komt hoger te liggen door hiatus oesofagi
Wat zijn de symptomen van hiatus hernia?
Zelfde als GOR
typisch: zuurbranden, oprispingen
atypisch: keelpijn, rauwe stem, chronische hoest
in 40% vd gevallen refluxoesofagitis
Hoe gebeurd de diagnose van hiatus hernia?
Beeldvorming (radiologie)
Endoscopie
Behandeling voor hiatus hernia?
Eventueel heelkunde
Medicatie
Wat wordt er afgebeeld?
Hiatus hernia
Wat is gastritis?
Acute ontsteking van het maagslijmvlies
Wat zijn de oorzaken van gastritis?
Irritatie van het maagslijmvlies door
sterk gekruid voedsel
alcohol
medicatie, …
Helicobacter pylori
Wat zijn de symptomen van gastritis?
Pijn t.h.v. middenbovenbuik Opgeblazen gevoel
Misselijkheid of braken Verminderde eetlust
Diagnose van gastritis
Gebaseerd op klinisch beeld
(abdominale zwelling, pijn, geen eetlust, brandend gevoel, …)
Behandeling van gastritis
Maag sparend dieet: vermijden van alcohol, koffie, kruiden, vetten
Medicamenteus: bv. anti-emetica
(tegen overgeven zoals motilium)
Kleine, lichte maaltijden verspreid over de dag
Wat is chronische atrofische gastritis?
Bij sommige vormen speelt Helicobacter pylori een belangrijke rol
Diagnose = biopsie maagslijmvlies
Kan leiden tot pernicieuze anemie (t.g.v. verminderde productie intrinsieke factor waardoor er minder opname is van vitamine B12)
Precancereuze toestand
Wat is gastroduodenale ulcera?
Aanwezigheid van een zweer in het slijmvlies van de maag (maagulcus) of het duodenum (duodenumulcus)
Wat is de oorzaak van gastroduodenale ulcera?
Overproductie van maagzuur: bv. door roken
Helicobacter pylori
NSAID (ibuprofen)
Wat zijn symptomen van gastroduodenale ulcera?
pijn thv middenbovenbuik
Wat is de diagnose van gastroduodenale ulcera?
Endoscopie met biopsie van het maagslijmvlies
Wat wordt er afgebeeld?
gastroduodenale ulcera
Behandeling voor gastroduodenale ulcera?
Maagsparend dieet (geen alcohol, rookstop, …)
Maagzuursecretieremmers
Bij aanwezigheid Helicobacter pylori: maagzuursecretieremmer (hoge dosis) en twee soorten antibiotica
Wat zijn de verwikkelingen van gastroduodenale ulcera?
Perforatie leidend tot buikvliesontsteking (peritonitis),
bloeding met zwarte stoelgang of bloedbraken
hypovolemische shock bij grote hoeveelheden (bloedverlies) of anemie (vaak bij onopgemerkte, geringe bloedingen)
Maligne ontaarding (zelden)
Andy klaagt van pijn in de middenbovenbuik; Noem 2 aandoeningen van de maag die Andy kan hebben
Gastritis, maagzweer
Wat is maagcarcinoom?
maagkanker, kwaadaardig gezwel
Voorkomen van maagcarcinoom?
7% vd kankers in belgie
Oorzaken van maagcarcinoom?
Gezouten voedingsmiddelen
Helicobacter pylori
Maagzweren (zelden)
Wat zijn de symptomen van maag carcinoom?
Vaak laattijdig opgemerkt:
Anemie
Verminderde eetlust
Vermagering
volheidsgevoel na maaltijd
braken
Symptomen van metastasen (uitzaaiingen) bv. dikke lymfeklieren
Hoe gebeurd de diagnose van een maagcarcinoom?
Gastroscopie met biopsie
Welke behandeling voor maagcarcinoom?
heelkunde (curatief)
chemotherapie (palliatief)
Welke infectieziekten van de darm zijn er?
infectieuze diarree
reizigersdiarree
voedselintoxicatie
Welke chronische inflammatoire darmziekten zijn er?
Ziekte van Crohn
Colitis ulcerosa
Wat is Duodenumulcus?
Zweer t.h.v. wand van de twaalfvingerige darm
Voorkomen duodenumulcus?
3-4x zo vaak als een maagzweer
Oorzaak van duodenumulcus?
Overproductie maagzuur (roken)
Aanwezigheid Helicobacter pylori (90% - 95%)
verhoogde maagzuursecretie
duodenumepitheel wordt vervangen door maagepitheel
maagepitheel wordt door Helicobacter pylori gekoloniseerd
erosie en ulcusvorming
Symptomen van Duodenumulcus?
pijn thv middenbovenbuik
Diagnose van Duodenumulcus?
endoscopie
Behandeling van Duodenumulcus
Maagzuursecretieremmende medicatie
Bij aanwezigheid Helicobacter pylori
maagzuursecretieremmer en twee soorten antibiotica
Wat is Infectieuze diarree?
Frequente ontlasting van dunne stoelgang, veroorzaakt door micro-organismen
Wat zijn de verwekkers van Infectieuze diarree?
Virussen (bv. Rota-virus, adenovirus)
Bacteriën (bv. Shigella, Salmonella, E. coli)
Parasieten
Overdrachtswijze van infectieuze diarree?
Faeco-oraal:
Rechtstreeks: van mens op mens (bv. via handen)
Onrechtstreeks: via besmet water of voedsel
Preventie van rechtstreekse infectieuze diarree?
Rechtstreekse besmetting: Wassen van handen
Preventie van onrechtstreekse infectieuze diarree?
Onrechtstreekse besmetting: Hygiënische bereiding voeding
Voldoende lang opwarmen vlees (>60°C) + geen rauw vlees
Vlugge afkoeling voedsel (binnen 2-3 u) + koel bewaren (0°C -3°C)
Pasteuriseren melk en eieren
Eten niet lang laten staan voor het op te eten
Kruisbesmetting vermijden (vlees - groeten)
Controle personen die beroepsmatig betrokken zijn bij bereiding van voedsel
Vermijden besmet water
Pathofysiologie van niet invasieve infectieuze diarree?
M.O. hechten aan epitheelcellen darmslijmvlies, de epitheelcellen blijven intact
Diarree door:
Productie enterotoxines zorgen ervoor dat epitheelcellen vocht secreteren, afname van het absorptieoppervlak
waterige diarree zonder koorts
Pathofysiologie van invasieve infectieuze diarree?
M.O. dringen epitheelcellen v.h. darmslijmvlies binnen, vermenigvuldigen zich en produceren toxines
gevolg: celdestructie en verstoring darmfunctie
Diarree met slijm en bloed; koorts
Symptomen van infectieuze diarree?
Misselijkheid en braken, soms buikkrampen
Symptomen van niet-invasieve infectieuze diarree?
Niet invasieve darminfecties: Waterige diarree zonder koorts
Symptomen van invasieve infectieuze diarree?
Invasieve darminfecties: Diarree met slijm en bloed; koorts
Verwikkelingen van infectieuze diarree?
Uitdroging (deshydratatie)
Sepsis
Diagnose van infectieuze diarree?
Stoelgangonderzoek
Aanwezigheid kiemen, wbc, rbc (licht- of elektronenmicroscoop)
Coprocultuur (kweek bacteriën op voedingsbodem) + antibiogram
Opsporen virussen
Parasitologisch onderzoek: opsporen cysten (wormeieren) en parasieten
Behandeling van infectieuze diarree?
Regelmatige inname van kleine hoeveelheden vocht
ORS
Antibiotica meestal niet nodig (tenzij bij risicopatiënten)
Evt. darmherstellende preparaten
Evt. motiliteitsremmer (bv. Imodium)
Wat is reizigersdiarree?
Infectie van de darm door een bacterie
Symptomen reizigersdiarree?
Meestal onschuldig:
buikkrampen en diarree
Soms koorts en/of braken
Geen behandeling met antibiotica nodig
Ernstige reizigersdiarree:
Antibiotica kan ernst en duur verminderen
Hoe krijg je reizigersdiarree?
Eten/drinken besmet voedsel/water
hoe lang duurt reizigersdiarree?
3-5 dagen treedt op een paar dagen na aankomst
Preventie van reizigersdiarree?
Vermijden rauwe groenten, vlees, vis, schaaldieren, ijs, (besmet) water, …
“boil it, cook it, peel it or forget it”
Wat is voedselintoxicatie?
Intoxicatie door toxines die door bepaalde bacteriën geproduceerd worden
Wat is de oorzaak van voedselintoxicatie?
Inname van voedsel dat toxines bevat
Bv. Voedsel besmet met Staphylococcus aureus
zorgt voor productie warmbestendige toxines
Symptomen van voedselintoxicatie?
Misselijkheid
Braken
Buikkrampen
Diarree
Diagnose van voedselintoxicatie?
Gebaseerd op klinisch beeld
Opsporen besmettingsbron
Diagnose van voedselintoxicatie
gebaseerd op klinish beeld
opsporen van de besmettingsbron
Behandeling voor voedselintoxicatie?
regelmatige inname van vocht
Wat kan voedselintoxicatie veroorzaken?
Botulisme: Clostridium botilinum
volledige blokkering neuromusculaire overdracht: Spierzwakte, verlamming oog – en mondspieren, slik – en spraakstoornissen, verlamming ademhalingsspieren (fataal)
Wat zijn Chronische inflammatoire darmziekten?
Auto-immuunziekten (combinatie van genetische voorbeschiktheid en
omgevingsfactoren) die meestal op jonge leeftijd begint
Het verloop van Chronische inflammatoire darmziekten?
verloop in golven: opstoten/actieve fasen en rustige fasen
Er bestaan tussen patiënten grote verschillen wat betreft de duur van deze periodes en ook wat betreft de klachten.
Waarom medicamenteuze behandeling bij Chronische inflammatoire darmziekten?
Doel van de medicamenteuze behandeling is de ontsteking onder controle krijgen.
Wat is de ziekte van Crohn?
Chronische ontstekingsreactie van het darmstelsel (alle lagen van de darmwand).
Welke locaties tast de ziekte van Crohn aan?
kronkeldarm (ileum), dikke darm maar kan elk segment van het maag-warmkanaal aantasten.
Algemene symptomen ziekte van Crohn?
Sluipend begin met toenemende klachten
Ook koorts, vermagering, vermoeidheid, buikkrampen, …
In een aantal gevallen systemische symptomen zoals gewrichtsontstekingen en oogontstekingen
Symptomen aantasting van dunne darm bij ziekte van Crohn?
vooral buikpijn
Symptomen aantasting van de colon bij ziekte van Crohn?
vooral diarree (bloed en slijm)
Symptomen aantasting van rectum bij ziekte van Crohn?
(valse) defaecatiedrang
Hoe gebeurd de diagnose van de ziekte van Crohn?
Medische beeldvorming
Endoscopie met biopsie
Verwikkelingen van ziekte van crohn?
Uitbreiding ontstekingsprocessen naar naburige organen (bv. blaas, vagina) en huid
Ontstaan fistels (zweren die tunnels vormen) en abcessen (peri-anaal)
Vorming littekenweefsel - stenose - darmobstructie
Malabsorptie (o.a. vit B12, foliumzuur, vit D, ijzer)
Verhoogde kans op coloncarcinoom
Behandeling ziekte van Crohn?
Medicamenteus
Soms heelkunde: als medicatie niet helpt maar het risico op recidief = hoog!!
Wat wordt er hier afgebeeld?
een peri-anale fistel
Welke medicatie wordt er toegedient voor een licht/matige vorm van ziekte van Crohn?
ontstekingsremmende geneesmiddelen
Welke medicatie wordt er toegedient voor een ernstige vorm van ziekte van Crohn?
onderhoudsbehandeling immunosuppressiva en een Behandeling met antistoffen tegen TNF (tumor necrose factor)
Welke medicatie wordt er toegedient voor een opstoot van ziekte van Crohn?
corticoïden/antibiotica
Wat is colitis ulcerosa?
Chronische ontstekingsziekte die het rectum aantast en die zich verder kan uitbreiden tot hogerop in de dikke darm
Symptomen verloop van colitis ulcerosa?
Sluipend begin met toenemende klachten
Symptomen van colitis ulcerosa bij aantasting van de colon?
vooral diarree (bloed en slijm)
Symptomen van colitis ulcerosa bij aantasting van de rectum?
(valse) defaecatiedrang
Algemene symptomen van colitis ulcerosa?
Ook koorts, vermagering, vermoeidheid, buikkrampen, …
In een aantal gevallen systemische symptomen zoals gewrichtsontstekingen en oogontstekingen
Diagnose van inflammatoire darmziekten?
Medische beeldvorming
Endoscopie met biopsie
Verwikkelingen van Colitis ulcerosa?
Darmperforaties
Verhoogde kans op coloncarcinoom
Behandeling van Colitis ulcerosa?
Medicamenteus
Soms heelkunde: als medicatie niet helpt maar het risico op recidief = hoog!!
Welke medicatie bij lichte vormen van colitis ulcerosa?
ontstekingsremmende geneesmiddelen
Welke medicatie bij ernstige vormen van colitis ulcerosa?
onderhoudsbehandeling en immunosuppressiva
Welke medicatie bij een opstoot van colitis ulcerosa?
corticoïden/antibiotica
Wat is het Malabsorptiesyndroom?
Geheel van symptomen te wijten aan stoornissen in vertering en/of opname van voedsel
Oorzaken van Malabsorptiesyndroom?
letselts thv slijmvlies dunne darm:
- Ziekte van Crohn
- Coeliakie (Gluten)
- Lactose intolerantie - Chronische pancreatitis
en dergelijke
Symptomen van malabsorptie syndroom?
Vermagering
Groeistoornissen (kinderen)
Oedeem (malabsorptie eiwitten)
Diarree
Deficiëntiesymptomen (anemie)
Diagnose van Malabsorptiesyndroom?
Bloedonderzoek: opsporen tekorten (Fe, foliumzuur, vit B12, albumine, anemie)
Stoelgangonderzoek (gestegen vetgehalte)
Behandeling van malabsorptiesyndroom?
Oorzakelijk: bv geen lactose meer innemen bij lactose intolerantie
Aanvullen tekorten
Synoniem voor Coeliakie
glutenenteropathie
Wat is glutenenteropathie?
Chronische aandoening gekenmerkt door beschadiging van de dunne darmvlokken
Oorzaak van glutenenteropathie?
Intolerantie voor gluten
Typische symtomen van glutenenteropathie?
vermagering, vetdiarree, groeivertraging, apathie (niet reageren op omgeving)
Atypischesymtomen van glutenenteropathie?
vage buikklachten (opgeblazen gevoel, winderigheid), anemie, vermoeidheid …
Welke aandoening wordt afgebeeld?
glutenenteropathie
Bij wie komt glutenenteropathie vooral voor?
Blanke personen
Kinderen en volwassenen
Verwikkelingen van glutenenteropathie?
Kankerrisico verhoogd
Osteoporose door malabsorptie vitamine D en calcium
Diagnose van glutenenteropathie?
Bloedonderzoekn (antistoffen)
Biopsie van de dunne darm
Behandeling van glutenenteropathie?
Glutenvrij dieet (verdwijnen van de symtomen & minder kans op kanker en osteoporose)
Wat is Lactose-intolerantie?
onvermogen om melksuikers te verteren (en op te nemen)
Oorzaak van Lactose-intolerantie?
Te kort aan lactase (enzym dat melksuikers afbreekt tot galactose)
Symptomen van Lactose-intolerantie?
Diarree
Buikkrapen
Opgeblazen gevoel
Winderigheid
Wat verzoorzaakt de symtomen van Lactose-intolerantie?
De omzetting van melksuikers gebeurd door bacterieen, hun bijproducten zorgen voor de klachten
Diagnose van Lactose-intolerantie?
Proefperiode met lactose-arm dieet gedurende enkele weken
Behandeling van Lactose-intolerantie?
Lactose-arme voeding
Wat is Prikkelbare darm syndroom?
Geheel van klachten die verband houden met verstoorde motorische functie van dikke darm
oorzaak van prikkelbare darm syndroom?
Vermoedelijk zeer lokale immuunreactie in de darmwand op bepaalde voedingsmiddelen
Symptomen van prikkelbare darm syndroom?
Diarree
Constipatie
Kramppijnen thv buik
Opgezette buik
Diagnose prikkelbare darm syndroom?
Op basis van symptomen & uitsluiten van andere oorzaken
Behandeling van prikkelbare darm syndroom?
Voedingsadvies
eventueel spasmolytica
Wat is Appendicitis ?
ontsteking wand van wormvormig aanhangsel darm (appendix)
Oorzaak van Appendicitis ?
Afsluiting appendix, meestal door harde stoelgangsresten
Symptomen van Appendicitis?
Frequent gepaard gaand met misselijkheid en braken
Koorts
Pijn thv rechter onderbuik
Pijn neemt toe bij prikkeling van het peritoneum (buikvlies) en als de patiënt beweegt
Welke aandoening wordt hier afgebeeld?
blinde darm ontsteking
Diagnose van Appendicitis?
Symtomenbeeld en lichamelijk onderzoek (drukpijn, loslaatpijn, spierverzet)
Bloedonderzoek: verhoging leukocyten + CRP (ontstekingsparameter)
Beeldvorming (echo, CT-scan)
Verwikkelingen van Appendicitis?
Perforatie, leidend tot algemene peritonitis
Behandeling
Heelkundig verwijderen van appendix
Wat is Diverticulitis?
Ontsteking van het divertikel: zakvormige uitstulping, meestal gelokaliseerd thv sigmoïd
Oorzaak van Diverticulitis?
Ophoping ontlasting in divertikel
Symptomen van Diverticulitis?
Pijn thv de linker onderbuik
Welke ontsteking wordt hier afgebeeld?
Divertikel
Diagnose van diverticulitis?
Lichamelijk onderzoek (drukpijn, loslaatpijn, spierverzet)
Bloedonderzoek: verhoging leukocyten en ontstekingsparameters (CPR)
Beeldvorming
Verwikkelingen van diverticulitis?
Perforatie, leidend tot algemene peritonitis
Behandeling van diverticulitis?
Pijnstilling
Voedingsadvies (vezels eten, vochtinname)
Heelkunde bij perforatie
Voorkomen colorectaal carcinoom?
Bij vrouwen: 2de meest voorkomende kanker (na borstkanker)
Bij mannen: 3e meest voorkomende kanker (na prostaatkanker en longkanker)
Meestal optreden na 50j
Wat is colorectaal carcinoom?
darmkanker
Oorzaken van colorectaal carcinoom?
Voeding: rood vlees
Meeste darmkankers ontwikkelen zich vanuit een darmpoliep (slijmvliestumor) = premaligne gezwel
Erfelijkheid (bv. familiale darmpolypose)
Verhoogde kans bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Symptomen van colorectaal carcinoom?
Bloedverlies via stoelgang (rood niet verteert) - anemie - bleke kleur (gelaat)
Verandering in stoelgangspatroon
Buikpijn
Valse stoelgangdrang
Diagnose van colorectaal carcinoom?
endoscopie + biopsie
Beeldvorming
Bloedonderzoek (CEA = tumormerker)
Behandeling van colorectaal carcinoom?
Heelkunde (soms + chemotherapie en/of radiotherapie)
Chemotherapie in geval van gemetastaseerde colorectale kanker
Opvolging van colorectaal carcinoom?
Dosering in het bloed van CEA (tumormerker)
Vroegtijdige opsporing van colorectaal carcinoom?
iFOB-test (immunochemische faecaal occult bloedtest)
Wat zijn Hemorroïden?
Aambeien / speen
Abnormale uitzetting van de venen thv het anaal kanaal
Oorzaak van Hemorroïden?
Erfelijke voorbeschiktheid
Hard persen bij constipatie
Zittend leven, gebrek aan lichaamsbeweging
Zwangerschap
Waarom meer kans op aambeien bij de zwangerschap?
er wordt druk gezet op de venen, trage vertering met meer kans op constipatie
Symptomen van Hemorroïden?
Rood bloed op oppervlak van de stoelgang
Drukkend gevoel thv anus
Jeuk thv anus
Diagnose van Hemorroïden?
Inspectie anus, voelen bij inwendige aambei
Wat wordt er afgebeeld?
Aambeien
Hoe gebeurd de behandeling van Hemorroïden?
Vezelrijke voeding, veel drinken, voldoende lichaamsbeweging
Ijs/zitbad met koud water
Medicamenteus (bv. Zalf)
Sclerotherapie
Soms heelkunde
Waar is de lever gelocaliseerd?
rechts vanboven in de buik
Wat is icterus?
Het is een symtoom, geen ziekte (geelzucht)
Wat veroorzaakt geelzucht?
te hoog gehalte aan bilirubine in bloedbaan en weefsels (afbraak product van hemoglobine, normaal gezien wordt geconjugeerd billirubine afgevoerd via de urine)
Oorzaken van icterus?
Hemolytische icterus
Hepatische icterus
afsluitingsicterus
Wat is hemolytische icterus?
overaanbod bilirubine tgv overmatige afbraak van rode bloedcellen (hemolyse)
Wat is hepatische icterus?
onvoldoende verwerking van bilirubine tgv beschadigde levercellen
verminderde opname van bilirubine in de levercellen
gestoorde conjugatie van bilirubine binnen de levercellen
Wat is afsluitings icterus?
overloop van bilirubine naar het bloed tgv obstructie galafvloei naar de darm (bv. pancreaskopkanker, galweglithiase)
Symptomen van icterus?
Geelverkleuring van het oogwit en de huid
Wijzigingen in kleur van stoelgang en urine, bv. stopverfontlasting bij obstructie van galafvloei
Diagnose van icterus?
Inspectie (oogsclerae)
Bloedonderzoek: gestegen bilirubinespiegel
Welke billiburine spiegels en waarom worden getest bij ucterus?
geconjugeerd billurubine: testen of de billirubine goed wordt omgezet
billirubine; kijken of er overmatige afbraak van RBC is
Wat wordt er afgebeeld?
Icterus
Behandeling van ucterus?
Oorzakelijk
Fysiologische icterus van de pasgeborene: onvoldoende werking conjugatie-enzym, behandeling met lichttherapie (UV)
Uit welke fasen bestaat chronische hepatitis?
prodormale fase
Icterische fase
Regressieve fase
Wat zijn de symptomen van de prodormale fase van virale hepatitis?
hoofdpijn, zwartegevoel, gewrichtspijn, verminderde eetlust, misselijkheid, braken, koorts, grieperig gevoel
Wat zijn de symptomen van de icterische fase van virale hepatitis?
Progressieve toename icterus -> geelzucht (maximum na 1w)
Wat zijn de symptomen van de regressieve fase van virale hepatitis?
afname icterus, moeheid en zwakte kunnen soms maanden aanhouden
Hoe gebeurd de diagnose van virale hepatitis?
Bloedonderzoek
Gestegen levertesten (ALAT, ASAT)
Gestegen bilirubine
Virusserologie bij virale hepatitis
Wat houdt fulminante virale hepatitis in?
Necrose van de levercellen
Leverinsufficiëntie hepatisch coma en dood
Wat houdt Chronische asymptomatische dragers van virale hepatitis in?
Geen klachten, kunnen wel doorgeven
Wat houdt Chronische persisterende hepatitis bij virale hepatitis in?
Vermoeidheid, vage
bovenbuikklachten
Vaak genezing na 2-4 j
Soms chronische actieve hepatitis
Wat houft chronische actieve hepatitits in bij virale hepatitis?
Voortschrijdende aantasting leverfunctie
levercirrose tot leverkanker
Voor welke vormen van hepatitis zijn er vaccinaties?
HAV en HBV
Met welk doel vaccineren we tegen virale hepatitis?
Preventie ziekte en sterfte
Minder chronisch leverlijden en leverkanker
Wat is levercirrose?
Onomkeerbare leverziekte waarbij tgv chronische ontstekingsreacties levercellen verloren gaan en vervangen worden door niet-functioneel littekenweefsel.
Dit littekenweefsel veroorzaakt op termijn schrompeling en verharding van de lever.
Wat zijn de oorzaken die lijden tot levercirrose?
Chronisch alcoholmisbruik
Chronische HBV en HCV
wat wordt er afgebeeld?
Levercirrose
Wat zijn de symptomen van levercirrose?
Eerste jaren asymptomatisch
Symptomen zijn te wijten aan chronische leverinsufficiëntie:
Icterus
Verminderde aanmaak albumine
(daling COD en oedeem)
Verhoogde bloedingsneiging tgv verminderde aanmaak stollingsfactoren
Verminderde ontgiftiging ammoniak (geen omzetting tot ureum, gestegen ammoniakgehalte in het bloed met neurologische symptomen zoals desoriëntatie, verwardheid, gedaald bewustzijn, …)
Ascites door portale hypertensie
Diagnose van levercirrose?
Beeldvorming (bv. echografie)
Bloedonderzoek:
Gestoorde levertesten
Daling albuminespiegel
Gestoorde stollingstesten
Anemie
Gestegen ammoniakspiegel
Leverbiopsie
Verwikkelingen van levercirrose?
Verhoogde kans op hepatocellulair carcinoom
Gedaald bewustzijn en coma (hepatisch coma) als gevolg van ammoniak
Behandeling levercirrose?
Geen specifieke behandeling, eventueel transplantatie vd lever
Wat is leversteatose?
Vervetting van de lever
Oorzaken van leversteatose?
Alcohol
Niet-alcoholisch:
Diabetes
Geneesmiddelen
overgewicht
Diagnose van leversteatose?
Echografie en bloedonderzoek
Wat is Hepatocellulair carcinoom?
Leverkanker, 1-2% van de kankers waarvan vaak een uitzaaing
Wat zijn de oorzaken van Hepatocellulair carcinoom?
Alcohol
Chronische HBC en HCV
Levercirrose als tussenstadium
Wat zijn de symtomen van Hepatocellulair carcinoom?
Pijn thv rechter onderbuik
Icterus
Ascites
Laattijdig -> slechte prognose
He gebeurd de diagnose van Hepatocellulair carcinoom?
Beeldvorming
Bloedonderzoek
Leverbiopsie
Tumormerker AFP stijging
Opvolging van Hepatocellulair carcinoom?
Tumormerker AFP in de gaten houden
Behandeling van Hepatocellulair carcinoom?
Curatief: stuk lever weghalen, transplantatie, alblatie met injectie in de tumor
Wat is Cholecystolithiase?
Stenen in de galblaas (meestal cholestrol stenen)
Oorzaken die lijden tot Cholecystolithiase?
Onevenwichtige samenstelling van de gal
Benoem 1 en 2
- Cholecystolithiase
- Choledocholithiase
Wat zijn de symtomen van Cholecystolithiase?
Ongeveer de helft heeft geen symptomen
Galsteenkoliek (plotse pijnaanval door galsteen in de galweg)
DIagnose van Cholecystolithiase?
Beeldvorming: echo / MRI
Verwikkelingen van Cholecystolithiase?
Choledocholithase (acute gasteenkoliek)
Acute cholecystitis
Acute pancreatitis
Behandeling voor Cholecystolithiase?
Heelkundige verwijdering galblaas indien verwikkelingen (wegens grote risico op herval)
Endoscopisch verwijderen igv choledocholithiase
Evt. vergruizen en verwijderen gastenen in de galblaas (bij grote stenen)
Wat is Choledocholithiase?
Stenen in de ductus choledocus (galweg)
Oorzaak van Choledocholithiase?
Verplaatsing van de steen uit de galblaas
Symptomen van Choledocholithiase?
Acute galsteenkoliek:
- Zeer hevige en aanvalsgewijze pijn thv rechter onderbuik, uitstralend naar rug
- Bewegingsdrang
- Misselijkheid / braken
Icterus
Diagnose Choledocholithiase?
Gebaseerd op symptomen
Beeldvorming
Behandeling van Choledocholithiase?
Pijnstilling, evtl endoscopisch verwijdering van de galsteen
Heelkundige verwijdering galblaas
Wat is Acute cholecystitis?
acute ontsteking van galblaaswand
Oorzaak van Acute cholecystitis?
Meestal: galsteen in galblaasafvoergang (met gevolg opklimmen van bacteriën uit de darm)
Prikkeling galblaaswand door galstenen
Wat wordt er afgebeeld?
Acute cholecystitis
Symptomen van Acute cholecystitis?
Continue pijn thv rechter onderbuik
Koorts
Misselijkheid, braken
Diagnose Acute cholecystitis?
Beeldvorming: echografie
Bloedonderzoek: verhoging leukocyten en ontstekingsparameters (CRP)
Verhoogde bezinksnelheid rbc
Verwikkelingen van Acute cholecystitis?
Perforantie van galblaas leidend tot algemeen peritonitis
Sepsis
Behandeling voor Acute cholecystitis?
Pijstilling
Antibiotica
Heelkundig verwijderen vd galblaas
Wat is acute pancreatitis?
Ontsteking van de alvleesklier
Oorzaken lijdend tot acute pancreatitis?
Ingeklemde galsteen
Alcohol
Symptomen van acute pancreatitis?
Hevige en continue buikpijn
Misselijk, braken
Koorts
Diagnose van acute pancreatitis?
Bloedonderzoek: gestegen lipase en amylase
Beeldvorming: echo en CT-scan
24u urine onderzoek (hyperamylasurie)
Behandeling van acute pancreatitis?
Pijnstilling
Intraveneuze toedinging vocht en voeding
choledocholithiase: endoscopisch verwijderen galstenen
Prognose van acute pancreatitis?
Milde vorm: goede prognose
Ernstige vorm: necrose en bloedingen in de pancreas, hoge sterfte
wat is chronische pancreatitis?
Onomkeerbare aandoening van de pancreas waarbij tgv een chronische ontstekingsreactie pancreasweefsel verloren gaat.
Oorzaken die lijden tot chronische pancreatitis?
Meestal chronisch alcoholgebruik
Symptomen van chronische pancreatitis?
Buikpijn:
In beginstadium: zich herhalende acute pijnaanvallen
Later: meer chronische pijn
Tgv chronische pancreasinsufficiëntie:
Malabsorptie (vermagering, diarree)
Diabetes
Misselijkheid en braken Vermagering
diagnose van Chronische pancreatitis?
Beeldvorming
Bloedonderzoek: Gestegen lipase en amylase, hyperglycemie
Amylasurie
Meten vetexcretie in 24u feacescollectie
Behandelingen voor chronische pancreatitis?
Alcoholstop
Pijnbestrijding
Panceasenzymen
Insuline (igv diabetes)
Vetbeperking
Heelkunde
Wat is Pancreascarcinoom?
Alvleeskleir kanker, vaak thv de kop
Oorzaak Pancreascarcinoom?
?
Symptomen van Pancreascarcinoom?
Pijn thv bovenbuik
Vermagering
Malabsorptie
Minder eetlust
Icterus bij lokalisatie thv kop
Vaak lattijdig opgespoord
Diagnose van Pancreascarcinoom?
Beeldvorming (CT scan)
Biopsie
Gestegen bezinksnelheid rbc
Soms gestegen lipase
Tumormerker CA 19-9
Behandeling Pancreascarcinoom?
Heelkunde is de enige optie voor genezing
Bij de meerderheid: geen curatieve behandeling mogelijk
Radiotherapie & Chemotherapie
Opvolging van pancreascarcinoom?
Tumormerker CA 19-9 in de gaten houden
Prognose van pancreascarcinoom?
Slecht: 5% vd patienten overleven langer dan 5j