H3-H4

Question 1

Menarche

Answer 1

Eerste ongesteldheid

Question 2

lichamelijke veranderingen (5)

Answer 2

1. hormonaal (lichamelijke veranderingen reguleren een coördineren
2. Versnelde groei lichaam (groeispurt)
3. Toenamen en andere verdeling van vet en spieren
4. ontwikkelen van bloedsoploop en ademhaling (-> kracht en uithouding)
5. rijping van prim. geslachtsorganen en sec. seks. kenmerken

Question 3

3 neuro-endocriene assen

Answer 3

1. bijnier
2. gonade
3. groei-as

Question 4

CNS

Answer 4

Central Nervous System

brengt lich. veranderingen op gang

Question 5

HPA-As

Answer 5

Hypothalamic-Pituitary-Adrenal , hypothalamus, hypofyse en bijnieren -> adrenarche (toename androgenen)
eerste fase
nog niet zichtbaar
start 6-8 M; 7-9 J

Question 6

HPG-as

Answer 6

Hypothalamic-pituitary-Gonadal, hypothalamus, hypofyse en gonaden -> gonadarche
feedbackmechanisme valt weg
rijping prim kenmerken en sec kenm.
menarche gem. 12.5j
spermarch 11-14j??

Question 7

gonaden

Answer 7

eierstokken en testikels

Question 8

Groei-as

Answer 8

balanssysteem GHRH - somatostatin in voordeel van GHRH -> groeispurt in alle facetten
rond 12j m>j lengtegroei per jaar
-> leidt tot onhandigheid
ETEN

Question 9

menarche (kenmerken + evolutie)

Answer 9

voltooiing geslachtsrijping (12.5j)
15 a 18 maanden later pas eerste eisprong

evolutie: vervroeging (secular trend) (net als borstontw, schaamhaar, ook jongens) (door betere voeding, gezondheid, milieuvervuiling!)

Question 10

Tanner Stadia

Answer 10

voor schaamhaar meisjes en jongens,
borstontw. meisjes
genitaliën jongens

Question 11

geslachtsrijping meisjes

Answer 11

start 8-13j
volgorde niet vast
borstontw (Tanner) 12j
schaamhaar (Tanner)
5:4 spier:vet
bbb

Question 12

geslachtsrijping jongens

Answer 12

start 9-14j
volgorde min of meer vast
testes, penis, schaamhaar (Tanner)
oksel/baargroei gem. 14.5j
stemval (heel wisselvallig)
3:1 spier:vet
30% tijdelijke borstgroei
bio. volw 14-18j

Question 13

life history theory

Answer 13

stress en conflicten en andere negatieve invloeden in de context van jongeren zorgen voor vroegere rijping door oerinstinct om te reproduceren. De tijd is minder lang om kinderen te krijgen.
Controverseel

Question 14

3 soorten leeftijden

Answer 14

• kalender leeftijd
• biologische ontwikkelingsleeftijd
• psychosociale ontwikkelingsleeftijd

Question 15

status en gedrag

Answer 15

hormonaal -> sneller daten en stuff, meisjes > fase 3 meer depressie, hogere fase -> meer vermoeid (j & m)
neurologisch -> meer risico en sensatiegedrag, hogere fase meer regelovertreding, drugs(ook deels timing)

-> geen verband status en schoolprestaties

Question 16

timing en gedrag

Answer 16

• algemeen: vroeg nadelig voor m, laat voordelig
  psych soc: vroege m -> meer internaliserende problemen en meer extern. probl
• lichaamsbeeld: vroege m -> meer ontevreden, meer dieten, (CULTUUR late afro m -> minst tevreden) laatrijpe j -> minder tevreden
• middelengebruik: vroege m en j -> meer drugs, laatrijp beschermende factor, laatrijpe jongens meer alcohol
  delinquentie en agressie: vroege m en j -> meer en ook als volw. ook vaker slachtoffer
• schoolprestaties: vroege m: meer problemen, spijbelen, vaak jonger moeder, lager inkomen, laatrijp is beschermende factor, laatrijpe jongens minder sociaal succes
• seksuele activiteit: vroege m en j: vroeger en problematischer seksleven

Question 17

verklaringen lich. verandering -> gedrag en problemen

hypotheses

Answer 17

1. stressvolle verandering (vooral in fase 3 van Tanner) (maturational gap)
2. hormooninvloed (neuronale circuits, stressgevoeligheid, uiterlijk-> meer reacties)
3. afwijkende timing (onverwacht -> meer stress)
4. contextuele versterking (opeenhoping ontwikkelingstaken, vroegrijpe m -> hogere status bij oudere j -> probleemgedrag, gezin (SES én opvoeding)
5. accentuering (verschillen w uitvergroot, versterken van eerder bestaande problemen)
6. rijpingsdichtheid (meer druk om sneller te ontwikkelen-> geen tijd om aan te passen à new situatie)

Question 18

maturational gap

Answer 18

de adolescent voelt en wil allerlei zaken, maar is nog onvoldoende in staat dit streven te controleren en te sturen. HIerdoor kan het gedrag van adolescenten onvoorspelbaar en riskant worden.

Question 19

paradox grote vooruitgang EN meer roekeloos gedrag??

Answer 19

asynchrone ontwikkeling hersenen
eerst subcorticaal (oudere/primaire)(snelle beloning, plezier) later prefrontale cortex (reguleren emotie, plannen maken, redeneringen maken)
–> meer experimenteren en ook meer stemmingswisselingen

Question 20

soorten hersenscans

Answer 20

mri -> structuur (grijze en witte stof)

fMRI -> activiteit van de hersenen

Question 21

grijze stof

Answer 21

hersencellen

toename tot vlak voor puberteit, daarna afname (synaptic pruning)

Question 22

witte stof

Answer 22

(eiwit) verbindingen tussen hersencellen -> 200x sneller

Question 23

synaptic pruning

Answer 23

hersencellen die maar weinig gebruikt worden, worden eruit gezwierd tvv efficientie

Question 24

executieve functies

Answer 24

sturen, controleren van gedrag, filteren van info

werkgeheugen en respons inhibitie

Question 25

werkgeheugen

Answer 25

korte tijd info actief vasthouden

geleidelijk meer activatie in cortex

Question 26

respons inhibitie

Answer 26

remmen van ongewenst gedrag

Question 27

Ventraal striatum (VS)

Answer 27

plezier gebied, actief bij winnen na nemen van risico (sterker bij ado)
gevoelig voor hormonen

Question 28

Prefrontale cortex (PFC)

Answer 28

executieve functies, ontwikkeling van diffuus naar specifiek paatroon/werking

Question 29

amygdala

Answer 29

verwerkeng emoties op gezichten, ado meer gevoelig

gevoelig voor hormonen

Question 30

sociale interactie en hersenen

Answer 30

theory of mind (nadenken over andermans gedachten)
-volw: overal activeit, ado: vooral PFC
sociale dilemma’s
- volw: vooral PFC, ado: meer PFC bij ‘wat is goed voor mij’
gevoeligheid voor acceptatie
- iedereen: acceptatie -> VS
- iedereen: verwerping -> pijngebied (insula)
- jongeren: verwerping-> PFC en minder insula bij veel vrienden

Question 31

nieuwe info

Answer 31

• risicogedrag is niet gevolg van onderontw. hersenen

- psyche > brein -> microbioom thv darmen