H1: Het centrale zenuwstelsel Flashcards
anterieur / rostraal
vooraan
posterieur / caudaal
achteraan
dorsaal
hoog / boven
ventraal
laag / onder
mediaal
dicht tegen de middenlijn van de hersenen
lateraal
aan de zijkant van de hersenen
sagitale snede
van voor naar achter (denk aan scène Hannibal)
coronale snede
van links naar rechts snijden (voor en achterste deel hoofd scheiden)
horizontale / transversale snede
bovenste helft van onderste helft scheiden
centraal zenuwstelsel bestaat uit:
hersenen + ruggenmerg
perifeer zenuwstelsel bestaat uit:
alle zenuwweefsel buiten ruggenmerg en hersenen (vertrekt vanuit de hersenstam)
Ventrale gedeelte van het ruggenmerg:
Verantwoordelijk voor het MOTORISCHE gedeelte!
Dorsale gedeelte van het ruggenmerg:
Verantwoordelijk voor het SENSORISCHE gedeelte! (dorsaal -> dorst -> sensorisch)
Dermatomen
bepaalde regio’s van het lichaam komen in bepaalde regio’s van het CZS binnen
Achterhersenen bestaan uit:
Hersenstam + cerebellum
Eindhersenen bestaan uit (4):
- Diencephalon
- Basale Ganglia
- Limbisch systeem
- Groothersenen (cortex)
De hersenstam bestaat uit drie delen (examen):
- Pons
- Reticulaire formatie
- Medulla oblangata
Functie medulla:
Vertrekpunt craniale zenuwen (bvb voor reuk, geur, visueel, …).
- > controle van hoofd en organen
- > controle over vitale functies en reflexen (hart / longen)
- > deel van Reticulair Activatie Systeem (RAS)
Functie reticulaire formatie:
- bevat raphé nuclei
- Serotonine
- arousal en aandacht
- SLAAP/WAAKCYCLUS
- gemoed regelen
- bij schade: vegitatieve toestand
Pons: waar bevindt het zich en welke twee zones bevat hij?
- superieur t.o.v. medulla
- brug tussen cerebellum en rest van de hersenen
- bevat SUPERIOR OLIVE (doorschakelstation van oor -> hersenen)
- bevat LOCUS COERULEUS (stress, arousal, paniek)
Functies cerebellum:
- precisie en vloeiendheid van motoriek
- laterale delen: mentale processen (spreken, executieve functies, …)
- INTERNE KLOK: TIMING VAN PROCESSEN
(+ hoe actiever het dier, hoe groter het cerebellum in verhouding tot het lichaam)
Middenhersenen bestaat uit (2):
- Tectum
- Tegmentum
Tectum: waar behoort het toe, welke twee zones bevat het?
deel van de middenhersenen
- bevat SUPERIOR COLLICULI (visuele input)
- bevat INFERIOR COLLICULI (auditieve input)
Tegmentum: waar behoort het toe en wat bevat het?
deel van de middenhersenen
- Ventral tegmental area = DOPAMINERG SYSTEEM
(basis van het dopaminerg netwerk!)
Diencephalon bestaat uit: (2)
- Hypothalamus
- Thalamus
Functie hypothalamus:
- homeostase
- regeling hormonale systemen
Functie thalamus:
- doorschakelstation voor sensorische en motorische info naar cortex
+ Bevat ook de Laterale Geniculate Nucleus (LGN):
- magnocellulaire laag = lichtgevoelig (staafjes > vormen en lijnen)
- parvocellulaire laag = kleurgevoelig (kegeltjes)o
Functies basale ganglia:
- Produceren dopamine
- Motorische controle (Parkinson is bvb afsterven van cellen t.h.v. substantia negra)
- Cognitieve controle (inhibitie bij Stroop taak)
- LEREN (beloningsgericht)
Functies limbisch systeem:
- Integratie van emotie-gerelateerde info
- Automatische vreesreacties (hypothalamus en amygdala)
- Sensorisch (thalamus -> zien)
- Geheugen (hippocampus)
- Selectie van aangepaste reactie (cingulate cortex)
Rolandische (centrale) sulcus verdeelt:
Frontale en pariëtale lob
Sylvische (laterale) fissure verdeelt:
Frontale en Temporele lob
Sulcus:
oppervlakkige groef
Fissure:
diepe groef
Longitudinale fissure verdeelt:
de twee hemisferen
Cytoarchitectonische ondeverdeling:
= Brodmann gebieden
zelfde nummers verwezen naar een zelfde samenstelling / bouw
Scheidingslijn tussen primaire motorische gebieden en primaire sensorische gebieden:
Rolandische / centrale sulcus
Retinotopische organisatie
= mapping van info uit buitenwereld op visuele cortex (info op de retina wordt op dezelfde manier in de hersenen gepresenteerd)
+ Onderste deel visuele veld wordt boven gerepresenteerd
Hemianopsie
= blind aan het contralaterale visuele veld (helft van het zicht verliezen)
Quadranopsie
= Specifieke letsel superieur / inferieur gebied
= kwart van het zicht valt weg
Scotoma
= kleine letsels
= vlekken in het visuele veld waar je niets kan zien
Tonotopische organisatie (‘tono’ = iets met audio)
tonen organiseren voor optimale verwerking
- HOge tonen -> Posterieure gebieden
- LAge tonen -> Anterieure gebieden
Banen Olfactorische cortex en Gustatorische cortex
Twee mogelijke systemen:
- rechtstreeks naar amygdala
- via orbitofrontale cortex
_____
Twee routes:
- Geur > thalamus > cortex (rechtstreeks)
- Geur > limbisch systeem (mogelijks sterke emotie)
Geur rechterneusgat wordt verwerkt in de…
rechter hemisfeer
Somatosensorische cortex (receptoren voor pijn, temperatuur, tast, …) loopt via:
Twee routes:
- ruggenmerg naar hersenen
- rechtstreeks naar thalamus
= Verwerking gebeurt CONTRALATERAAL!
Somatotopische organisatie
Eén op één overlap van lichaam en representatie ervan in de hersenen (denk aan homunculus)
Linker somatosensorische cortex verwerkt info uit:
Rechter lichaamsdelen
functie Frontale lob:
- Executief functioneren en controle
- Te verdelen in:
= motorisch
= premotorisch
= prefrontaal:
1. dorsolateraal (boven)
2. orbitaal
3. mediaal
Schade bij frontale lob zorgt voor:
- problemen bij organisatie en controle van gedrag
(weten hoe je koffie zet, maar de volgorde vergeten) - modulatie van gedrag (=karakterverandering: vb: Phineas Gage!)
- problemen bij geheugen:
- volgorde
- online houden van info
- metamemory (strategisch aspect)
Functie pariëtale lob:
= Integratie!
- connecties tussen verschillende gebieden
- multimodale integratie
> Zintuigmodaliteiten (zien, horen, voelen, …)
> Sensorische info
> Interne toestand / externe sensorische wereld
(visuele controle en spatiale aandacht)
Alexie
problemen met lezen
Agrafie
problemen met schrijven
Apraxie
problemen met het uitvoeren van complexe handelingen
Functie temporale lob:
= Auditief, emoties, sociale en objectherkenning - Geheugen > hippocampus - Objectidentificatie > inferieur temporale cortex (IT) > gezichtsherkenning (FFA) - Emotie (amygdala) - Sociaal (empathie, perspectief, ...
Objectherkenning vindt plaats in de:
Inferieure temporale cortex (IT)
