H1/4: Opbouw van de cel Flashcards
Noem de belangrijkste componenten van een prokaryote cel
- Nucleoïde bestaat uit enkele grote lus (cirkelvorming chromosoom).
- Celwand gemaakt van peptidoglycan -> buitenste laag (capsule) helpt cel zich te hechten aan oppervlakken in omgeving.
- Celwand zorgt voor extra beschermingslaag, helpt cel zijn vorm te behouden en voorkomt uitdroging.
- Flagellen: zweepachtige structuren die fungeren als roterende motoren om bacteriën te helpen bewegen.
- Fimbriae: haarachtige structuren die worden gebruikt voor hechting aan gastheercellen en andere oppervlakken.
Noem de belangrijkste componenten van een eukaryote cel
- Lysosomen fungeren als recyclingcentra voor cel om bijvoorbeeld zure pH te behouden om cellulair afval te verwijderen.
- Peroxisomen voeren chemische reacties uit (oxidatiereacties) die waterstofperoxide produceren, die beide de cel zouden kunnen beschadigen.
- Membraangebonden kern, centrale holte omgeven door membraan waarin genetisch materiaal van cel is ondergebracht.
Noem 3 onderdelen waaruit een cel is opgebouwd
- Plasmamembraan: tweelaagse structuur van lipiden en eiwitten dat regelt wat cel kan binnenkomen en verlaten.
- Cytoplasma bestaat uit geleiachtige cytosol- gelachtige substantie bestaande uit water, ionen en macromoleculen- en uit organellen en structurele eiwitten waaruit cytoskelet bestaat.
- De kern (nucleus) herbergt genetische materiaal van cel (DNA) en is plaats van synthese voor ribosomen.
Noem de functies van het plasmamembraan
- Regelt doorgang van verschillende moleculen (suikers, aminozuren, ionen en water) in en uit cel.
- Membraanpassage hangt af van hun grootte en polariteit. Kleine, niet-polaire moleculen (zuurstof) kunnen direct door fosfolipidegedeelte van membraan gaan. Grotere en meer polaire, hydrofiele moleculen (aminozuren), moeten membraan passeren via eiwitkanalen.
- Oppervlak van plasmamembraan beperkt uitwisseling van materialen tussen cel en omgeving.
Hoe is het plasmamembraan opgebouwd?
Fosfolipide bi-laag dat bestaat uit hydrofiele fosfaatkop (waterliefhebbende), samen met twee hydrofobe vetzuurstaarten (watervrezend). Ze rangschikken zichzelf in dubbellaagse structuur met hydrofobe staarten naar binnen en hydrofiele koppen naar buiten gericht.
Wat gebeurt er in het cytoplasma?
- Cytoskelet helpt bij organiseren van cellulaire componenten.
- In cytosol associëren sommige RNA’s zich met ribosomen waar ze synthese van eiwitten sturen.
Waaruit is de kern opgebouwd?
- In kern wordt chromatine (DNA gewikkeld rond eiwitten) opgeslagen in gelachtige substantie die nucleoplasma wordt genoemd.
- Nucleoplasma wordt omsloten door nucleaire envelop, die bestaat uit twee membraanlagen (fosfolipidendubbellaag).
- Nucleaire poriën, kleine kanalen die nucleaire envelop overspannen, laten stoffen kern binnenkomen en verlaten.
- Nucleolus is plaats waar nieuwe ribosomen worden samengesteld.
Wat is het endomembraansysteem?
Groep membranen/organellen in eukaryote cellen die samenwerken om lipiden en eiwitten te modificeren, te verpakken en te transporteren. Omvat nucleaire envelop en lysosomen, endoplasmatisch reticulum en Golgi-apparaat; géén mitochondriën, chloroplasten of peroxisomen.
Wat gebeurt er in het ruwe endoplasmatisch reticulum (RER)?
- Functies: 1) eiwitsynthese, 2) eiwitmodificatie, en 3) eiwit-kwaliteitscontrole.
- Binnen ER vouwen eiwitten en ondergaan ze modificaties (toevoeging van koolhydraatzijketens). Deze gemodificeerde eiwitten zullen worden opgenomen in celmembranen of worden uitgescheiden door cel.
- Als gemodificeerde eiwitten niet bestemd zijn om in ER te blijven, worden ze verpakt in blaasjes en naar Golgi-apparaat verzonden.
- Het ruwe ER maakt ook fosfolipiden voor andere celmembranen, die worden getransporteerd wanneer het blaasje zich vormt.
Wat gebeurt er in het gladde endoplasmatisch reticulum (SER)?
Functies: 1) detoxificatie van opgenomen moleculen, 2) synthese koolhydraten, lipiden en steroïde hormonen, en 3) opslag van calciumionen.
Wat gebeurt er in het Golgi-apparaat?
- Lipiden en eiwitten in transportblaasjes moeten worden gesorteerd, verpakt en gelabeld zodat ze op juiste plaats terechtkomen.
- Transportblaaasjes van ER reizen naar ontvangende zijde (cis-vlak), versmelten ermee en legen inhoud in lumen van Golgi-apparaat.
- Gemodificeerde eiwitten gesorteerd en verpakt in blaasjes aan trans-zijde van Golgi.
- Functies: 1) membraaneiwitten naar plasmamembraan brengen, 2) extracellulaire eiwitten uitscheiden, 3) sorteren lysosomen/peroxisomen, en 4) proteolyse door proteases.
Wat is de functie van een lysosoom?
Is een organel dat spijsverteringsenzymen bevat en fungeert als organel-recyclingfaciliteit van dierlijke cel. Het breekt oude en onnodige structuren af, zodat hun moleculen kunnen worden hergebruikt. Kunnen ook vreemde deeltjes verteren die van buitenaf in cel worden gebracht.
Twee manieren waarop organisme kan veranderen
- Verticale evolutie: doorgeven van genetische veranderingen aan nageslacht. Traag proces door natuurlijke selectie door omgeving.
- Horizontale evolutie: uitwisseling van genen tussen verschillende soorten (bacteriën).
Speelt grote rol bij verspreiding van antibioticaresistentie.
