Grasafræðistaðreyndir og gróðurbelti Flashcards

1
Q

Hvað fjallar grasafræðin um? 6 atriði

A
  1. Útlit plantna
  2. Vaxtarlag
  3. Vaxtarskilyrði
  4. Frumulíffæri
  5. Vefi
  6. Efnasamsetningu plantna
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hver var Carl Linné?

A

Svíi á 18. öld. Fann upp tvínafnakerfið

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hvernig virkar tvínafnakerfi Carls Linné? 5 atriði

A
  1. Max 12 orð í lýsingu um útlit og vaxtarstað
  2. Eitt aukaorð um sérkenni plöntuyrkisins
  3. Fyrsta orðið í lýsingunni + aukaorðið = plöntuheitið
  4. Orð 1 merkir ættkvíslina (genus)
  5. Aukaorðið merkir tegundina (species)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvað er taxonomy?

A

Regnhlífarheiti yfir fræðigreinar um flokkunarkerfi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hvað einkennir dreifkjörnunga? 3 atriði

A
  1. Erfðaefnið er 1 aðallitningur á frjálsri ferð inni í plöntunni
  2. Bakteríur
  3. Fornbakteríur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hvað eru fornbakteríur?

A

Taldar hafa verið til frá örófi alda þegar jörðin var illa byggileg. Þola erfið skilyrði s.s. háhitasvæði, súran jarðveg, mikið salt.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hvað einkennir heilkjörnunga? 2 atriði

A
  1. Erfðaefni er í kjarna innan frumuhimnu
  2. Einfrumungar og allar aðrar lífverur flokkast hér
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hvernig eru 8 stig flokkunar?

A
  1. Domain
  2. Ríki (kingdom)
  3. Fylking (phylum)
  4. Flokkur (class)
  5. Ættbálkur (order)
  6. Ætt (family)
  7. Ættkvísl (genus)
  8. Tegund (species)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvað flokkast undir plönturíkið (kingdom)?

A

Grænþörungar og landplöntur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hverjar eru 2 gerðir fylkinga (phylum)?

A
  1. Tegundir án æðakerfis
  2. Æðplöntur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvað einkennir fylkingu plantna án æðakerfis? 4 atriði

A
  1. Þetta eru mosar
  2. Flutningur næringar og vatns mjög hægur, stækka því mjög hægt og lengi að jafna sig á skemmdum
  3. Rótarlausir og æðalausir
  4. Frumstæð æxlunarfæri; þurfa vatnsfrjóvgun til flutnings gróa
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hvað einkennir fylkingu æðplantna? 2 atriði

A
  1. Flutningur efna og vatns fer fram í æðum
  2. Þetta eru gróplöntur og fræplöntur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hvað einkennir fylkinguna gróplöntur? 3 atriði

A
  1. Flutningur í æðum mjög hraður, plöntur geta orðið mjög stórar
  2. Gróin eru lítil korn með lítinn næringarforða, þurfa raka til að spíra
  3. Þetta eru elftingar, jafnar og burknar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hvað einkennir fylkinguna fræplöntur og hverjar eru gerðirnar tvær?

A
  1. Fræ eru inni í kími með næringu
  2. Berfrævingar og dulfrævingar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hvað einkennir fylkingu berfrævinga? 4 atriði

A
  1. Þeir mynda köngla
  2. Tvö óvarin egg ofan á köngulblöðum
  3. Opnir á vorin, frjókorn lenda á köngulblaði og frjóvga eggin - köngullinn lokast
  4. Þetta eru köngulpálmar, musteristré, barrtré
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hvað einkennir fylkingu dulfrævinga? 3 atriði

A
  1. Egg er varið
  2. Frjókorn þurfa að lenda á ákveðinn, afmarkaðan stað á blómi til að frjóvga egg
  3. Þetta eru blómplöntur, lauftré
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hverjir eru þrír flokkar (class) plantna?

A
  1. Magnólíðar - frumstæðustu blómplönturnar
  2. Einkímblöðungar - 1 kímblað við spírun
  3. Tvíkímblöðungar - 2 kímblöð við spírun
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hvað stendur ssp fyrir og hvert er greiningaratriðið?

A
  1. Subspecies - undirtegund
  2. Plantan er ólík í nógu mörgum og/eða veigamiklum atriðum til að flokkast sérstaklega
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hvað stendur var. fyrir og hvert er greiningaratriðið?

A
  1. Varietas - afbrigði
  2. Plantan er ólík í ýmsum atriðum, en ekki nóg til að flokkast sem ssp
19
Q

Hvað stendur f. fyrir og hvert er greiningaratriðið?

A
  1. Forma
  2. Plantan er ólík aðaltegundinni, en bara að litlu leiti t.d. litur blóma eða berja
20
Q

Hvað er klónn? 2 atriði

A
  1. Planta hefur sama erfðaefni og móðurplantan
  2. Verða til upp frá rótarskotum í náttúrunni, eða í græðlingatöku í ræktun
21
Q

Hvað er tegundablendingur? 4 atriði

A
  1. Tegundir innan sömu ættkvíslar blandast saman
  2. Útlitseinkenni beggja tegunda sjást
  3. Oftast ófrjótt eintak - fræfjölgun ómöguleg
  4. táknað með litlu x
22
Q

Hvað er ættkvíslablendingur? 3 atriði

A
  1. Plöntur af 2 ættkvíslum blandast saman
  2. Gjarnan búin til með ágræðslu
  3. Táknað með stóru X eða +
23
Q

Hvað er yrki? 3 atriði

A
  1. Ákveðinn klónn, sort, ræktunarafbrigði sem er valið sérstaklega til ræktunar vegna sérkenna og eiginleika.
  2. Verður að vera sérstakt og stöðugt milli kynslóða og við fjölgun
  3. Táknað með stórum staf og innan einfaldra gæsalappa aftast í tegundaheiti
24
Q

Hvernig verða yrki til? 3 atriði

A
  1. Við úrval og/eða kynbætur
  2. Vefjarækt og kynlausa æxlun
  3. Ýmist sjálffrjóvgast eingöngu eða víxlfrjóvgast eingöngu
25
Q

Hvað er phylocode?

A

Flokkunaraðferð þar sem lífverur eru flokkaðar út frá DNA

26
Q

Hverjar eru reglurnar þegar plöntuheitum er breytt? 2 atriði

A
  1. Öll eldri og ógild heiti merkt sem syn. (synonym)
  2. Ef margar tegundir hafa óvart sama heiti gildir reglan fyrstur kemur, fyrstur fær
27
Q

Af hverju ráðast gróðurbelti? 3 atriði

A
  1. Hitastigi og árstíðum
  2. Loftstraumum
  3. Staðsetningu fjallgarða m.v. loftstrauma
28
Q

Hvernig hafa fjöll áhrif á loftstrauma og þar með veðurfar? 4 atriði

A
  1. Volgur vindur af hafi fer upp með fjallshlíð, kólnar og þéttist = áveðurs er þá rigning
  2. Vindurinn fýkur yfir fjallið = þeim megin fjallsins er þá þurrt og hlýtt
  3. Kaldur vindur af norðurpólnum skellur á Akureyri = skítkalt og úrkoma fyrir norðan en hlýrra og þurrara sunnan megin hálendis þegar vindurinn berst þangað
  4. Hlýr vindur frá golfstraumnum skellur á Suðurlandi = Rigning og kalt við suðurströndina, en hlýtt og þurrt fyrir norðan þegar vindurinn berst þangað
29
Q

Í vistfræðinni var talað um 7 gróðurbelti, en í grasafræðinni um 8 belti. Hver eru gróðurbeltin 8 skv. grasafræðiáfanganum?

A
  1. Hitabeltisskógur - miðbaugur
  2. Lauffellandi regnskógar og hitabeltisgresjur - norðan og sunnan við hitabeltisskógana
  3. Eyðimerkur - staðvindabeltið 30°C N- og S-lægrar breiddar
  4. Gresjur - Norðan og sunnan við eyðimerkur
  5. Miðjarðarhafsgróðurlendi - strendur miðjarðarhafs
  6. Laufskógar og blandaðir skógar - tempraða beltið
  7. Taiga barrskógar - umhverfis hnöttinn á norðurhveli jarðar
  8. Túndra
30
Q

Hvað einkennir hitabeltisskóg? 4 atriði

A
  1. Lagskiptur gróður
  2. Ásætur, trjákenndar klifurplöntur og líönur (tágar) einkennandi
  3. Plöntur þurfa aldrei að safna forða því allt lífrænt rotnar hratt, næring tekin hratt upp -> jarðvegur rýr
  4. Sbr hitabelti í vistfræðiáfanganum
31
Q

Hvað einkennir lauffellandi-/monsúnregnskóga? 3 atriði

A
  1. Þéttleiki mikill
  2. Sumur heit og þurr, vetur heitir og blautir
  3. sbr savannah/staktrjáaslétta í vistfræðiáfanganum, nema meira um tré og runna
32
Q

Hvað einkennir hitabeltisgresjur/savannah?

A

Sbr savannah í vistfræðiáfanganum

33
Q

Hvað einkennir eyðimerkur?

A

Sbr eyðimerkur í vistfræðiáfanganum

34
Q

Hvað einkennir gresjur?

A

Sbr gresjur með þurrka- og regntímabil í vistfræðiáfanganum

35
Q

Hvað einkennir miðjarðarhafsgróðurlendi? 5 atriði

A
  1. Plöntur aðlagaðar að þurrki og beit
  2. Einkennast af sígrænum runnum, lauffellandi trjám og runnum, blómplöntum og einærum plöntum
  3. Gróðureldar
  4. Rakir og svalir vetur, heit og þurr sumur
  5. Sbr gresjur í vistfræðiáfanganum, nema með runnum og trjám
36
Q

Hvað einkennir lauffellandi skóga tempraða beltisins?

A

sbr laufskógabelti í vistfræðiáfanganum

37
Q

Hvað einkennir blandaða lauf- og barrskóga? 2 atriði

A
  1. Fleiri sígrænar tegundir en í laufskógabelti
  2. Jarðvegur rýrari
38
Q

Hvað einkennir taiga barrskóga? 2 atriði

A
  1. Sbr barrskógabelti í vistfræðiáfanganum, nema með lauffellandi tegundir líka
  2. Allar tegundir með sambýli við svepprót mychorriza
39
Q

Hvað einkennir túndru/sífrera?

A

Sbr túndra í vistfræðiáfanganum

40
Q

Hvað eru einlendar tegundir?

A

Tegundir sem finnast bara á einum stað. Engar svoleiðis á Íslandi.

41
Q

Hvað aðgreinir Ísland frá erlendum gróðurlendum? 3 atriði

A
  1. Erfitt að flokka; mörk túndru og barrskógar
  2. Sérstök gróðursamfélög - mosabreiður, fífumýrar
  3. Tegundafátt sbr við aðrar úthafseyjur vegna veðurfars og stutts vaxtartíma
42
Q

Hvað er davíðslykill?

A

Primula egaliksensis. Útdauð, íslensk tegund.

43
Q

Hvað einkennir íslensku flóruna? 4 atriði

A
  1. Fáar tegundir
  2. Hátt hlutfall grasa og stara
  3. Lágvaxnar tegundir og nægjusamar
  4. Fáar trjátegundir
44
Q

Hver eru skilyrðin fyrir því að tegund geti kallast íslensk?

A

Þarf að geta vaxið, dafnað og fjölgað sér án aðstoðar mannsins

45
Q

Nefndu 10 íslenskar blómtegundir sem henta í garða og 4 trjá-/runnategundir?

A
  1. Blómplöntur: Burnirót, mjaðjurt, engjarós, holtasóley, blóðberg, steindepla, klettafrú, bergsteinbrjótur, bláklukka, blágresi
  2. Trjáplöntur: Birki, fjalldrapi, einir, víðir
46
Q

Hvernig er lagskipt gróðursamfélag? 5 atriði

A
  1. Svarðlag: 2-10 cm; mosar, fléttur, skriðular plöntur, kímplöntur
  2. Graslag: 10-80 cm; lágvaxnir runnar, grös og jurtir
  3. Runnalag: 80-200 cm; runnar, kjarr, hávaxin grös og jurtir
  4. Trjálag: 200+ cm; samfellt laufþak
  5. Langflestar íslenskar plöntur í fyrstu 2 lögum, trjálag finnst aðallega í skógræktum