GLV Flashcards
Leren 6 religieuze stromingen
Veda’s
de belangrijkste teksten in het hindoeïsme
1000 v CHR opgesteld, daarvoor mondeling doorgegeven
Wat werd in de Induscultuur aanbeden
de moedergodin aanbeden, een vruchtbaarheidssymbool. Daarnaast werden vooral dieren en vaak ook bomen aanbeden.
De Ariërs aanbaden vooral
Natuurfenomenen zoals donder, bliksem, de maan en de zon.
Hun samenleving was sterk patriarchaal dus mannen hadden het voor het zeggen.
Ze hadden een aparte groep priesters die in hoog aanzien stonden.
Het kastenstelsel ontstond doordat?
De Ariërs zich door hun overwinning verheven voelden boven de andere bewoners.
Zij de behoefte om zich te onderscheiden van de rest. Zo ontstond het kastenstelsel.
Welke regels gelden of golden er binnen het kastenstelsel
- je alleen mag trouwen met iemand uit je eigen kaste
- je alleen mag eten met mensen uit je eigen kaste
- beroepen zijn verbonden aan een bepaalde kaste
- de religieuze plichten (dharma) waaraan je moet voldoen, zijn verbonden aan je kaste.
De vier officiële kasten zijn:
.
- de priesters en geestelijken (brahmanen, niet te verwarren met de oppergod Brahman!)
- de strijders/de wereldlijke macht (kshatriya’s)
- handelaren, handwerkers en boeren (vaishya’s)
- de dienaren/onderdanen (shudra’s).
Er is ook nog een vijfde, onofficiële kaste, die van de onaanraakbaren (chandala’s). Officieel is deze groep kasteloos, wat betekent dat ze formeel ook niet tot het kastenstelsel behoren
Welke voorrechten hebben de drie hoogste kasten?
Alleen de mensen uit de drie hoogste kasten hebben recht op onderwijs en mogen meedoen aan religieuze ceremonies.
Wat is kenmerkend voor het hindoeïsme?
Juist vanwege de vele verschillen en verschillende opvattingen is het hindoeïsme een zeer tolerante religie. Hindoes zullen elkaar onderling ook niet snel veroordelen vanwege een afwijkend standpunt. Er is geen leer die van hogerhand is vastgesteld en waar iedereen zich aan dient te houden, iedereen bepaalt zelf wat hij of zij gelooft. Het gaat ook niet zozeer om wat je gelooft, maar om wat je doet.
Is het hindoeisme een mono of polytheistische godsdienst?
Het hindoeïsme wordt vaak als polytheïstische godsdienst gezien. Dit betekent dat hindoes geloven dat er meerdere goden zijn. Toch is voor hindoes één god het belangrijkst. Dus ook al zijn er meerdere goden, veelal vereert een hindoe er maar eentje. Het begrip polytheïstisch is hier dus niet helemaal op z’n plek.
Wat is de belangrijkste god binnen het hindoeisme
Hindoes gaan ervan uit dat al deze goden terug te voeren zijn op één eerste god en deze wordt Brahman (spreek uit als Bragman) genoemd.
Wat is Atman?
Hindoes geloven dat er in ieder mens een stukje van deze oerkracht of deze scheppende kracht is overgebleven. Dit stukje oerkracht in de mens wordt Atman genoemd. Dit betekent automatisch dat ieder mens dus een beetje goddelijk is.
karma
Karma is het geheel van iemands daden; de goede en slechte. Iemands karma bepaalt hoe hij in een volgend leven terugkomt.
Dharma
De religieuze plichten
Moksha.
Moksha is de verlossing uit de kringloop van het leven en de wedergeboorten, de samsara
Brahma
De schepper-god.
Brahma (niet te verwarren met Brahman) laat de scheppende kracht van Brahman zien. Hij heeft het universum geschapen. Hij is dus heel belangrijk, maar desondanks is hij niet heel erg populair en wordt hij nauwelijks aanbeden.
Brahma wordt altijd afgebeeld met vier hoofden. Deze hoofden staan voor de vier belangrijke boeken van het hindoeïsme en de vier (oorspronkelijke) kasten
Vishnu
De godheid die de wereld in stand houdt. Elke keer als er een ramp lijkt te gebeuren, komt Vishnu naar de aarde om deze te redden. Hij komt in de vorm van een avatar
De belangrijkste avatar van Vishnu is Krishna
Vishnu staat bekend als een vriendelijke god en staat voor het goede en het mededogen. Hij is getrouwd met Lakshmi en wordt altijd afgebeeld in het blauw
Avatar
een verschijningsvorm van een godheid
Shiva
De vernietiger van de aarde. Het is een woeste god die altijd wordt afgebeeld met kettingen en schedels. Shiva wordt vaak afgebeeld als een danser. Al dansend vernietigt hij de aarde. Maar door het dansen bouwt hij dezelfde aarde ook weer op.
Ganesha
Een (geestelijke) zoon van Shiva is Ganesha. Ganesha is de god met het olifantengezicht en vier armen. Hij neemt hindernissen weg en daarom wordt hij veelal aanbeden voordat iemand op reis gaat, een nieuw huis gaat bouwen of een andere
Guru
Een guru (ook wel goeroe) is vaak een leraar die een grote schare volgelingen heeft. Bij zijn volgelingen staat hij in hoog aanzien. In enkele gevallen wordt een guru gezien als een vertegenwoordiger of afgevaardigde van een bepaalde god.
Sadhu
Een sadhu is een heilige man die dicht bij de verlossing staat. Hij heeft een zodanig leven geleid dat hij bijna is losgekomen van de eeuwige kringloop van wedergeboorten en is daarom een voorbeeld voor andere hindoes.
Belangrijke geschriften hindoeïsme
- De Veda’s
- De Brahmana’s
- De Aranyaka’s
- De Upanishads
- Mahabharata en Ramayana.
Een goede hindoe leeft de volgende regels na.
- onderwerpt zich aan zijn schepper
- vergeldt kwaad met goed (vergeving)
- leeft eenvoudig
- is rein van lichaam en geest
- is trouw aan zijn partner
- weet zijn seksuele driften in bedwang te houden
- heeft kennis van de heilige boeken
- heeft kennis van de hoogste ziel
- vertelt de waarheid
- kan woede en boosheid beheersen.
Puja ritueel
Het puja-ritueel is een dagelijks hindoestaans ritueel en bestaat uit het aanbidden van de goden om de goden te danken of iets van de goden te vragen. Dit aanbidden gebeurt meestal in het eigen huis.
Holi
Holi is een lentefeest dat wordt gevierd in februari of maart. Er wordt gevierd dat de lente de winter overwint. Dit staat gelijk aan dat het goede het kwade overwint.
Divali
Divali is het feest van het licht. En net als bij Holi verdwijnt de ongelijkheid tussen mensen tijdens dit feest. Het feest vindt plaats in de herfst, in oktober of november. Het is het nieuwjaarsfeest voor hindoes. Licht is belangrijk tijdens dit feest
Rahki en 5 juni
Twee feesten die door hindoes in Nederland worden gevierd, zijn het Rahki-feest en het feest op 5 juni. Bij het Rahki-feest spelen vooral familierelaties een rol. Op 5 juni herdenkt men dat er op die dag in 1873 een boot met arbeiders uit India in Suriname aankwam (veel nazaten van deze arbeiders wonen tegenwoordig in Nederland).
Yoga
Een yogi (een beoefenaar van yoga in het hindoeïsme) streeft ernaar lichaam en geest samen te brengen zodat hij in de diepte van zijn onderbewustzijn terechtkomt. Hij doet dit door middel van lichaamsoefeningen maar ook via zelftuchtiging. Het doel hiervan is om in een meditatie te raken die inzicht geeft in het Brahman.
Mandirs
In Nederland zijn ook hindoeïstische tempels te vinden. Deze worden mandirs
Pujari
Een pujari is een priester die in de mandir rituelen uitvoert. Hij moet goed op de hoogte zijn van alle voorschriften die er gelden om rituelen goed uit te voeren (in India zijn het de brahmanen die deze rituelen uitvoeren)
Pandit
Een pandit is een priester die vooral families ondersteunt bij religieuze kwesties. Zo wordt hij betrokken bij geboorte, huwelijk en overlijden.
Sangha
Volgelingen die samen een monnikengemeenschap vormen
Siddharta Gautama
Grondlegger van het Boedisme
Stoepa
Na de dood van de Boeddha werden zijn overblijfselen verdeeld over verschillende bevolkingsgroepen. Zij bouwden herinneringsmonumenten op de overblijfselen. Deze monumenten worden stoepa’s genoemd en zijn in de boeddhistische wereld belangrijke kunstobjecten.
Beginselen en kerngedachten boeddhisme
Veel grondbeginselen lijken op het hindoeïsme. Het boeddhisme verzet zich echter tegen het hiërarchische binnen het hindoeïsme.
Binnen het boeddhisme is het uiteindelijke streven om het nirwana te bereiken door los te komen uit de eeuwigdurende kringloop van wedergeboorten. Verlossing uit de wedergeboorten kan alleen door het besef dat de mens zich te veel verbonden heeft met geld, bezit, jaloezie, enzovoort.
De vier edele waarheden van het Boeddhisme.
- Het leven is lijden.
- Alle lijden heeft een oorzaak.
Boeddhisten gaan ervan uit dat de mens zelf de oorzaak van het lijden is. De mens is te veel gehecht aan bezittingen en geluk. Als de mens niet krijgt wat hij wil, zorgt dit voor lijden. - Het lijden kan opgeheven worden.
Als men het lijden wil opheffen, moet men eerst weten wat de oorzaak van het lijden is. Belangrijk hierin is het accepteren van het lijden. Als je het lijden niet accepteert, kun je het ook niet opheffen. - Er is een weg naar de opheffing van het lijden.
Opheffing van het lijden kan vooral door middel van onthechting. Onthechting betekent dat je niet meer gehecht bent aan het leven en aan je bezittingen, dat je alles los kunt laten. Dit betekent niet dat het leven niet meer waardevol is en dat je het achter je wilt laten. Er wordt mee bedoeld dat je ook tevreden kunt zijn met niets of met eenvoud. Het proces van jezelf losmaken van je leven en je bezittingen klinkt niet gemakkelijk en dat is het ook niet. Het is een lang proces.
Meditatie kan hierbij helpen. Tijdens het mediteren kun je oefenen in onthechting door gedachten en beelden los te laten. Daarom is meditatie ook een belangrijk onderdeel van het boeddhisme.
mahayana-boeddhisme
Noord Azie
De mens kan ook verlichting bereiken door de hulp van anderen. (bodhisattva’s.
Onwetendheid is de belangrijkste oorzaak van het lijden.
Iedereen kan bodhisattva worden.
Onderscheid tussen hemel en aarde is niet duidelijk.
Het Nirvana is ook op aarde voelbaar.
Hinayana (theravada)-boeddhisme
Zuid Azie
De mens moet op eigen kracht de verlichting bereiken.
Begeerte is de oorzaak van het leiden. De mens kan alleen zelf de begeerte overwinnen.
De Boeddha en de toekomstige Boeddha zijn de enige bodhisattva’s.
Het Nirvana staat los van de aardse werkelijkheid.
Grote rol voor de monnikengemeenschap.
Tibetaans-boeddhisme
Een mengeling van het mahayana-boeddhisme en de ‘oerreligie’ van Tibet van de tijd voor het boeddhisme. Hierin spelen vooroudergeesten, het brengen van offers en het raadplegen van orakels een belangrijke rol. De Dalai Lama is de religieuze leider van het Tibetaans-boeddhisme.
Het zenboeddhisme
Een Japanse vorm van het boeddhisme. In deze variant wordt veel nadruk gelegd op meditatie en discipline. ‘Zen’ betekent letterlijk meditatie.
De rol van de vrouw in het boeddhisme
De Boeddha had geen hoge pet op van vrouwen. In zijn ogen waren het ondergeschikte wezens en waren zij een bron van veel, vooral mannelijk, lijden.
Belangrijke geschriften Boeddhisme
Tripitaka. De Tripitaka bestaat uit drie geschriften, te weten de:
1. Soetra-pitaka
2. Vinaya-pitaka
3. Abhidarma-pitaka
Soetra-pitaka
bestaat uit toespraken die de Boeddha heeft gegeven over zijn leer.
Vinaya-pitaka
bevat de regels die de Boeddha oplegde aan de Sangha’s.
Abhidarma-pitaka
bevat een gedetailleerde uitwerking van de Soetra-pitaka
achtvoudige pad
- De vier waarheden zijn waar. Alles is tijdelijk en lijden komt doordat mensen hechten aan dingen die voorbijgaan (het juiste begrijpen).
- De beslissingen die je neemt, moeten ervoor zorgen dat je niet meer gehecht bent aan de wereld (de juiste intenties).
- Als je praat, moet dit in het teken staan van de verlichting. Spreek alleen over goede zaken, spreek geen onwaarheden en vloek niet (het juiste spreken).
- Verkeerd gedrag maakt het lijden alleen maar groter. Gedraag je netjes. Lieg niet, steel niet en gedraag je ook op seksueel gebied netjes (het juiste handelen).
- Je beroep moet netjes zijn. Beroepen waarbij je een ander schaadt (mens, dier of natuur), horen niet bij iemand die verlicht wil worden (het juiste levensonderhoud).
- Je moet op een eerlijke manier naar de wereld kijken. Probeer niet te veel in te vullen wat je denkt te zien. Probeer objectief naar de mensen om je heen te kijken (de juiste inspanning).
- Heb aandacht voor alles wat je doet. Doe niets zonder erbij na te denken. Probeer al je handelingen bewust te doen (de juiste aandacht).
- Door middel van meditatie kun je de wereld waarnemen zonder er een mening over te hebben. Door meditatie kun je oefenen om gelukkig te zijn met wat je hebt (de juiste meditatie).
Magha Puja
Magha Puja wordt gevierd tijdens de volle maan in januari. Het feest herinnert aan de dag waarop de 1250 leerlingen van de Boeddha tegelijkertijd een bezoek brachten aan de Boeddha. Dit was van tevoren niet aangekondigd. Dit is ook wel het feest van de sangha, de kloostergemeenschap.
Vesakha Puja
Vesakha Puja wordt gevierd tijdens de volle maan in mei. Men viert dan de dag waarop Boeddha geboren werd, de verlichting bereikte en overleed. Omdat deze dag in het teken van de Boeddha staat, wordt het ook wel Boeddhadag genoemd.
Asalha Puja
Asalha Puja wordt gevierd tijdens de volle maan in juli. Men herdenkt de dag waarop de Boeddha zijn eerste lezing gaf na het bereiken van de verlichting. Deze dag staat dus in het teken van de leer van de Boeddha, ook wel dhamma genoemd.
Uposatha
De uposatha is de religieuze weekdag van de boeddhisten, vergelijkbaar met de zondag in het christendom en de sabbat in het jodendom. Vaak worden er op deze dag lezingen gegeven over de manier waarop een boeddhist het best kan leven.
Meditatie
Zoals al eerder beschreven, is meditatie een belangrijk onderdeel van het boeddhisme. Door middel van meditatie proberen boeddhisten los te komen van de werkelijkheid. Hiermee wordt bedoeld dat zij zich niet langer hechten aan bijvoorbeeld relaties met anderen, materiële zaken en zaken als succes en status. Zo hopen zij de verlichting te bereiken en op te gaan in het nirwana.
JHWH
de joodse schrijfwijze voor God.
JHWH, Adonai, of יי [twee keer de letter ‘joed’ in het Hebreeuws]. De letters JHWH kun je niet uitspreken en eigenlijk ook niet uitschrijven met klinkers. Als joden dit tetragram zien staan, spreken ze dat uit als ‘Adonai’ [Heer], ‘Almachtige’, ‘Eeuwige’, ‘Elohim’ of ‘HaSjem’ [de Naam]. In de Nederlandse taal wordt JHWH ook wel aangeduid met G’d.
diaspora
De verspreiding van joden over een groter gebied buiten Israël en later over de gehele wereld.
De de tweede vernietiging van de tempel door de Romeinen. Eerste door de Babyloniërs.
uitgangspunten van de joodse godsdienst zijn:
- het geloof in één god (monotheïsme)
- het joodse volk als het uitverkoren volk
- de verwachting van de Messias.
Abraham
Abraham is één van de aartsvaderen en wordt zowel door joden, christenen als moslims gezien als de stichter van hun godsdienst
Mozes
Mozes was een man van het volk Israël die opgroeide aan het hof van de Farao in Egypte. De Israëlieten werden door de Egyptenaren als slaven gebruikt. Onder leiding van Mozes durven de Israëlieten te ontsnappen uit Egypte en gaan ze op weg naar het beloofde land.
Thora
De Thora, de eerste vijf boeken van de Tenach, zijn via Mozes aan het joodse volk geopenbaard. In de Thora staat de geschiedenis van de joden beschreven, tot aan de tijd van Mozes.
De Thora (dat letterlijk ‘Wet’ betekent) is het belangrijkste geschrift binnen het jodendom en bestaat uit vijf boeken (Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri en Deuteronomium).
De Misjna
Een verzameling van mondelinge toelichtingen op de Thora die ook in latere perioden op schrift zijn gesteld.
De Talmoed.
De Misjna vormt samen met de Gemara (uitleggingen van en commentaren op de Misjna) de Talmoed
De Midrasj
Een geschrift waarin de Tenach wordt uitgelegd, bijvoorbeeld hoe je bepaalde uitspraken moet interpreteren en hoe je zou moeten handelen volgens de Tenach. Er wordt geprobeerd de diepere betekenis achter de letterlijke teksten te ontdekken.
Ethiek en moraal: het juiste leven Joods
Uitgangspunt in het jodendom is dat de joodse gelovige een ‘goed leven’ moet leiden. Belangrijk is dat hij het juiste pad volgt en goed is voor zijn medemens. Er is hierin voldoende ruimte om vergeving te vragen voor de momenten waarin hij hierin heeft gefaald. Deze vergeving kan hij vragen aan zijn medemens en aan G’d.
Geboden en verboden Joods
Binnen de joodse godsdienst is het van belang om altijd het goede te doen/een goed leven te leiden. De in totaal 613 geboden en verboden (wetten) die in de Thora beschreven staan, zijn hierbij een goed hulpmiddel
