Genetika pojmovnik bez objašnjenja Flashcards
1
Q
Šta predstavlja adaptibilnost organizma?
Adaptacija šta je?
Šta je adaptiranost organizma?
Šta je adaptirana vrijednost (fitnes)?
Šta je adenin?
Šta su aditivni geni?
A
- Sposobnost organizma ili populacije da genetički ili fenotipski odgovori na promjene uvjeta okoliša.
- Proces i rezultat prilagođavanja odgovarajućim uvjetima okoliša.
- Stupanj u kojemu je organizam sposoban živjeti i razmnožavati se u određenim uvjetima okoliša
- Sposobnost jedinke ili populacije da bude favorizirana od strane prirodnog odabiranja, a očituje se relativno većim učešćem pri stvaranju sljedeće generacije.
- Purinska baza, jedna od 4 nukleotidne baze DNK i RNK.
- Geni koji djeluju na isto svojstvo, a svaki ima jedinicu učinka na fenotip i dodaje se učincima ostalih gena odgovarajuće skupine.
2
Q
Pojasni aditivno djelovanje gena?
Aleli šta su?
Alopoliploid?
Autopoliploid?
Autosom?
Bazni par šta predstavlja?
A
- Djelovanje gena koje se opisuje kao aditivno, a nastaje kada se aleli nalaze na dva ili više lokusa i dodatno se kombiniraju. To znači da je vrijednost genotipa zbroj vrijednosti koji se mogu pripisati alelima na odvojenom lokusu.
- Jedan od dva aletrnativna oblika gena koji može postojati u istom lokusu. Ako je broj alela veći od dva, stvaraju sustav višestrukih alela, a ako je broj alela u istoj populaciji 2 ili više i relativno je uobičajen, ti se aleli nazivaju polimorfnima. Svaki pojedinačni kromosom na svakome lokusu ima samo jedan alel.
- Poliploidni organizam sa više od dva različita genoma koju hibridizacijom nastali od različitih vrsta.
- Poliploidni organizam koji ima više od dvije homologne garniture (genoma) kromosoma koje potječu od iste vrste.
- Svaki kromosom iz kariotipa, osim spolnih kromosoma x i y.
- Sparivanje nukleotidnih baza npr. adenin-timin što vodi stvaranju baznih parova.
3
Q
Bivalent šta je?
Centromera šta je?
Citogenetika se bavi?
Crossing over u mitozi?
Delecija?
Dihibrid?
A
- Par homolognih kromosoma od kojih se svaki sastoji od dvije kromatide (dijade) ,pojavljuje s etijekom prve mejotičke diobe,broj bivalenata je jednak polovici broja kromosoma.
- Područje u kojemu se sjedinjuju dvije kromosomske kromatide, regija kromosoma koja je nužna za kretanje kromosoma tijekom diobe stanica na jedan od dva suprotna pola.
- Citogenetika se bavi mikroskopskim studijama broja, veličine, morfologije i ponašanja kromosoma rijekom diobe jezgre.
- Recipročna razmjena nesestrinskih segmenata kromatida u paru homolognih kromosoma, ,a rezultira međusobnom rekombinacijom gena.
- Delecija je manjak jednog segmenta kromosoma.
- Križanac roditelja koji se razlikuju u dva različita svojstva, jedinka koja je heterozigotna u dva para gena.
4
Q
Dihibridno križanje?
Diploid?
DNK šta je?
Objasni odnos dominacije?
Dominantni alel?
Duplikacije?
A
- Križanje između dvije jedinke heterozigotne na dva različita lokusa.
- Jedinka sa dva seta homolognih kromosoma (2n).
- Dezoksiribonukleinska kiselina je nosilac nasljednog materijala u većine organizama (virusu RNK). Dvostruka je spirala sastavljena od 4 nukleotidne baze (adenin, timin, citozin, guanin), dezoksiriboze i fosfata.
- Interakcija alela na homolognim lokusima.
- Alel (A) koji je fenotipski izražen u heterozigotnoj jedinki (Aa) kao i u homozigotnoj jedinki (AA). Pri potpunoj dominaciji fenotipovi Aa i AA imaju isti fenotip.
- Promjene na kromosomima kada u haploidnom genomu postoji više od jedne kopije nekog segmenta kromosoma. Tandemska duplikacije je kada su dva segmenta jedan pokraj drugoga.
5
Q
Efektivna veličina populacije?
Eukariot?
F1 generacija?
Fenotip?
Gameta?
Gen?
A
- Broj jedinki koje pridonose sinovskoj generaciju u pojednostavljenom opisu.
- Eukariot je organizam čije stanice imaju jezgro i druge organele vezane za staničnu membranu, za razliku od prokariota, poput bakterija koje nemaju ta svojstva. Gljive, alge, protozoe, više biljke i životinje su eukariote.
- Potomci križanja dvaju roditelja, a potomstvo križanja između jedinki F1 se naziva F2 generacija.
- Fenotip su vidljiva svojstva jedinke i skup svojstava određenoga genotipa u određenom trenutku. Određen je interakcijom genotipa i okoline.
- zrela reprodukcijska stanica koja je haploidna.
- Gen je osnovna jedinica nasljeđa koja prenosi informacije sa jedne generacije na drugu. Većina eukariotskih organizama ima kodne sekvence (ekzone) koji se prepisuju na mRNK i potom sintetiziraju bjelančevine. Introni su ubačene nekodirane sekvence. Promotor je regulirajući dio koji omogućuje prepisivanje. Terminalne (stop) sekvence. Sve je vezano za gen.
6
Q
Gen regulator?
Genetički drift?
Genetički kod?
Genom?
Genotip?
Haploidan broj kromosoma?
A
- Gen koji regulira ekspresiju drugog gena. Nose kodove prepisivanja te vežu bjelančevine na reguju promotra i utiču na aktivno prepisivanje gena.
- Nasumična fiksacija alela u malim populacijama. Predstavlja nagle promjene u učestalosti genskih alela do kojih dolazi smanjenjem brojnosti populacije, te nastajanju populacije od malog broja jedinki.
- Niz od 64 tripeta baza, mRNK kodona, od kojih je svaki specifičan za jednu od 20 aminokiselina koje grade bjelančevine i signale za pokretanje i završetak polipeptidne sinteze.
- Jedan set kromosoma se naziva genom. Gamete diploidnih organizama imaju jedan genom, a gamete poliploidnih vrsta imaju dva ili više gameta.
- Potpuna genetička konstitucija, sa fenotipskom eksprscijom jednoga ili više svojstava organizma ili bez nje. Genotip je i zbroj gene, a aleli na jednom ili više lokusa se nazivaju također genetička konstitucija.
- Broj kromosoma u haploidnoj stanici, gamete su haploidi.
7
Q
Hardy-Weinbergov zakon?
Heterozis?
Heterozigot?
Hibrid?
Homologni kromosomi?
Homozigot?
A
- Zakon prema kojemu su učestalosti alela i učestalosti genotipova iz generacije u generaciju konstantne, kod populacije koja se slučajno razmnožava, bez procesa selekcije, mutacija ili migracije.
- Bujnost rasta tj vitalnosti hibrida uspoređenih sa roditeljima ili roditeljskom generacijom.
- Jedinka koja stvara više od jedne vrste gameta jer nosi nejednake alele jednoga ili više gena, odnosno nejednak raspored gena, poput inverznih ili translokacijskih heterozigota.
- Križanac nastao križanjem roditelja nejednake genetičke konstitucije ili potomstvo nastalo križanjem genski različitih roditelja.
- Kromosomi koji su identični po veličini, obliku i tipu gena, ali im aleli na istom lokusu mogu biti različiti. Diploidni organizmi imaju parove homolognih kromosoma.
- Jedinka koja nosi iste alele jednoga ili više gena.
8
Q
Inbreeding?
Informacijska RNK (mRNK)?
Kariotip?
Kodominacija?
Kodon?
Kromatida?
A
- Križanje u srodstvu?
- Informacija pohranjena u DNK prepisuje se na mRNK, a kasnije služi za sintezu bjelančevina.
- Izgled kromosoma vrste, tj. broj, veličinu i morfologiju kromosoma.
- Oba se alela na heterozigotnome lokusu mogu fenotipski identificirati.
- Triplet nukleotida na mRNK molekuli koja kodira posebnu aminokiselinu ili stop signal u sintezi bjelančevina.
- Uzdužna polovica kromosoma, jedna od dvije podjedinice dupliciranoga kromosoma.
9
Q
Kromosom?
Kvalitativno nasljeđivanje?
Kvantitativno nasljeđivanje?
Lokus?
Lokusi kvantitativnih svojstava ( QTL)?
Majčinski efekt?
A
- Nosilac nasljednih čimbenika ili gena. Kod eukariota je to molekula DNK koja sadržava gene u linearnom poretku s telomerom na svakome kraju, te sa centromerom. Kromosomi su u jezgri, dobro se boje i tijekom mitoze i mitoze su vidljivi u stanici. Broj i oblik kromosoma za svaku vrstu je konstantan.
- Nasljeđivanje u kojemu jedan gen ima presudni utjecaj na jedno svojstvo fenotipa.
- Nasljeđivanje u kojemu se geni nalaze na mnogim lokusima i zajednički utiču na jedno svojstvo. Uticaj pojedinačnog gena le malen pa se pojedinačni učinci kumuliraju.
- Fiksirana pozicija na kromosomu na kojoj je lociran određeni gen.
- Lokusi čiji geni sudjeluju u regulaciji kvanitativnih svojstava.
- Genotipske karakteristike majke se ispoljavaju u fenotipu potomstva nezavisno od utjecaja muškog roditelja.
10
Q
Mendelovo nasljeđivanje?
Mutacija?
Nukleotid?
Organizator jezgrice?
Peludna stanica?
Plazmid?
A
- Podrazumjeva pravila prenošenja nasljedne informacije sa jedne generacije na drugu. Dva se alela ili gena mejozom razdvajaju jedan od drugoga i prenose na različite gamete. Aleli koji pripadaju različitim lokusima odvajaju se neovisno i slučajno se kombiniraju u potomstvu, osim alela na lokusima koji su blizu jedan drugoga, na istim lokusima tzv. vezani geni.
- Kvalitativna ili kvantitativna promjena u građi i strukturi DNK na razini gena, kromosoma i genoma. Neutralne su ako ne mijenaju sposobnost organizma.
- Sastavni dio nukleinskih kiselina. Sastoji se od molekule šećera, fosfatne skupine i organske dušikove baze.
- Regija kromosoma koja sadržava gene za ribosomsku RNK.
- Stanica koja proizvodi mušku gametu.
- Obično samoreplicirajući segment DNK neovisan o stanici domaćinu. Pojavljuju se u bakterija ali i u eukariota.
11
Q
Poligeno nasljeđivanje?
Polimorfizam?
Polipeptid?
Poliploid?
Populacija?
Povezanost gena?
A
- Nasljeđivanje svojstava koja kontrolira više gena.
- Pojava kada u populaciji imamo dva ili više alela na istom lokusu.
- Lanac aminokiselina povezan peptidnim vezama. Bjelančevine se sastoje od jednoga ili više polipeptidnih lanaca.
- Pojava više od dva kompletna seta kromosoma.
- Grupa sličnih jedinki na ograničenom području koja posjeduje određenu prilagodljivost tom području.
- Geni se ne nasljeđuju neovisno jedan o drugom, već su međusobno povezani jedan sa drugim jer su locirani na istom kromosomu. Veća udaljenost = slabija veza.
12
Q
Povratno križanje?
Prepisivanje (transkripcija)?
Prevođenje?
Prirodna selekcija?
Provenijencija?
Rekombinantna DNK?
A
- Ponovljeno križanje sa jednim od prvobitnih roditelja u svakoj generaciji. Provodi se radi unošenja jedne od poželjnih osobina vrste ili podvrste.
- Sinteza RNK lanca na DNK uzorku tijekom interfaze.
- Sinteza polipeptida čija je sekvenca aminokiselina određena kodonskom sekvencom molekule mRNK.
- Evolucijski čimbenik koji mijenja strukturu populacije, poboljšava prilagodbe postupnim prenosom alela u sljedeću generaciju. Direktna (jedinke sa ekstremnim fenotipovima u jednom smjeru više pridonose generaciji potomaka nego ostale), stabilna (jedinke u oba smjera distribucije imaju najmanje vrijednosti životne sposobnosti), prijelomna prirodna selekcija (jedinke sa ekstremnik fenotipovima u oba smjera distribucije više pridonose generaciji potomaka nego ostale).
- Populacija ili skupina jedinki iste vrste koja se pojavljuje unutar manje-više strogo definiranoga zemljopisnog područja ili potiče iz njega.
- DNK nastala spajanjem dva DNK segmenta, često različitih vrsta.
13
Q
Restrikcijski enzimi?
Ribosom?
Ribosomna RNK?
RNK?
Satelitska DNK?
Telomera?
A
- Restrikcijske su endonukleaze specifični enzimi za samo jedno mjesto, a svaki od njih prepoznaje DNK sekvence i presijeca ih na tim mjestima stvarajući DNK fragmente.
- Stanična organela na kojoj dolazi do prevođenja mRNK sintezom aminokiselina u bjelančevine.
- RNK molekula koja čini dio grae ribosoma.
- Sastoji se od jednostrukoga nukleotidnoga lanca povezanog fosfatnom skupinom. Svaki nukleotid sadržava sećer ribozu, fosfornu grupu i jednu od 4 baze adenin, citozin, guanin, uacil.
- DNK sekvence visokoga stupnja tandemskog ponavljanja, locirane na obje strane centromere ili na krajevima kromosoma.
- Kraj kromosoma čija DNK sekvenca osigurava stabilnost kromosoma.
14
Q
Tetraploid?
Translokacija?
Transpozon?
Triplet?
Životna sposobnost (vigor)?
A
- Vrste ili jedinke sa 4 seta kromosoma.
- Razmjena kromosomskih segmenata između nehomolognih kromosoma.
- Djelić DNK koji se može spontano kretati sa jedne na drugu poziciju unutar istog kromosoma ili među kromosomima, synonim geni skakači.
- Tri nukleotidna para koja čine kodon.
- Izraz za prosječan doprinos jednog alela ili genotipa potomstvu jedinke, povezan sa doprinosom drugih jedinki u istoj populaciji.
15
Q
Segregacija 9:3:3:1 i 1:2:1:2:4:2:1:2:1?
Fenotip 3:1?
1:2:1?
27:9:9:9:3:3:3:1?
A
Segregacija 9331 je fenotip dihibridnog
Segregacija 121242121 je genotip dihibridnog nasljeđivanja
Fenotip 3:1 je kod monohibridnog
1:2:1 je intermedijarno (nepotpuna dominantnost) monohybridno nasljedjivanje
279993331 je kod trihibridnoh nasljedjivanja fenotip.
