Geneesmiddelenallergie Flashcards
Wat komt veel voor bij het gebruik van geneesmiddelen? en hoe kan dit zich uiten?
Overgevoeligheidsreacties.
Een geneesmiddel kan aanleiding geven tot een immunologische overgevoeligheidsreactie die zich kan presenteren met:
1. koorts
2. exantheem (huiduitslag)
3. gestoorde lever- en nierfunctie
4. pneumonie
5. mucosale laesies
6. hematologische afwijkingen zoals auto-immuun hemolytische anemie of auto-immuun trombocytopenie.
Wat zijn geneesmiddelen reacties waarbij het medicijn acuut gestopt moet worden?
- Anafylaxie (immunologisch/ niet-immunologisch), acuut en ernstig optredende overgevoeligheidsreactie.
- Trombocytopenie/ hemolytische anemie
- Ernstige huidreacties (Severe Cutaneous Adverse Reactions (SCAR))
- Stevens Johnson Syndroom (SJS) bij < 10%
- Toxische Epidermale Necrolyse (TEN) bij > 30%
Dit is een zeldzame aandoening waarbij grote delen van de huid en slijmvliezen loslaten.
Wat gebeurt er bij anafylaxie? waar maken we onderscheid tussen en welke symptomen horen hierbij?
Bij anafylaxie is er sprake van een acute en ernstige gegeneraliseerde reactie. Dit wordt meestal veroorzaakt door een acute (IgE gemedieerde) allergische reactie op voedsel, geneesmiddelen of
insecten gif. Maar ook niet-allergische mechanismen kunnen hieraan ten grondslag liggen.
Niet-immunologisch gemedieerde mestcelactivatie geeft hetzelfde klinisch beeld als IgE-afhankelijke mestcelactivatie en kan onder
andere worden geïnduceerd door:
1. aspirine
2. NSAID’s
3. opiaten.
4. β-lactam-antibiotica
5. spierverslappers zoals bij anesthesie zijn het
meest frequent verantwoordelijk voor het ontstaan van een anafylactische/anafylactoïde reactie.
De symptomen kunnen variëren van mild, zoals:
- jeuk
- urticaria (galbulten)
- angio-oedeem
- erytheem
tot ernstig met levensbedreigende anafylactische shock (massale vrijlating van histamine waarbij o.a. vasodilatatie en luchtwegvernauwing ontstaan).
Wat zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van een anafylactische shock?
- Frequente blootstelling
- immuun activatie (chronische virale infecties)
- astma/atopie (heftiger beloop)
zijn de meest voorkomende risicofactoren voor het ontstaan van een
anafylactische/anafylactoïde reactie.
Wat zijn maatregelen die ter preventie genomen kunnen worden tegen een anafylactische shock?
Ter preventie van het ontstaan van een anafylactische/anafylactoïde reactie is het belangrijk om medicatie rationeel voor te schrijven en te controleren op aanwezigheid van allergie voor het voorschrijven.
Hoe is een anafylactische shock te behandelen? en wat is het verschil in behandeling?
Indien er sprake is van een ernstige anafylactische/anafylactoïde reactie (circulatoire problemen, bronchospasme, luchtwegproblemen door oedeem in de epiglottis regio) wordt adrenaline toegediend.
Bij een milde reactie worden slechts antihistaminica en corticosteroïden gegeven.
Wat zijn stap 1 en 2 in de behandeling van een anafylactische shock?
Stap 1:
- STOPPEN verdacht geneesmiddel vervangen door chemisch niet verwant geneesmiddel
Stap 2:
1. Adrenaline 0.5 i.m.
2. Clemastine (Tavegil) 2mg i.v.
3. Dexamethason 8mg i.v.
4. Bij (verdenking) bronchospasmen salbutamol 5mg vernevelen
Wat is het verschil tussen een anafylactische reactie en anafylactoïde reactie?
Anafylactische reacties ontstaan pas nadat sensibilisatie is opgetreden. De reacties worden bij een eerste blootstelling pas manifest 7-21 dagen na start van het geneesmiddel. Bij herhaalde
blootstelling kan een allergische reactie manifest worden binnen enkele minuten (type I, IgEgemedieerde reactie) of na enkele dagen (type IV, T-lymfocyt gemedieerde reactie).
Anafylactoïde reacties lijken op IgE-gemedieerde reacties, maar worden niet veroorzaakt door specifieke herkenning van een antigeen door cellen van het immuunsysteem. Opiaten kunnen bijvoorbeeld via interactie met de mestcelmembraan histamine vrijmaken uit mestcellen. Acetylsalicylzuur en andere NSAID’s veroorzaken waarschijnlijk een reactie door inductie van een overwicht aan leukotriënen over de prostaglandinen. Deze reacties zijn dosisafhankelijk en kunnen optreden bij de eerste toediening.
Welke medicijnen kunnen een trombocytopenie / hemolytische anemie veroorzaken?
Heparines en β-lactam-antibiotica zijn het meest frequent verantwoordelijk voor het ontstaan van een trombocytopenie/hemolytische anemie.
Wat zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van een trombocytopenie / hemolytische anemie?
- Frequente blootstelling
- immuun activatie (chronische virale infecties)
- astma/atopie (heftiger beloop)
zijn de meest voorkomende risicofactoren.
Wat zijn maatregelen die ter preventie genomen kunnen worden tegen een trombocytopenie/hemolytische anemie?
Ter preventie van het ontstaan van een trombocytopenie/hemolytische anemie is het belangrijk om
medicatie rationeel voor te schrijven en te controleren op aanwezigheid van allergie voor het voorschrijven.
Wat zijn stap 1 en 2 in de behandeling van een trombocytopenie/hemolytische anemie?
Stap 1:
- STOPPEN verdacht geneesmiddel/ vervangen door chemisch niet verwant geneesmiddel
Stap 2:
- (trombocyten) transfusie
Wat zijn de meest voorkomende bijwerkingen van medicatie? en door welke medicatie wordt dit veroorzaakt?
De meest voorkomende bijwerkingen van geneesmiddelen zijn huidafwijkingen, welke frequent worden gezien bij gebruik van:
- penicillinen
- cefalosporinen
- allopurinol (remt aanmaak urinezuur)
- carbamazepine (anti-epilepticum)
Welke huidreacties worden het vaakst gezien?
Het vaakst worden:
1. exanthemen (huiduitslag)
2. maculopapuleuze erupties (niet verheven)
3. urticaria (galbulten, verheven)
4. en angio-oedeem gezien.
De ernstige huidreacties (aangeduid als: ‘severe cutaneous adverse reactions’; SCAR): syndroom van Stevens-Johnson (SJS) en toxische epidermale necrolyse (TEN) zijn relatief zeldzaam.
Welke huidreactie wordt het frequents gezien?
De maculopapuleuze eruptie is de frequentst voorkomende geneesmiddeleneruptie en wordt vooral gezien bij:
- penicillinen
- carbamazepine
- allopurinol.
Wat is het stappenplan bij de behandeling van huidreacties?
Stap 1:
- Levensgevaarlijk, dus medicatie direct stoppen!
Stap 2:
- pijnbestrijding
- infectiebestrijding
- indien >30% van het lichaamsoppervlak is aangedaan, doorverwijzing naar brandwondencentrum
