Benzodiazepines Flashcards
Waarom staan de meeste artsen ambivalent tegenover het voorschrijven van benzodiazepine-agonisten?
De middelen zijn enerzijds van grote waarde door hun angst remmende en slaap bevorderende effecten.
Anderzijds is voorzichtigheid geboden vanwege:
1. kans op verslaving
2. valgevaar bij
ouderen
3. cognitieve problemen
4. beïnvloeding van het rijgedrag
5. de mogelijke tolerantie op lange termijn.
Kennis van de werking en farmacokinetiek van benzodiazepine-agonisten is daarom nodig om te
kiezen uit het grote aanbod.
Wat doen benzodiazepinen?
Benzodiazepinen versterken de remmende werking van GABA (neurotransmitter) door binding aan het
GABAa ionkanaal, hierdoor wordt de influx van chloride-ionen verlengd, wat leidt tot neuronale
hyperpolarisatie.
In tegenstelling tot het werkingsmechanisme (farmacodynamiek) verschillen benzodiazepineagonisten wel in farmacokinetiek. Verschillen in farmacokinetiek bepalen grotendeels de keuze
voor een specifieke benzodiazepine-agonist
Hoe verhouden de halfwaardetijden zich tot elkaar tussen de verschillende benzodiazepinen?
De meeste benzodiazepinen, zoals diazepam, hebben
werkzame metabolieten met zeer lange eliminatiehalfwaardetijden (T1/2 diazepam 40-100 uur).
Deze middelen zijn daarom niet geschikt als slaapmiddel.
Temazepam en oxazepam zijn benzodiazepines met een korte halfwaardetijd (T1/2 4-15 uur) en zijn metabolieten
van diazepam.
Wat is het “hang-over” effect?
Bij ouderen kan uitscheiding en omzetting langzamer verlopen dan bij
jongeren door de relatief grotere vetmassa en daardoor grotere verdelingsvolume. Dit kan
resulteren in een ‘hang over’-effect (verminderd alert, slaperig).
Wanneer zijn benzodiazepines geïndiceerd?
De belangrijkste indicaties voor het gebruik van benzodiazepines zijn:
- slaapstoornissen
- gegeneraliseerde angststoornissen
- de behandeling van
onthoudingsverschijnselen (+ thiamine bij alcohol) - koortsconvulsie (midazolam intranasaal) /epileptisch consult
Tenslotte is er een belangrijke plaats voor benzodiazepines als
premedicatie bij chirurgische ingrepen.
Wat is van belang bij inslaapstoornissen?
Bij inslaapstoornissen is het gewenst dat de werking snel intreedt en aanhoudt tot de ochtend, zonder sedatie overdag.
Hiervoor zijn benzodiazepine-agonisten geschikt met een korte eliminatiehalfwaardetijd, zoals temazepam en zolpidem.
Wat is van belang bij angstremming?
Voor angstremming is het van belang dat
het middel voldoende lang werkt en er geen sedatie of accumulatie optreedt.
Dat maakt een
minder lipofiele benzodiazepine-agonist met een lange eliminatiehalfwaardetijd geschikt, zoals
lorazepam.
Wat is de belangrijkste bijwerking bij benzodiazepines?
De belangrijkste bijwerkingen zijn:
- spierhypotonie met als gevolg spierzwakte
(valneiging, vooral bij ouderen, CAVE antihypertensiva, alcohol en opiaten) - (anterograde) amnesie en afname alertheid/motorische vaardigheid (cave autorijden).
Verder is er bij langdurig gebruik sprake van:
3. tolerantie van effect
4. afhankelijkheid
5. reboundfenomenen bij abstinentie (angst, slaapproblemen), dit is een voorbijgaand fenomeen waarbij de oorspronkelijke klachten in versterkte vorm terugkeren. Het gevolg is dat gebruikers snel weer herstarten met gebruik, wat leidt tot chronische gebruikers.
Wat kan er gebeuren bij overdosering of bij combinatie met andere centraal dempende stoffen?
Ademdepressie (dit kan ook bij patiënten met ernstig COPD en benzodiazepines, opiaten & alcohol).
Verder zijn de toxische effecten van benzodiazepinen over het algemeen gering.
Waar dient op gelet te worden bij ouderen en kinderen tijdens het gebruik van benzodiazepines?
Bij ouderen en kinderen kan toediening van een benzodiazepine paradoxale reacties tot gevolg hebben (agitatie, onrust).
Welke maatregelen kunnen er genomen worden ter preventie van bijwerkingen?
Tolerantie van effect en afhankelijkheid zijn te voorkomen door:
- benzodiazepines kort voor te schrijven (<2 weken), bij voorkeur intermitterend
- samen met een goede patiënt instructie
- in geval van afhankelijkheid bij afbouwen overschakelen naar een langwerkende benzo (diazepam), waarna dit langzaam afgebouwd moet worden (dit beperkt zoveel mogelijk de kans op onttrekking/rebound)
- In geval van ademhalingsdepressie kan flumazenil (T1/2 ca. 1 uur), een benzodiazepine receptorantagonist, dit couperen (CAVE: kortere halfwaardetijd dan de meeste benzodiazepinen).
