Gabay sa pagkatuto 3 Flashcards
-naglalayong magbigay ng pagsusuri o puna sa isang akda o anumang likhang sining. Madalas itong ginagawa sa mga kwento, tula, sanaysay, artikulo, talumpati, pananaliksik, at pelikula, awit.
-nag-uumpisa ang ganitong pagsusuri sakritikal na pagbasa. Upang hindi makaligtaan,gumagawa ng isang talahabang binabasa o tinitingnan ito. Nakatutulong din ang pagtatalaupangagad na makita at mapag-isipanang mga pangunahing tema o ideya, pati na rin angmga bagay na nakaiintriga, palaisipan, nakagaganyak, o nakaiirita.
Rebyu
Mga Hakbang sa Pagsulat ng Rebyu
1.Tukuying mabuti anggenreo kung anong uri ng katha ang ginagawan ng pagsusuri.
2.Basahin o panoorin ang buong nilalaman ng katha at gawan ng isang pagbubuod o lagom.Ang buod na gagawin ay ‘di kailangang napakahaba at hindi na dapat idagdag ang ‘di kinakailangang impormasyon.
3.Paglaanan din ng pokus ang estilo o paraan ng pagkakalahad ng akda.
4.Maglaan din ng angkop na pagbibigay-kahulugan sa akda bukod sa paglalahad ng kahinaan at kalakasan nito.
5.Gumamit din ng mga pagsisipi o paglalahad ng mga kilalang pahayag at ibigay ang katuturan nito upang lalong makapagbibigay kahalagahan sa ginagawang pagsusuri.
6.Huwag magbigay ng konklusyon o anumang kapasyahan nang walang sapat na pag-aaral o pinagbatayan.
7.Marapat na maging arbitraryo ang maging pagpapasya sa anumang katha ngunit maari ring idagdag ang matapat na kritik ng ilang manunulat upang lalong makapagbigay kaalaman sa mga mambabasa.
Mga gabay na dapat tandaan sa pagsusuri ng isang katha ni
Arrogante (2000)
MGA BAHAGI SA PAGSUSURI NG MAIKLING KWENTO:
1.Tauhan
2.Tagpuan
3.Banghay
4.Tunggalian
5.Magandang Kaisipan o Pahayag
6. Uri ng Maikling Kwento
7.Bisang Pandamdamin
8.Bisang Pangkaisipan
9. Bisang Pangkaasalan
Sa kanila nakasentro/nakapokus ang kwento. Sila ang gumaganap at nagbibigay-buhay sa kwento.
Tauhan
Lugar at panahon kung saan at kailan naganap ang pangyayari
Tagpuan
Pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa kwento.
Banghay
Limang bahagi ng banghay
1.Panimula
2.Papataas na aksyon
3.Kasukdulan
4.Kakalasan
5.Wakas
Dito ipinakikilala o inilalarawan ang mga tauhan at tagpuan.
Panimula
Panandaliang pagtatagpo ng mga tauhan sa kwento. Dito ipinakikilala ang mga pagsubok na darating sa buhay ng mga tauhan.
Papataas na aksyon
Nangyayari dito ang pinakanakasasabik na bahagi ng kwento
Kasukdulan
Dito ay unti-unti nang naaayos ang problema.
Kakalasan
Katapusan ng kwento kung saan malalaman kung naging masaya o malungkot ang wakas.
Wakas
Ito ang nagbibigay-daan sa madudulang tagpo upang lalong maging kapana-panabik ang mga pangyayari. Ito ang pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan laban sa mga problemang kahaharapin sa sarili, kapwa o kalikasan.
Tunggalian
Apat na Uri ng Tunggalian
1.Tao laban sa sarili
2.Tao laban sa tao
3. Tao laban sa lipunan (Noli Me Tangere)
4.Tao laban sa kalikasan
Ito ay isang uri ng tunggalian na panloob dahil nangyayari ito sa loob ng tauhan. Sa tunggalian na ito ay kalaban ng pangunahing tauhan ang kaniyang sarili. Nakikita o napapansin ito kapag ang pangunahing tauhan ay nahihirapan sa pagdedesisyon, sa tama ba o mali.
Tao laban sa sarili
Sa tunggalian na ito, ang kalaban ng pangunahing tauhan ay isa pang tauhan. Ito ang klasikong bida laban sa kontrabida na eksena.
Tao laban sa tao
Ang katunggali ng tauhan ay hindi lamang isa o dalawa kundi ang kaniyang lipunan. Ang mga pamantayan ng lipunan, kawalang hustisya, na maging pamahalaan at batas ay hinahamon niya.
Tao laban sa lipunan
Sa tunggalian naman na ito, ang pangunahing tauhan ay naapektuhan ng mga pwersa ng kalikasan.
*Halimbawa, ang biglaang pagputok ng bulkan na maaaring maglagay sa pangunahing tauhan sa panganib.
Tao laban sa kalikasan
Mensahe ng kwento sa mambabasa.
Kaisipan
Uri ng maikling kwento
- Kwento ng Tauhan o Pagkatao
- Kwento ng Katutubong Kulay
- Kwentong Bayan
- Kwento ng Kababalaghan
- Kwento ng Katatakutan
- Kwento ng Madulang Pangyayari
- Kwento ng Pakikipagsapalaran
- Kwento ng Kaisipan o Sikolohiko
- Kwento ng Katatawanan
- Kwento ng Pag-ibig
Nangingibabaw sa kuwentong ito ang isang masusing pag-aaral at paglalarawan sa tunay na pagkatao ng pangunahing tauhan.
Kwento ng Tauhan o Pagkatao
Binibigyang diin dito ang kapaligiran at mga pananamit ng mga tauhan, ang uri ng kanilang pamumuhay o hanapbuhay, paniniwala at pag-uugali ng mga tao sa nasabing lugar.
Kwento ng Katutubong Kulay
Inilalahad dito ang mga kwentong pinag-uusapan sa kasalukuyan ng buong bayan.
Kwentong Bayan
Dito pinag-uusapan ang mga salaysaying hindi kapanipaniwala.
Kwento ng Kababalaghan
Naglalaman naman ito ng mga pangyayaring kasindak-sindak.
Kwento ng Katatakutan
Binibigyang diin ang kapanapanabik at mahahalagang pangyayari na nakapagpapaiba o nakapagbago sa tauhan.
Kwento ng Madulang Pangyayari
Nasa balangkas ng pangyayari ang interes ng kwento ng pakikipagsapalaran.
Kwento ng Pakikipagsapalaran
Ito ang uri ng maikling kuwentong bihirang isulat sapagkat may kahirapan ang paglalarawan ng kaisipan. Ipinadarama dito sa mga mambabasa ang damdamin ng isang tao sa harap ng isang pangyayari at kalagayan.
Kwento ng Kaisipan o Sikolohiko
Ito ay nagbibigay-aliw at nagpapasaya sa mambabasa.
Kwento ng Katatawanan
Ang diwa ay tungkol sa pag-iibigan ng dalawang tao.
Kwento ng Pag-ibig
Tumutukoy ito sa naging epekto o pagbabagong naganap sa iyong damdamin matapos mabasa ang akda.
Bisang Pandamdamin
Tungkol naman ito sa pagbabago sa isang kaisipan dahilan sa natutunan sa mga pangyayaring naganap sa binasa.
Bisang Pangkaisipan
May kaugnayan naman ito sa pagkakaroon ng pagbabago sa iyong pananaw sa mga kaisipang nakapaloob sa akda matapos itong mabasa.
Bisang Pangkaasalan
MGA BAHAGI SA PAGSUSURI NG TULA:
1.Sukat
2.Saknong
3.Persona
4.Tugma
5.Kariktan
6.Talinghaga
7. Uri ng Tula
8.Simbolismo
9. Bisang Pandamdamin
10. Bisang Pangkaisipan
11. Bisang Pangkaasalan
Ito ay tumutukoy sa bilang ng pantig ng bawat taludtod na bumubuo sa isang saknong.
Sukat
Ang isang ____________ ay isang grupo sa loob ng isang tula na may dalawa omaraming linya o taludtod.
Saknong
Tauhang nagsasalita sa tula. Maaaring ang persona at ang makata ay iisa.
Persona
Sinasabing may ___________ ang isang tula kapag ang huling pantig ng huling salitang bawat taludtod ay magkasing-tunog.
Tugma
Kailangang magtaglay ang isang tula ng maririkit na salita upang masiyahan ang mambabasa gayon din mapukaw ang damdamin at kawilihan.
Kariktan
Isang sangkap ng tula na may kinalaman sa tinatagong kahulugan ng tula.
Talinhaga
Uri Ng Tula
1.Tulang Liriko o Tulang Damdamin(lyric poetry
2.Tulang Pasalaysay (narrative poetry)
3.Tulang Patnigan(joustic poetry)
4.Tulang Pantanghalan o Padula/Tulang dula
Tumatalakay lamang ang tulang ito sa perspektibo, pagpapahalaga, emosyon o iniisip ng makata.
Tulang Liriko o Tulang Damdamin(lyric poetry
Halimbawa: Florante at Laura ni Francisco Baltazar
Ito ay karaniwang hindi madrama, nagkukuwentong tula gaya ng mga epiko.
Tulang Pasalaysay (narrative poetry)
Halimbawa: Ibong Adarna ni Jose Dela Cruz
uri ng pagtatalong patula na ginagamitan ng pangangatwiran at matalas na pag-iisip.
Tulang Patnigan(joustic poetry)
Halimbawa: Balagtasan, Fliptop
Ito ay mga piyesa o tulang itinatanghal sa mga dulaan o teatro. Karaniwan itong binibigkas nang patula sa saliw ng tunog o musika upang mas maging kagiliw-giliw sa mga manonood.
Tulang Pantanghalan o Padula/Tulang dula-
Mga salita sa tula na may kahulugan sa mapanuring isipan ng mambabasa. Bagay na ginagamit na may kinakatawang mensahe o kahulugan.
Simbolismo
Halimbawa:
ilaw- pag-asa
tinik-pagsubok/ problema
bituin-pangarap
MGA BAHAGI SA PAGSUSURI NG DULA:
I.Sangkap
1.Buod
2.Tagpuan
3.Tauhan
4.Sulyap sa suliranin
5.Saglit na kasiglahan
6.Tunggalian
7.Kasukdulan
8.Kakalasan
9.Kalutasan
II.Elemento
1. Iskrip
2.Gumaganap
3.Tanghalan
4.Tagadirehe o direktor
5.Manonood
III.Bisang Pandamdamin
IV.Bisang Pangkaisipan
V.Bisang Pangkaasalan
Ito ang pinakakaluluwa ng isang dula. Ang lahat ng bagay na isasaalang-alang sa dula at nararapat na naaayon sa isang _______. Walang dula kapag walang ________.
Iskrip o nakasulat na dula
ang nagsasabuhay sa mga tauhan saiskrip. Sila ang nagbibigkas ng dayalogo, nagpapakita ng iba’t ibang damdamin at pinapanood na tauhan sa dula.
Gumaganap o Aktor
Anumang pook na pinagpasyahang pagtanghalan ng isang dula ay tinatawag na ________. ito din ang tawag sa kalsadang pinagtanghalan ng isang dula o ang silid na pinagtanghalan ng mga mag-aaral sa kanilang klase.
Tanghalan
ang nagpapakahulugan sa isang iskrip. Siya ang nag-iinterpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, ng damit ng mga tauhan hanggang saparaan ng pagganap at pagbigkas ng mga tauhanay dumidepende sa interpretasyon ng direktor sa iskrip.
Tagadirehe o Direktor
Hindi maituturing na dula ang isang binansagang pagtatanghal kung hindi ito napanood ng ibang tao. Hindi ito maituturing na dula sapagkat ang layunin ng dula’y maitanghal at kapag sinasabing maitanghal dapat mayroong makasaksi o manood.
Manonood
Pamamaraan sa Pagsusuri ng Dula
- Bilang Materyal
- Bilang Teatro
Sinusuri ang aspeto ng istorya. Dito ay mahalaga ang iskrip o nakasulat na dula dahil dito nalalaman ang banghay, mga tauhan, kaisipang nakapaloob at tagpuan.
Bilang Materyal
Mga bagay na labas sa dula ang sinusuri tulad ng direksyon, pagganap ng tauhan, pag-iilaw sa tanghalan, paglalapat ng tunog at aspektong teknikal.
Bilang Teatro
MGA BAHAGI SA
PAGSUSURI NG NOBELA:
1.Buod
2.Tagpuan
3.Tauhan
4.Banghay
5.Pananaw (una,ikalawa o pangatlong pananaw)
6.Tema (paksa)
7.Damdamin (tono)
8.Pamamaraan(estilo ng manunulat)
9.Pananalita(diyalogong ginamit sa nobela)
10. Simbolismo
11.Uri ng nobela
12. Bisang Pandamdamin
13. Bisang Pangkaisipan
14. Bisang Pangkaasalan
PANANAW/ PUNTO DE VISTA/ POINT OF VIEW
Unang Pananaw
Ikalawang Pananaw
Ikatlong Pananaw
Sa pananaw na ito, isa sa mga tauhan ang nagsasalaysay ng mga bagay na kanyang nararanasan, naaalala o naririnig kaya gumagamit ng panghalip na ako.
Unang Pananaw
Dito mistulang kinakausap ng manunulat tauhang pinagagalaw niya sa kuwento kaya’t gumagamit siya ng mga panghalip na ka o ikaw subalit, hindi ito gaanong ginagamit ng manunulat sa kanilang pagsasalaysay.
Ikalawang Pananaw
Ang mga pangyayari sa pananaw na ito ay isinasalaysay ng isang taong walang relasyon sa tauhan kaya’t ang panghalip na ginagamit niya sa pagsasalaysay ay siya. Ang tagapagsalaysay ay tagapag-obserba lang at nasa labas siya ng mga pangyayari.
Ikatlong Pananaw
Uri ng Nobela
Nobelang Romansa
Kasaysayan
Nobelang Masining
Layunin
Nobelang Tauhan
ukol sa pag-iibigan
Nobelang Romansa
binibigyang-diin ang kasaysayan o pangyayaring nakalipas na
Kasaysayan
paglalarawan sa tauhan at pagkakasunud-sunod ng pangyayari ang ikinawiwili ng mga mambabasa
Nobelang Masining
mga __________ at mga simulain, lubhang mahalaga sa buhay ng tao
Layunin
binibigyang-diin sa nobelang ito ang katauhan ng pangunahing tauhan, mga hangarin, kalagayan, sitwasyon, at pangangailangan
Nobelang Tauhan
ukol sa mga pangyayari na nakakapagpabago ng ating buhay o sistema.
Nobelang Pagbabago
MGA BAHAGI SA PAGSUSURI NG SANAYSAY, ARTIKULO AT TALUMPATI:
1.Pamagat
2.Buod
3.Estilo ng pagkakabuo o pagkakasulat
Simula
Gitna
Wakas
4.Mensaheng ipinararating
5.Tono ng akda
6.Bisang Pandamdamin
7.Bisang Pangkaisipan
8.Bisang Pangkaasalan
MGA BAHAGI SA PAGSUSURI NG PELIKULA:
1.Kwento o Banghay
2.Tema
3.Karakter o Pagganap
4.Iskrip
5.Sinematograpiya
6.Musika
7.Editing
8.Kabuoang Direksiyon at Produksiyon
9.Aral at Pagpapahalaga
10. Rekomendasyon
isang elemento ng pelikula na tumutukoy sa wastong pagkuha ng anggulo sa isang pangyayari o eksena sa isang pelikula upang maipakita ng maayos sa mga manonood ang tunay na pangyayari sa pamamagitan ng wastong timpla ng ilaw at lente ng kamera. Maliban sa pag-iilaw, nakatutulong din ang galaw, teknik ng kamera at komposisyon.Sa pamamagitan ng pag-eedit ay nagagawa sa malikhaing paraan ang pagpapakitid o pagpapalawak sa oras, kalawakan, at galaw. Subukang magkomento kung ano-anong eksena ang tumatak sa isip mo dahil sa mahusay na pagkuha ng anggulo o paggamit ng kamera at pag-iilaw.
Sinematograpiya
ito ang elemento na nagpapasidhi ng damdamin at emosyon ng mga pangyayari sa pamamagitan ng paggamit ng wastong tunog at pagpapatunog ng angkop na musika para mapukaw ang interes ng mga manonood.
-Dapa nasa tamang oras at panahon hindi nahuhuli at di rin nauuna ang tunog sa bawat eksena.
Tunog at musika
Ang pelikula ay kailangang dumaan sa _________, ito ay ginagawa pagkatapos ng aktuwal na syuting ng pelikula. Pinagdudugtong-dugtong ng editor ang mga eksena ng pelikula batay sa pagkakasunod-sunod ng kwento nito. Ang editor ay kinakailangang may angking abilidad upang maging balanse at maganda ang bawat pagkakasunod-sunod ng isang pelikula.Ang bawat eksena o scene sa pelikula ay hindi aktuwal na inirerekord batay sa pagkakasunod-sunod nito. Isinasaalang alang dito ang pagiging mahirap o madali ng eksena, badyet, at marami pang iba.
-Dapat lahat ng pangunahing pangyayari ay nabibigyan ng pantay-pantay na atensyon at haba ng eksena
Editing
Maganda ang direksyon kung maganda ang naging resulta at pagganap ng mga aktor dahil naipahatid ng direktor ang mensahe ng pelikula dahil sa kanyang kahusayan sa pag-iinterpret ng iskrip.
Kabuoang Direksyon
Bigyang-pansin dito ang lugar na pinagyarihan ng pelikula. Angkop ba sa kuwento? Naging matipid ba o magastos sa produksiyon?
Kabuoang produksyon
Malalim ang ginagawang pagsusuri hindi lamang sa mga lantad sa simbolo at pahayag bagkus ay pinapasok ng isang mahusay na kritik ang mga tagong mensahe ng akda. Hindi dapat na kasingbabaw lamang ang pagsusuri ng isang rebyu sa mga pagsusuri ng mga mambabasa o manood. Lahat ng mga tagong nilalaman at pahiwatig ng teksto ay marapat na kaya nitong tuklasin
Kritikal
Mga Katangian ng Rebyu
1.Kritikal
2.Napapanahon
3.Masaklaw
4.Walang pagkiling
5.Nagtatangi
6.Makatwiran
7.Orihinal
8.Mapananaligan
Ang isang mahusay na rebyu ay pumapaksa sa mga napapanahong katha.
Napapanahon
Ang isang mahusay na kritik ay sinusuri ang lahat ng aspekto ng akdang susuriin. Halimbawa ay sa pagsusuri ng tula, sinusuri nito mula sa pamagat, bawat talata, pagkakatugma, sukat, simbolismo at iba pa.
Masaklaw
Hindi sinasaalang-alang ng isang kritiko ang personal na opinyon, nararamdaman o maging kung paborito man niya ang kanyang akdang sinusuri. Binabalewala niya ang pansariling perspektibo bagkus ay sinusunod ang pamantayang kailangang matanggap ng lipunan.
Walang pagkiling
Ang isang rebyu ay sapat ang kaalaman sa kaibahan ng mahusay sa di mahusay na akda gayundin ang mabuting katangian sa masamang katangiang mayroon ito upang mabigyan ng kaalaman ang mga mababasa sa dapat nilang panaligang perspektibong pinapalitaw sa sulatin.
Nagtatangi
ang isang mahusay na rebyu at isinasaalang-alang ang limitasyon ng awtor o may katha.
Makatwiran
Hindi lamang pagtitipon-tipon ng mga pag-aaral ng ibang kritiko ang isang rebyu kundi ay may sarili rin itong pag-aaral at kritik sa akda na maibabahagi niya sa mga mambabasa.
Orihinal
Katanggap-tanggap sa lipunan o sa nakararami angstandardo pamantayang ginagamit sa pagkritik. May gabay din ng angkop na teorya sa pagsusuri ng akda ang isang mahusay na kritik, gayundin ng sapat at angkop na pamantayan sa kung paanong kikilatisin ang akda.
Mapananaligan
Never Back Down, Never What?!
Never Give Up!!😍❤
