G. Antibiotica Flashcards
Indeling bacterien
vorm: kokken vs staven
celwand: gram-positief (dikke celwand uit peptidoglycanen) vs gram-negatief (dunne celwand met extra buitenmembraan uit lipopolysaccharides)
aeroob vs anaeroob
Bijwerkingen: alle antibiotica
- GI bijwerkingen (buikpijn, diarree) door verstoring darmflora door niet-geresorbeerde AB
- renaal geklaard –> dosisaanpassing bij lage nierfunctie
- versterkende interactie met coumarines –> risico bloedingen
Typen: ß-lactam-antibiotica
penicillinen, cefalosporinen, carbapenems
Werking: ß-lactam-antibiotica
Vermindering bacteriële celwandsynthese (bactericide)
Namen: penicillinen
smalspectrum: benzylpenicilline, flucloxacilline
breedspectrum: amoxicilline, augmentin (amoxicilline-clavulaanzuur)
Indicaties: penicillinen
gram-positieve bacterien
resistentie in 80-90% van s aureus voor amoxy en benzylpenicilline –> flucloxacilline
meticillineresistente s aureus stammen (MRSA) -> resistent voor b-lactam antibiotica
bij bacterien met b-lactamase: combinatie met b-lactamase remmer (clavulaanzuur, tazobactam)
Bijwerkingen: penicillinen
diarree
overgevoeligheid (huidreacties, mn bij amoxicilline maar meestal niet immunologisch gemedieerd)
anafylactische shock
<2% kruisovergevoeligheid met cefalosporines
Namen/Indicaties: cefalosporinen
1e generatie: cefAzoline (gram-positieven, sommige ß-lactamase negatieve gram-negatieven)
2e generatie: cefUroxim (gram-negatieven, ß-lactamasevormers)
3e generatie: cefTriaxon (gram-negatieven en positieven), cefTazidim (gram-negatieven, incl pseudomonas a.) => breedspectrum)
4e generatie
5e generatie
Naam/indicatie: carbapenems
meropenem: zeer breed spectrum tegen grampositief, gramnegatief en anaerobe (maar niet MRSA!)
“reserve” middelen tegen resistente micro-organismen; laatste redmiddel!
Naam/werking/indicaties: tetracyclinen
doxycycline: remming eiwitsynthese (bacteriostase)
indicatie: gram-positieve bacterien en intracellulair voorkomende micro-organismen (Q-koorts, mycoplasma, chlamydia)
Bijwerkingen: tetracyclinen
gebitsverkleuring
fotosensibilisatie (zonlicht vermijden)
groeiremming (bot)
–> contra-indicaties: zwangerschap en kind < 8 jaar
Interacties: tetracyclinen
aluminium, calcium, ijzer en magnesium bevattende preparaten: verminderde absorptie (F) van tetracycline door vorming van onoplosbare complexen
==> advies vermijden of gescheiden innemen
Namen/werking/indicaties: aminoglycosiden
gentamycine
remming eiwitsynthese (bactericide)
parenterale (iv) toediening!
Indicatie: gram-negatieve staven (smal-therapeutisch)
Bijwerkingen: aminoglycosiden
Ototoxisch (irreversibel)
Nefrotoxisch (reversibel, maar wel vicieuze cirkel door risico op accumulatie)
–> spiegels bepalen en kortdurend geven
Naam/werking: macroliden
azitromycine, claritromycine
remming eiwitsynthese (bacteriostatisch)
Indicaties: macroliden
gram-positieve bacteriën
atypische verwekkers (Legionella, Chlamydia pneumoniae, Chlamydia Psittaci en Coxiella Burnetti (veroorzaakt Q-koorts))
Interacties: macroliden
Statines, DOACs: erytromycine en claritromycine remmen CYP3A4 en daardoor afbraak –> statine toxiciteit (rhabdomyolyse)
QTc verlengers –> risico op torsade de pointes
Bijwerkingen: macroliden
Verlengd QTc interval
torsade de pointes icm andere QTc verlengers
Naam en werking: sulfonamide/trimethroprim (combinatiepreparaat)
Co-trimoxazol
remming van synthese van essentiele metabolieten –> lage kans op resistentie door combinatiewerking
Interacties: cotrimoxazol
levensbedreigende beenmergsuppressie: methotrexaat (versterkte werking door remming dihydrofolaatreductase)
stijging INR, bloedingen: vit K antagonisten (cotrim remt afbraak)
Namen, werking, indicatie: chinolonen
ciprofloxacine
DNA-synthese remming (bactericide)
gram-negatieve organismen
Interacties: chinolonen
QTc verlengende middelen (zijn chinolonen zelf ook!) –> torsade de pointes
aluminium, calcium, ijzer en magnesium bevattende preparaten: verminderde absorptie door vorming van onoplosbare complexen in maagdarmkanaal
-> verminderde absorptie (F) ==> advies vermijden of gescheiden innemen
Behandeling: ongecompliceerde UWI (geen weefselinvasie) / Cystitis
Nitrofurantoine, fosfomycine, trimethoprim
Hoge concentraties in urine, lage concentraties in bloed –> minder werkzaam bij nierfunctiestoornis
Naam: anaerobe antibiotica
Indicatie:
metronidazol
indicatie: behandeling of profylaxe anaerobe bacterien
Interacties: metronidazol
Remming aldehyde-dehydrogenase, verhoogde acetaldehydeconcentratie –> afraden alcoholgebruik tot 48u na staken
Aanwijzingen voor maken van keuze van soort en toedieningsvorm antibiotica
- Als verwekker en gevoeligheid bekend zijn -> smal spectrum
- Zeer ernstige infecties: eerst IV, binnen 3-4 dagen oraal
Redenen voor niet aanslaan antibiotische therapie
- Andere verwekker
- Koortsende niet-infectieuze ziekte (maligniteit, auto-immuun, bijwerking)
- Moeilijk bereikbare infectiehaard (abces, empyeem, corpus alienum, vascularisatiestoornis zoals DM)
- Moeilijk bereikbaar compartiment (hartklep, hersenvliezen, bot, gewricht)
- Resistentie
- Onjuiste diagnose
Multiresistente bacterien
Extended Spectrum β-Lactamase vormers (ESBL)
Vancomycine Resistente Enterococ (VRE)
Meticilline resistente Staphylococcus Aureus (MRSA)
==> reserve antibiotica zoals meropenem
