Ertu viss kafli 3 og 4

Question 1

skynjun, túlkun og hugsun felur amk tvennt í sér..

Answer 1

1. flokkun á veruleikanum

2. greining á (orsaka)framvindu veruleikans

Question 2

flokkun á veruleikanum (catergorzation)

Answer 2

• fer fram leynt og ljóst, í allri skynjun, hversdags og vísindum
• maður sér fyrirbæri t.d. hlut eða lífveru alltaf í eh samhengi eða samanburð
• t.d. hann opnaði ekki fyrir halta manninum, sá er tillitslaus
• hugtök eru mótuð og endurskilgreind “fréttin er neikvæð fyrir Trump, þá er þetta gervifrétt”

Question 3

greining á (orsaka)framvindu veruleikans (casual understanding)

Answer 3

• líka nokkuð sjálfkrafa hugsun
• setur atburði í orsakasamhengi, skýrir hvað orsakar tilteknar aðstæður og hvernig orsakaframvindan verði
• felur líka í sér afstöðu, hún er ekki öll jafnrétt, en mótar afstöðu og athafnir
• “þetta ískur hlýtur að vera draugagangur (orsakaeignun), draugsi gæti ráðist á mig (framvinduspá), það er best að flýja húsið (viðbragðsáætlun)

Question 4

hraðstikur nýtast einmitt m.a.

Answer 4

1. flokka (þekkja) fyrirbæri

2. til að greina orsakir (framvindu)

Question 5

staðfestingarhneigð (confirmation bias)

Answer 5

• fólk hneigist til að styðja, sjálfrátt eða ósjálfrátt staðhæfingar eða sp
• t.d. dúxar eru skrítnir, þá hugsar fólk, jáaa alveg rétt Doddi var mjög skrítinn og hann er dúx

Question 6

grunnlína (tölfræði)

Answer 6

• lykill að raunhæfum samanburði
• gefur til kynna fjölda eða algengi (fylgibreytu, háðrar breytu) við venjulegar aðstæður, það er áður en eða án þess að frumbreytan hafi áhrif
• dæmi: blóðþrýstingur (fylgibreyta) vikuna áður en byrjað er að taka inn nýtt blóðþrýstingslyf (frumbreyta)
• grunnlína felst í uppl úr C og D hólfi, beinir sjónum frá staðfestandi A hólfinu

Question 7

frávik frá grunnlínu

Answer 7

• útkoma af algengasta tagi er hluti af því sem við sjáum í daglegu lífi og veitum varla athygli
• dæmi: fólk að berjast við krabbamein og reynir óhefðbundnar aðferðir. EF hún tekst EKKI þá engin, EN ef hún TEKST þá verður hún minnisstæð

Question 8

kerfisbundinn samanburðir

Answer 8

• krefst athygli og hugsunar
• samanburðaruppl eru of langsóttari en staðfestingaruppl, í vísindum og hversdagslífinu
• t.d. “þetta prógram virðist hjálplegt gegn einelti í skólum. EN hversu algengt er einelti þar sem þetta prógram er EKKI í gangi?”

Question 9

ósamhverfar breytur (einhliða)

Answer 9

• tvíkostarbreyta er ósamhverf ef annað gildi hennar (atburður, tilvik eða fyrirbæri) er raunverulegt en hitt gildið er bara vöntun á því fyrra
• dúx og ekki dúx, vitum hvernig dúx er en erfitt að sjá hvernig EKKI dúx er. vekur enga athygli
• erfiðara að hugsa um það sem er ekki heldur en það sem er. enginn sérstakur atburður gerðist

Question 10

ósamhverf mynstur (einhliða)

Answer 10

• mynstur sem ólíkar útkomur mynda
• t.d. vakna á nóttunni og manst frekar að klukkan sé 2:22 eða 1:23 frekar en 5:18
• eins og hræðilegir atburðir þegar það er fullt tungl…. mun eftirminnilegra

Question 11

sjálfkrafa ósamhverfa

Answer 11

• þau atvik sem styðja hugmynd ens og t.d ég get alltaf séð þegar eh hefur farið í andlitslyftingu
• greinir þá sem hafa farið í andlitslyftingu en ekki þá sem ekki hafa gert það.. hugmyndin er þannig að það er ekki hægt að rekja hana

Question 12

samhverfa breytur (tvíhliða)

Answer 12

• tvíkostabreyta er samhverf ef bæði gildi hennar eru raunveruleg
• bæði X og ekki X eru auðsjáanleg
• t.d. kona vs ekki kona. betra að segja karl en “ekki kona”
• “sigraðir ekki í boxi” heldur “tapaðir”

Question 13

tvær hliðar á vísindalegri rannsóknarvinnu…

Answer 13

1. uppgötvunarsamhengi - fá eh hugmynd

2. staðfestingarsamhengi - prófa þessa hugmynd

Question 14

Barnum áhrif (Fores)

Answer 14

• nýtti sér það að segja eh sem allir geta tengt við
• tilhneiging fólks til að finnast mjög almennar uppl, sem gætu átt við hvern sem er, eiga sérstaklega við um sig
• Nostradamus var snillingur í því sama

Question 15

alþýðuspeki

Answer 15

fólk man best eftir hagstæðum atburðum og atburðum sem staðfesta væntingar

Question 16

einhliða atburðir (ósamhverf breyta)

Answer 16

• minnisstæðir við eina tiltekna útkomy eins og að missa stræto, að ná strætó er ekki eins minnisstætt
• tökum betur eftir þegar aðstæður eru óvenjulegar

Question 17

tvíhliða atburður (samhverf breyta)

Answer 17

• verða minnisstæðir, hafa áhirf og krefjast viðbragða sama hve niðurstaðan er, eins og að sigra eða tapa
• t.d. í fjárhættuspili, maður man bæði ef maður tapar eða vinnur, munum bæði það slæma og góða

Question 18

ofmat á gögnum sem staðfesta skoðun

Answer 18

einblína á jákvæð tilvik sem styrkja hugmynd um samband verður þegar fólk metur uppl og aflar þeirra sem skipta máli tiltekna hugmynd

Question 19

jákvætt endursvörunarkerfi

Answer 19

kerfið leitar öfga

t.d Lið ennþá kappasamara, stuðningsmenn verða enn háværari

Question 20

neikvætt endursvörunar

Answer 20

kerfið leita jafnvægis

t.d. Thermostat. Slekkur ásér þegar tilteknu markgildi er náð

Question 21

hlutdrægni

Answer 21

• skynsamlegur efi er nauðsynlegur til þess að vinna gegn staðfestingarhneigð
• maður finnur rök með og ýtir undir þau, líst vel á þau og gerir mikið úr þeim og svo finnur rök á móti, gallan á þeim og gerir mikið úr þeim

Question 22

sjálfvirk spá..

Answer 22

• á sjálf þátt í því að hún rætist

- til þess að hún verði sjálfvirk þá þurfa væntingar að kalla fram hegðunin sem búist var við í upphafi

Question 23

2 tegundir sjálvirkra spár

Answer 23

1. ósviknar sjálfirkar spár: væntingar kalla fram hegðun. maður sem er alltaf óvingjarnlegur því honum finnst allir svo ómögulegir… kallar sjálfur fram ömurlegleikan sem hann óttast með þessari hegðun
2. virðist vera sjálfvirk spá: fela í sér væntingar sem breyta umhverfi eða möguleikum annarra þannig að það verður ómögulegt að hrekja spánna.
   ef manni líkar illa við eh fyrstu sýn þá ætti það álit að verða stöðugra með tímsnum og ólíklegra til að breytast heldur en þegar manni líka vel við eh fyrst

Question 24

Robyn Dawes

Answer 24

sumar spár vinna gegn sjálfum sér

Question 25

ógreinandi upplýsingar

Answer 25

t.d. bros frá vini er hlýlegt en bros frá eh sem við þekkjum ekki getur verið kaldhæðnislegt

Question 26

persónuleg aðlögnunarhæfni

Answer 26

sú humgmynd eða mæling sem styður manns eigin er gripin og talin réttmæt

Question 27

Zeigarnik áhrif

Answer 27

þegar fólk rifjar upp verkefni sem það hefur unnið þá man það frekar eftir þeim sem þau voru trufluð í miðju kafi við heldur en þau verkefni sem þau fengu að ljúka

Question 28

tímasettar væntingar

Answer 28

• tvíhliða
• við vitum hvenær atburður endar
• veðjar á leik, veist hvenær útkoman kemur vegna þess að þú veist hvenær leikurinn endar

Question 29

ótímasettar væntingar

Answer 29

• einhliða

- man fremur eftir atburði sem samræmist því sem hann bjóst við

Question 30

Erving Goffman

Answer 30

• vakti athygli á merktum flokkum atburða sem víkja frá grunnlínu og verða eftirminnilegar
• dæmi: persónulegt rými (kassinn). vitum að hann sé til staðar en hugsum ekki alltaf um það, munum svo eftir honum þegar eh fer inní það
• gerist ómeðvitað, þangað til eh brýtur þessa óskrifuðu reglu

Question 31

alþýðuspeki

Answer 31

fólk viðheldur trú sinni á velgengni í framtíðinni með því að muna eftir velgegni en gleyma mistökum

Question 32

alþýðusálfræði

Answer 32

upplýsingar sem styðja að álit okkar séu minnisstæðar er rétt að því leiti að maður man betur þá atburði sem staðfestir hugmyndir manns

Question 33

hvenær er mest hætta á staðfestingarhneigð við mat á sambandi tveggja fyrirbæra

Answer 33

ef bæði fyrirbærin eru ósamhverf

Question 34

grunnlínu upplýsingar eru mikilvægar…

Answer 34

þegar metið er hvort konur séu óvenjugóðar í því að gera fleiri en einn hlut í einu og þegar metið er hvort meðferð beri árangur