Engrheifftiau Uned 2 Flashcards
Dinasyddiaeth
Cymru- 3,187,203
Dinasyddiaeth Uwchgenedlaethol
> Pasports hefyd yn dweud ‘Undeb Ewropeaidd’
>Mwy na 500,000 yn dal dinasyddiaeth prydeinig a gwyddelig
Dinasyddiaeth Fyd-eang
Amnesty international: 7 miliwn o aelodau ledled y byd- focysu ar hawliau dynol
Rhyddid
> 1989- deddf gwregys DU (dim rhyddid i peidio gwisgo gwregys)
Cydradoldeb Ffurfiol
The Equality Act 2010- yn atal gwahaniaethu ac anghydraddoldeb ac yn amddiffyn hawliau
Cydradoldeb Foesol
Yr hawl i beidio â phleidleisio
2017: Nifer y bobl a bleidleisiodd - 68.8%
Cydradoldeb o flaen y gyfraith
Sgandal treuliau 2009
Rhyddid dinasyddol
Shamima Begum
Rhyddid personol cydradd
Deddf Erthylu 1967
Cydraddoldeb materol
Financial Services and the Equality Act: Sicrhau cymorth ariannol i pobl anabl
Mynediad cydradd y swyddi a gwasanaethau
> Deddf NHS 1948
> Bil cynulliad cymru Ebrill 2007 - presgripsiynau am ddim
Cydraddoldeb Cyfle
1880: deddf addysg- sicrhau bod addysg ar gael ar gyfer pob person oed 10.
Cydradoldeb canlyniad
E.e Cwotas menywod mewn gwaith
Cyfranogiad dinasyddol/ sifil + Ymrwymiad ddinesig
1,332,952 o pecynnau bwyd yn cael ei darparu i food bank yn 2018
Rheol yn ôl y gyfraith
Cyfanswm poblogaeth carchar y DU oedd 83,618
Rheol o dan y gyfraith
Cyhuddwyd 3 AS Llafur a chymheiriad Torïaidd â chyfrifyddu ffug dros eu hawliadau treuliau a honnwyd ei fod o ganlyniad i fraint seneddol
Rheol yn ôl cyfraith uwch
Shamima Begum
Amddiffyniad o dan y Gyfraith
Deddf Hawliau Dynol
Hawliau Lleiafrifoedd
Deddfau cenhedloedd unedig
- Erthygl 27: International Covenant on Civil and Political Rights
- Erthygl 30: Convention on the rights of a child
Gwahaniaethu Cadarnhaol (Affirmative Action)
- Ysgolion o ardaloedd llai ffodus yn cael cynnigion is ar gyfer prifysgolion (AAA-ABB)
- Cwota ar y nifer o bobl yn oxbridge a ddaeth o ysgolion y wladwriaeth
- EMA
Y Confensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol
Yr hawl i fywyd (erthygl 2)- Dim ewthanasia DU
Rhyddid rhag arteithio (erthygl 3)
Rhyddid Mynegiant (Erthygl 10)
Rhyddid crefydd (Erthygl 9)
Deddf Hawliau Dynol 1998
Achos S a Marper - 2010
Ni chaniateir i’r heddlu gadw pobl yn ôl erthygl 8
Deddfwriaeth gyfoes
Deddf cydraddoldeb 2010
Deddf Priodas 2013
Mesur hawliau Plant a Pobl ifanc 2011 Cymru
Rhyddid Mynegiant
Twf o 17% o droseddau casineb yn 2018
Rhyddid i Ymgysylltu
Heddlu a Doctoriaid Methu
Rhyddid Crefydd
R (williamson) V Ysgrifennydd gwladol dros Addysg, ysgol catholig yn ceisio cadw cosbau corfforol
Yr hawl i Breifatrwydd
Phone Hacking Scandall Daily Mail 2011
Yr hawl i dreial/ achos llys teg
Llywodraeth Tony blair- dal pobl o da amheuaeth terdysgaeth am 90 diwrnod - anghyfreithlion
Preifatrwydd yn oes terfysgaeth?
E.e- Theresa May eisiau gwahardd WhatsApp gan ei fod yn encryptio negeseuon
Dwr?
E.e- 12 diwrnod i gwaredu cynhesu byd eang- diffyg dwr
Hawliau i bobl anabl?
E.e- DU yn cael ei archwilio oherwydd y bedroom tax gan y confensiwn ewropeaidd
Hawl i breifatrwydd ar ol cael eich canfod yn di euog
E.e- 2004-2008: bu’r llywodraeth yn cadw samplau DNA y rheiny a gafod ei gwestiynnu
Pwy ddylai derbyn fwy o gredydau treth?
E.e- ‘Rape Clause’ credydau treth plant
Adolygiad Barnwrol
Mae’r nifer wedi cynyddu o 4300 [2000]y blwyddyn i 15600 [2013]
Goruchaf Lys
> Allgludo troseddwyr tramor: 2017
Mae alltudio troseddwyr tramor bob amser wedi bod yn flaenoriaeth i’r Llywodraeth. Fodd bynnag, ar 14 Mehefin dyfarnodd y Goruchaf Lys fod cynllun blaenllaw i allgludo a gwrando apeliadau yn ddiweddarach o du allan i’r DU yn anghydnaws â phâr o hawliau apelyddion i barch at eu bywyd preifat a theuluol.
Tai Lluniau Cysylltiedig Provincial Ltd v Wednesbury Corporation [1948]: sefydlu’r cysyniad o adolygiad afresymoldeb Wednesbury ar gyfer cyfraith well
Achos Factortame (1991) lle’r oedd perchnogion llongau Sbaen yn defnyddio dyfroedd y DU i bysgota ac yna gwerthu’r pysgod yn Sbaen, newidiodd yr Ysgrifennydd Gwladol dros Drafnidiaeth y gyfraith i’w wneud yn anghyfreithlon i wneud hyn, fodd bynnag, gwrthdroodd Llys Cyfiawnder Ewrop hyn gan nad oedd yn dilyn cyfraith Ewrop.
Ultra Vires
Yn 2010 penderfynodd y Goruchaf Lys fod y Trysorlys wedi gweithredu ‘Ultra Vires’ pan lofnododd y gyfraith y gallai awdurdodau fynd ag asedau’r rhai sy’n destun ymchwiliad i derfysgaeth, pŵer y penderfynodd y llys fynd yn erbyn eu hawliau dynol
Yn 2013 aeth y mudiad ‘arbed Lewisham hospital’ â Jeremy Hunt, yr ysgrifennydd iechyd, i’r llysoedd dros y toriadau yr oedd yn bwriadu eu gwneud i’r prif adran famolaeth. Yn ôl y llysoedd, roedd Jeremy Hunt wedi ymddwyn yn uwch na’i pwerau wrth iddo fynd yn erbyn deddf iechyd gwladol 2006
Farnwriaeth annibynnol
Deddf Goruchaf Llys 2005= sefydlu’r goruchaf lys
Democratiaeth Uniongyrchol
Reffwrendwm Brexit 2016
Democratiaeth Anuniongyrchol
Etholiad 2017
Elitiaeth
2/3 o gabinet david cameron yn filiwnyddion
Plwraliaeth
Deddf datganoli cymru
Cyntaf Yn Y Ras Sefydlogrwydd
2015: 331 i’r ceidwadwyr
Cyntaf Yn Y Ras Cynrychiolaeth Etholaethau
Jo Stevens cardiff central
Cyntaf Yn Y Ras Syml
newcastle yn cyfrif pleidleisiau mewn etholiad cyffredinol 60 munud 2017
Cyntaf Yn Y Ras Ethol gan llai na 50%
Sedd Preseli: ceidwadwyr 43%
Cyntaf Yn Y Ras Pleidleisiau Gwastraff
Rhondda: llafur 63% o’r bleidlais
Cyntaf Yn Y Ras Nid yw’n adleiwyrchu barn y gwlad
Etholiad cyffredinol 2015: Ceidwadwyr= 36.9% o’r bleidlais ond 51% o seddi
Cyntaf Yn Y Ras Ffafrio’r dwy brif blaid
Etholiad cyffredinol 2015: llafur + Ceidwadwyr 86% o’r seddi ond 67% o’r bleidlais
Cyntaf yn y ras
Sedd Preseli: ceidwadwyr 43%
Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy
2014 etholiad UE gogledd iwerddon: Jim Nicholson (UUP) yn cael ei ethol yn yr 8fed rownd
Bleidlais Amgem (AV)
Reffwrendwm 2011
Bleidlais Atodol (SV)
Etholiad Comisiynydd Heddlu a Throseddu De Cymru, 2016
Alun Michael= Rownd 1: 40.9% Rownd 1: 68.1%
Senedd Grog
1997
Clymblaid Grand
2007: llafur + plaid Clymblaid Grand
Llafur- 26
Plaid Cymru- 15
Refferenda
- Brexit (48-52)
- 1997 refferendwm datganoli Cymru (40.7-50.3)
- Refferendwm annibyniaeth yr Alban (44-56)
- Refferendwm Pleidlais Amgen y Deyrnas Unedig (32-67)
Hawl i Breifatrwydd
Defnyddio ffonau dioddefwyr trais fel tystiolaeth mewn achos (preifatrwydd/ cyfiawnder/ tegwch/ full disclosure)
Hawl i Mynegiant/ Crefydd
Siop cacenau Iwerddon yn gwrthod gwneud cacen i bobl hoyw
Rhyddid data personol
(facebook/ cambridge analytica/ vote leave campaign)
Hawliau pobl anabl
Bedroom tax
Rhwedd/Gender
1997 general election
Labour all female shortlists
Aim of reaching 100 female MPs post-election- succeeded
Vote by race 2017
Pleidlais pob lleiafrif gyda’i gilydd
llafur - 73%
Vote by age 2017
18-19= llafur 66% 70+= ceidwadwyr 69%
Vote by region 2017
South East= Ceid 73, Llafur 8
Cymru= Llafur 28, Ceid 8
Dadymochri Pleidiol
1970- Ceid a Llafur yn enill 90% o’r bleidlais
2017- Ceid a Llafur yn enill 65% o’r bleidlais
Ymochri Dosbarth
South East= Ceid 73, Llafur 8
Cymru= Llafur 28, Ceid 8
Dadymochri Dosbarth
Rhaniad rhwng dosbarth canol ac isaf wedi lleihau 26%
Anwaladwch
1- Pleidleisiau protest: cynghorwyr annibynnol yn enill 1045 o seddi yn etholiadol lleol 2019
2- Cynhesi byd eang: 2019 gwyrdd yn enill 194 o cynghorwyr ychwanegol
Damcaniaeth/Model Pleidleisio Rhesymegol
2017- Myfyrwyr 65% yn pleidleisio llafur oherwydd ei addewid i gwaredu costau prifysgol
Ymgyrchoedd
Labour spend was £624,000 on direct mail leaflets
Y cyfrygau torfol
80% o ymddangosiadau ar y cyfryngau yn llafur a ceidwadwyr
Delweddau pleidiau ac arweinwyr
Llafur 2017= 29% o gwirfoddolwyr yn pobl ifanc o dan 26
Pleidleisio Tactegol
E.e- Gogledd Caerdydd: 92% o bleidleisiau yn mynd tuag at 2 brif blaid: gan bod mwy o siawns ganddynt o enill
Isetholiadau
Newport west 2019: 2 brif plaid dim ond yn enill 61% o’r bleidleisiau
Consensws Gwleidyddol
Big Tent- New labour 1997
Big tent- David Cameron 2010 ‘Vote for Change’
Polisiau Ceidwadwyr
- Real terms increases in NHS spending reaching £8bn extra per year by 2022/23
- Scrapping the triple-lock on the state pension after 2020, replacing it with a “double lock”, rising with earnings or inflation
- Means test winter fuel payments, taking away £300 from wealthier pensioners
- Raising cost of care threshold from £23,000 to £100,000 - but include value of home in calculation of assets for home care as well as residential care
- Scrap free school lunches for infants in England, but offer free breakfasts across the primary years
Polisiau Llafur
-Scrap student tuition fees
-Nationalisation of England’s nine water companies.
-Re-introduce the 50p rate of tax on the highest earners (above £123,000)
-Income tax rate 45p on £80,000 and above
-More free childcare, expanding free provisions for two, three and four year olds
-Guarantee triple lock for pensioner incomes
End to zero hours contracts
Polisiau Democratwyr Rhyddfrydol
- Second EU referendum on Brexit deal
- 1p in the pound on income tax to raise £6bn for NHS and social care services
- End the 1% public sector pay cap
- Invest nearly £7bn extra in education
- Ban the sale of diesel cars and small vans in the UK by 2025
- Scrap the planned expansion of grammar schools
- End imprisonment for possession of illegal drugs for personal use
- Reinstate university maintenance grants for the poorest students
Llafur: Arwieinwyr 2015
Jeremy Corbyn- 59.5%
Andy Burnham- 19%
Caidwadwyr: Arwieinwyr 2016
Theresa May: Y bleidlais gyntaf - 50.2%, Ail bleidlais - 60.5%
Lib Dem: Arwieinwyr 2015
Tim Farron- 56.5%
Plaid Cymru: Arwieinwyr 2018
Adam Price- 64.0%
Aelodaeth Bleidiau
Llafur= 540,000 SNP= 125,000 Ceidwadwyr= 124,000
Ariannu Pleidiau 2017
Llafur- 56 mil
Ceid- 46 mil
Lib Dem- 10 mil
SNP- 6 mil
Dadleuon ariannu
Mae aelodaeth wedi gostwng ar gyfre bob plaid dros amser (dadymochri) e.e. Llafur o 400,000 yn 1997 i 251,000 yn 2005
Sgandal sleaze: Mohammed Al Fayed yn talu neil hammilton i gofyn cwestiynau penodol
Bernie Ecclestone yn cyfrannu £1,00,000 at y blaid llafur ar ol iddynt caniatau hysbysebion tobacco yn F1
Cymdeithas Sifig
momentum
Carfanau Diddordeb
Undebau Llafur yw’r carfannau diddordeb mwyaf- cynrychioli gweithwyr
E.e. National Farmers Union- 2012: protestio am cyflog teg am ei llaeth nhw
E.e. BMA- 2014: protestio dros pensiynnau
Carfannau Ymbarel= cyfuniad o nifer o garfannau
E.e. ffurfiwyd TUC gan 54 undeb
Carfanau Achos
E.e. Amnesty International yn gweithio dros hawliau dinasyddion
Carfanau Mewnol
Mudianau o fewn y sefydliad- yr heddlu fel enghraifft- mae ei harenigrwydd wedi helpu theresa may wrth iddi ymchwilio i mewn i achosion stop and seacrh (2014)
Mudianau tu allan y sefydliad- Fuddianau Anibynnol e.e undebau llafur. Cyflwyno arbennigedd ar gyfer ASau. Llafur= Undebau, Ceidwadwyr= CBI
Carfanau Allanol
Extinction Rebelion 2019
Grwpiau Protest
Extinction Rebelion 2019
Carfanau Hybrid
E.e. RADAR (Royal Association for Disability and Rehabilitation) is an umbrella organisation which works with and for disabled people to remove structural, economic and attitudinal barriers.
Lobio’r senedd
OutRage- LGBT Lobio
Cysylltiad a Phleidiau Gwleidyddol
Undebau Llafur
Grwpiau Gwystl
BMA
Gweithredu’n uniongylchol
E.e. Anonymous= Hacio
E.e. Unite= Protestiadau universal credit
Llwyddiant Carfan Pwyso- Oes grwpiau pwerus yn ei gwrthwynebu?
E.e. Carfan Enjoy Smoking Tobacco yn cael ei gwrthwynebu gan ASH ac felly wnaethent methu i gwrthwynebu gwaharddiad ysmygu cyhoeddus
E.e.- Gwrthdaro rhwng undebau athrawon
Llwyddiant Carfan Pwyso- Aelodaeth
- Undebau llafur= 2.5% o weithwyr prydain/ 40,000,000 o bobl oedran weithio
- DFLA (football lads alliance)= aneuallus? Hiliol? BMA: parch?
Llwyddiant Carfan Pwyso- Cyllid
NFU 150,000 aelodau= £20 miliwn, Gyfeillion y daear: 200,000 aelodau= £2 milliwn
E.e. RSPBational autistic society): deddfwriaeth awtistig cymru= £138,000,000 y blwyddyn: 1300 o staff
Llwyddiant Carfan Pwyso- Gwybodaeth
E.e BMA: deddfwriaeth meddygol
E.e. NAS (national autistic society)
Llwyddiant Carfan Pwyso- Trefniant a Strwythur
Arweinwyr enwod= mwy o sylw e.e. Esther Rantzen- childline
Mudianau Cymdeithasol
School Strike 4 climate
15 March: around 1.5 million turn out around the world to protest climate inaction
2017 Turnout by age
2015
18-24= 43%
55-64= 76%
2017 turnout by education
2017
Gradd prifysgol= 74%
Dim Gradd prifysgol= 48%
AMS Regional
South Wales Central
Welsh Conservative- 2
Plaid Cymru- 1
UKIP Wales-1
STV example
First-preference votes Scottish Council Elections
Scottish National Party-32.3%
Conservative-25.3%
Labour-20.2%
North- SOuth Divide
cyfoeth cyfartalog aelwydydd yn y de-ddwyrain yw £ 381,000, dwywaith yn uwch na’r gogledd-ddwyrain ar £ 163,000
Dadymochri Pleidiol
1970- 90% yn dilyn plaid penodol, 2010- 57%
