1.2- Llywodraeth Y DU Flashcards
Rol cangen weithredol y llywodraeth
- Llunio polisiau + gweinyddu cyfreithiau
- Pobl sydd yn rhedeg y llywodraeth o ddydd i ddydd (Polisiau a gweithredu’r gyfraith
Aelodau’r craidd
1- Y prif weinidog
2- Cabinet a pwyllgorau
3- Swyddfeudd prif weinidog a cabinet
4- Adranau o dan arweiniaeth Ysgrifenyddion Gwladol (Ysgrifenydd cartef, tramor…)
Rolau’r Prif Weinidog (x6)
1- Arwain ei blaid yn y senedd
2- Cadeirio’r cabinet ac swyddo a ddi-swyddo aelodau
3- Cynrychioli’r Gwlad
4- Ateb i’r senedd
5- Cyafrfodydd Undeb Ewropeaidd, Nato a Cenhedloedd unedig
E.e-
G20 summit yn Buenos Aires yn 2018
Theresa May yn cynrychioli prydain yn ystod trafodaethau Brexit: Ebrill 2019- cwrdd ag Emmanuel Macron ac Angela Merkel i drafod
6- Rheolaith Dros Polisiau
e.e Thatcher- Preifateiddio gwasanaethau
Blair- Heddwch Gogledd Iwerydd
Blair- Diwygio Gwasanaethau Cyhoeddus
Pwerau’r Prif Weinidog
(Primus Inter Pares- llywodraeth cabinet) 1- Pwer Nawdd 2- Rheoli’r Cabinet 3- Arweinydd ei Blaid 4- Mynediad i’r Cyfryngau
Primus Inter Pares
First among equals
Llywodraeth cabinet
Er bod gan y PW pwerau ychwanegol i gweinidogion eraill; nid yw’n uwchwraddol i’w weinidogion hwy
Pwer PW: Pwer Nawdd
Gallu apwyntio a diswyddo pobl- yn enwedig aelodau’r cabinet
E.e
2007- Gordon Brown yn gwneud ad-drefniant mwyaf erioed- gwaredu 11 aelod o’i cabinet
Pwer PW: Rheoli’r Cabinet
Rhaid Cadeirio’r cabinet, Penderfynnu faint o weithiau y byddent yn cwrdd ac natur a arweinwyr pwyllgorau
E.e
David Cameron 2010-2016- Nid oedd cyfarfodydd mwy nag awr
Blaid 1997-2006- Hoff o dull anffurfiol ‘llywodraeth soffa’ neu cyfarfodydd ‘bilateral’
Pwer PW: Arweinydd ei Blaid
Mwy o rym na gweinidogion eraill- cefnogaeth y blaid
Sicrhau bod llwyddiant y llywodraeth yn llwyddianau’r prif weinidog
Pwer PW: Mynediad i’r Cyfryngau
Mae’r syniad o ‘celebrity politics’ yn fwy bresennol ym mhrydain heddiw
E.e
Tony blair ac etholiad 1997
Adnoddau’r Prif Weinidog
1- Y swyddfa Preifat- Gweision Sifil Parhaol yn rheoli llif gwybodaeth o’r wasanaethau eraill
2- Yr uned wleidyddol- Delio gyda perthynas y PW a’i blaid sneddol a gwladol- rhan fwyaf o’r blaid nid y gwasanaeth sifil
3- Swyddfa’r wasg- Delio gyda’r wasg (press)- trefnu cyfweliadau- rhedeg gan llefarydd y PW e.e- llefarydd David Cameron oedd Andy Coulson
4-Cyfardwyddgor Polisi- Rhoi cyngor polisiau i’r PW: datblygu syniadau
5- Yr uned Gyfarthrebu Strategol- Darganfod problemau a trefnu gyhoeddiadau gweinidogol er mwyn sicrhau ei fod ar blaen y gad ar broblemau.
Cabinet y DU
> Mae tua 29 person yn mynychu cyfarfodydd cabinet >>Gan gynnwys 22 gweinidog E.e Phillip Hammond- Canghellor y drysorlys Boris Johnson- Ygrifennydd Tramor Amber Rudd- Ysgrifennydd Cartref
Rolau a Swyddogaethau’r Cabinet
1- Cadarnhau- Rhoi caniatad i’r PW
2- Cydlynu- (Coordination) Sicrhau bod pob aelod yn ymwybodol o’r hyn sydd am digwydd- gadael i’r cabinet ail-enill pwer
3- Dewis trywydd polisiau cartref a tramor
4-Delio a phroblemau a digwyddiadau anrhagweledig- e.e- argyfwng economaidd 2008
5-Cyd-drefnu polisiau adrannau gwahanol
6- Cynllunio tymor hir
Cabinet Mewnol
Cyfarfod arweinwyr adrannau a’r PW
Cabinet Cegin
Casgliad o gynghorwyr personol ac aelodau’r cabinet
Pwyllgorau’r Cabinet
Ffurfiol- cael ei cadeirio gan aelodau pwysig- Pob/ nifer o aelodau y cabinet
Pwyllgorau swfydlog
Pwyllgorau parhaol megis Ewropeaidd ac economaidd
Pwyllgorau Ad-hoc
Delio a pholisiau penodol megis argyfwng sydyn
Is-bwyllgorau
Rhan o rhai o bwyllgorau cabinet
Bilaterals
Cyfarfod rhwng y prif weinidog a gweinidog penodol
Trilaterals
Cyfarfod rhwng y prif weinidog a 2 weinidog penodol
Cydgyfrifoldeb a Chyfrifoldeb Gweinidogol
Collective responsibility
Mae cyfrifoldeb gweinidogol unigol yn cyfeirio at y confensiwn y mae gweinidog yn gyfrifol amdano i’r Senedd am weithredoedd eu hadran. Mae cyfrifoldeb ar y cyd yn gofyn i bob gweinidog gefnogi pob penderfyniad gan y Llywodraeth.
Ysgrifennydd y wladwriaeth
Gweinidogion Hyn yn derbyn y teitl- mynychu cabinet ac yn dod yn beneithiaid adrannau
Gweinidog y wladwriaeth/ Is-Ygrifennydd Seneddol
Gweinidog y Cabinet sy’n gyfrifol am adran o’r llywodraeth
E.e Joe Johnson- gweinidog y wladwriaeth ar gyfer prifysgolion ac gwyddoniaeth.
Cydgyfrifoldeb Gweinidogol
Rhaid i gwinidogion cefnogi safbwynt y cabinet yn gyhoeddus er nad ydynt o hyd yn cytuno. Os na- ymddiswyddo.
Chyfrifoldeb Gweinidogol
>Atebol i’r senedd >Atebol am bolisiau ei hadrannau >Atebol am camgymeriadau >Pwysau Gwleidyddol >Camymddwyn Personol >Cydgyfrifoldeb
Dirywiadau i gyfrifoldeb gweinidogion unigol
> Llwyth Gwaith
Astudiaethau Lled-Annibynnol
Cefnogaeth i’r Gweinidog
Argraff wael ar y Prif Weinidog
Llywodraeth Brif Winidogol yn y DU
> Uno canghenau deddfwriaethol- Ty’r cyffredin a cabinet
Dominyddu proses llunio polisiau llywodraeth
Mae cabinet heddiw yn mwy o gorff chefnogol y PW
Llywodraeth Arlywyddol
> Arweinyddiaeth Bersonol- Dominyddu llywodraeth gyda gwleidyddiaeth glir
Apelio at y cyhoedd- Cyfarthrebu’n effeithiol gyda’r wasg
Datgysylltu wrth ei blaid a’i cabinet- Ymgynhorwyr personol> Plaid
Llywodraeth Cabinet
> Dod a’r gweithgor a’r senedd at ei gilydd
Rheoli’r broses o lunio polisiau
Polisiau yn cael ei wneud mewn ffordd democrataidd
Rol Y Gwasanaeth Sifil
Y Gwasanaeth Sifil Cartref, yw biwrocratiaeth barhaol neu ysgrifenyddiaeth gweithwyr y Goron sy’n cefnogi Llywodraeth Ei Mawrhydi.
Rol Gweision Sifil
> Paratoi deddfwriaeth- Llunio atebion i gwestiynau seneddol a.y.y.b
Gweinyddu- Goruchwylio gwait yr adran o ddydd i ddydd
Helpu datblygu gwaith/agweddau adran- Asesu polisiau
Gweithredu Polisiau- Mae’n disgwyliedig iddynt wneud 85-90% o waith adran penodol
Egwyddorion y gwasanaeth Sifil
1- Parhad
Tra bod gweinidogion yn mynd a ddod- mae gweision sifil yn parhaol
2- Niwtraliaeth
Nid oed hawl ganddynt i ymddangos yn chefnogi un blaid neu’r llall
3- Anhysbysrwydd
Rhaid sicrhau nad ydynt yn cael eu cyfrif yn gyfriol yn gyhoeddus am eu cyngor neu am bolisi adrannol
Datblygiad yn yn Gwasanaeth Sifil ers 1979
1- Uned Effeithlonrwydd
Financial Managment Initiative 1982 - Gweunyddu’r gwasanaeth sifil yn fwy effeithlon
2- Adroddiad Ibbs 1987
1- Rhannu’r broses o cynghori a darparu polisiau 2- Darpariaeth polisiau yn cael ei wneud gan adran lled-annibynnol 3- Targedau a gwobrwyo perfformiad
3- Gwasanaeth sifil hyn newydd 1996
Pum raddfa newydd o weision sifil hyn- gadael iddnt ffeindio ffurf newydd o recrwtio weision sifil hyn
4-Deddf diwygio cyfansoddiad a llywodraethu 2010
Rhannu swyddi gweision sifil yn llai ac yn amlinelli ei swyddi yn glir.
Ty’r Cyffredin
> 650 Aelod
Cyntaf yn y ras
Rhan fwyaf yn feincwyr cefn
Aelodau’r llywodraeth a’r cabinet yn maeincwyr blaen
2 Prif Pwer- Deddfwriaethu a Cadw’r llywodraeth yn atebol
Ty’r Arglwyddi
> Anetholedig
3 math o arglwyddi- Oes (Apwyntio gan y PW) -Etifedd -Ysbrydol (bishops etc)
Gallu ohirio mesur am un blwyddyn
Beth yw gwaith Corff Deddfwriaethol?
(Legislative Body/Parliaments)
>Deddfu
>Cynrychioli
>Arolygu’r adran weithredol
Pwyllgor Seneddol Dethol
Ymchwilio i waith y llywodraeth a chraffu arnynt.
Mae pwyllgorau dethol yn grwpiau bach o ASau neu aelodau o Dŷ'r Arglwyddi a sefydlwyd i ymchwilio i fater penodol yn fanwl neu i gyflawni rôl graffu benodol. Gallant alw swyddogion ac arbenigwyr i mewn i'w holi a gallant ofyn am wybodaeth gan y llywodraeth. E.e. Pwyllgor yr Undeb Ewropeaidd. Y Pwyllgor Gwyddoniaeth a Thechnoleg. Y Pwyllgor Cyfathrebu. Pwyllgor y Cyfansoddiad. Y Pwyllgor Materion Economaidd. Y Pwyllgor Cysylltiadau Rhyngwladol.
Pwyllgor Seneddol Deddfwriaethol
Trafod mesurau ac yn rhan o’r broses o basio deddfau.
MP/AS- Gwybodaeth + Cyfrifoldebau
>£79,000- expenses scandal? >Cynricholi etholaeth >650 >Plaid neu Annibynnol >Edrych ar ol ei ardaloedd >Cyfrifoldebau- Y blaid, yr etholaeth, y gwlad a cydwybod.
Pwer arglwyddi
> Mesurau preifat- ond ychydig sydd yn cael ei pasio
Pwer arafu- medru arafu mesurau
Cynnal dadleuon cyffredionol
Rolau a Dylanwad yr Wrthblaid
> Gwrthwynebu’r llywodraeth: Ymchwilio, Archwilio a Cwestiynnu
Cefnogi’r llywodraeth: Pan fu’n briodol
Llywodraeth amgen: Government in waiting
Braint Seneddol
Imiwnedd cyfreithiol y mae Aelodau Tŷ’r Cyffredin a Thŷ’r Arglwyddi yn ei fwynhau er mwyn sicrhau bod Seneddwyr yn gallu cyflawni eu dyletswyddau heb ymyrraeth.
Fodd bynnag, mae braint seneddol yn rhywbeth sy’n rhan o’r gyfraith yn hytrach na rhoi Aelodau Seneddol uwchlaw’r gyfraith - er enghraifft, nid yw’r hawliau a’r imiwnedd hyn yn ymestyn i droseddau nad ydynt yn gysylltiedig â’u swyddfa.
E.e cafodd yr AS Llafur Fiona Onasanya ei garcharu am orwedd yn dilyn tocyn goryrru
E.e Defnyddiwyd athrawiaeth braint Seneddol yn aflwyddiannus i geisio atal manylion sgandal treuliau ASau 2010 rhag dod i’r amlwg.
Effeithiolrwydd y Senedd o ran ei rolau deddfu
> Rhan fwyaf o drafodaethau ty’r cyffredin ynglyn a polisiau a mesurau’r adran weithredol
Rhan fwyaf o deddfau’r plaid mwyafrif yn cael ei pasio
Effeithiolrwydd y Senedd o ran ei rolau chraffu.
> Gwaith pwysicaf y senedd yw cadw’r llywodraeth yn atebol
Craffu deddfau y llywodraeth
Atebol i’r pobl: democratiaeth annuniongylchol
Pa mor effeithiol yw’r senedd wrth graffu ar y llywodraeth?
> Mae (fel arfer) y mwyafrif o aelodau seneddol yn y ty’r cyffredin yn perthyn i’r blaid mwyafrifol ac nid ydynt eisiau achosi embaras i’r llywodraeth
Anaml iawn ydy cwestiynnu gweinidogion yn effeithiol- nid ydy nifer o bryderion llafur yn cael ei glywed
Gwendidau pwyllgorau dethol
> Oherwydd mwyafrif y llywodraeth: bydd mwyafrif ganddynt yn y pwyllgorau dethol
Mae gan y chwipiau dylanwad mawr ar pwy ceir eistedd yn y pwyllgorau
Does dim pwerau gweithredol ganddynyt
Gwendidau pwyllgorau dethol
> Oherwydd mwyafrif y llywodraeth: bydd mwyafrif ganddynt yn y pwyllgorau dethol
Mae gan y chwipiau dylanwad mawr ar pwy ceir eistedd yn y pwyllgorau
Does dim pwerau gweithredol ganddynyt
Cwestiynau’r Prif weinidog: Pwrpas? Pwysigrwydd?
Pwrpas? Cael gwybodaeth, Gwasgu am weithredu ar mater, codi cwyn etholwyr, creu embaras i’r llywodraeth neu creu adlewyrchiad da o’r llywodraeth
Pwysigrwydd? Scorio pwyntiau gwleidyddol, craffu, dangos agwedd pleidiau at materion, heb help gweision sifil
Sofraniaeth Seneddol
Cysyniad yng nghyfraith gyfansoddiadol rhai democratiaethau seneddol. Mae’n honni bod gan y corff deddfwriaethol sofraniaeth absoliwt a’i bod yn oruchaf dros holl sefydliadau eraill y llywodraeth, gan gynnwys cyrff gweithredol neu farnwrol.
1- Sofraniaeth gyfreithiol
2- Sofraniaeth Wleidyddol
Sofraniaeth gyfreithiol
Awdurdod gyfreithiol goruchaf: gellir pasio unrhyw gyfraith
Sofraniaeth Wleidyddol
Pwer gwleidyddol absoliwt, gall arwain at unbeniaeth etholedig
Adolygiad Barnwrol
Pŵer cyfreithiol barnwr i farnu bod gweithredoedd y llywodraeth yn anghyfreithlon ac wedi mynd ‘ultra vires’
Dadleuon nid yw’r senedd yn sofran yn wleidyddol
Grwpiau gwasgedd pwerus
Barn cyhoeddus
UE, Cenhedloedd unedig a NATO
Dadleuon Mae erbyn hyn yn sofraniaeth Boblogaidd
Pwer gan yr etholwyr
Etholiadau a reffwrenda
Dadleuon Twf ym mhwer yr adran weithredol
Unben etholedig
Dadleuon Tra-arglwyddiaeth yr adran weithredol ac unbennaeth etholiadol
1- Adran weithredol yn dominyddu’r broses deddfwriaethol
2- Adran weithredol yn penderfynnu ar aelodau’r pwyllgorau dethol
3- Adran weithredol yn rheoli amserlen y ty’r cyffredin
4-Clymblaid? Os na- unbeniaeth
5-Undod pleidliol- chwipiau
Dirywiadau i gyfrifoldeb gweinidogion unigol
1 Llwyth Gwaith
2 Astudiaethau Lled-Annibynnol
3 Cefnogaeth i’r Gweinidog
4 Argraff wael ar y Prif Weinidog
