2.2 Cyfranogiad drwy etholiadau a phleidleisio Flashcards
Democratiaeth
Demos (y bobl) a Cratos (pwer): rhoi pwer i’r bobl
Democratiaeth Uniongyrchol
Pan fo dinesydd llawn yn gwneud penderfyniad: reffwrenda
Democratiaeth Gynrychiadol
Mae dinasyddion yn ethol cynrychiolwyr
Democratiaeth Seneddol
Aelodau’r deddfrfa (senedd) yn ffurfio adran weithredol
Elitiaeth
Mwyafrif y cymdeithas yn cael ei rheoli gan lleiafrif
Plwraliaeth
Cyflwr neu system lle mae dau neu fwy o wladwriaethau, grwpiau, egwyddorion, ffynonellau awdurdod, ac ati, yn cyd-fyw.
Apathi
Mae apathi gwleidyddol yn deimlad o ddiffyg diddordeb yn yr ymdeimlad o wleidyddiaeth neu ddifaterwch tuag at wleidyddiaeth.
Ymatal
Mae ymatal yn derm mewn gweithdrefn etholiad ar gyfer pan nad yw cyfranogwr mewn pleidlais naill ai yn pleidleisio (ar ddiwrnod yr etholiad) neu, mewn trefn seneddol, yn bresennol yn ystod y bleidlais, ond nad yw’n bwrw pleidlais.
Dilysrwydd
Mewn gwyddoniaeth wleidyddol, cyfreithlondeb yw hawl a derbyniad awdurdod.
Pa grwpiau mewn cymdeithas sy’n fwy tebygol o bleidleisio a pham
-Po fwyaf addysgedig yw person, y mwyaf tebygol y
bydd ef neu hi o bleidleisio
-mae pobl fwy cyfoethog yn fwy tebygol o bleidleisio
-mae pobl ifanc yn llawer llai tebygol o bleidleisio na’r henoed
3 Math o System
1-Systemau Mwyafrifol/Plwral
2-Systemau Cyfranol
3-Systemau Cymysg
Systemau Mwyafrifol/Plwral
Angen i’r enillydd cael mwyafrif y pleidleisiau
Cyntaf yn y ras
Bleidlais Amgem (AV)
Bleidlais Atodol (SV)
Systemau Cyfranol
Mwy nag un person yn cynrychioli etholaeth mwy
System Rhestr Plaid
Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy
Systemau Cymysg
Systemau Cymysg
Mwy nag un system: elfennau mwyafrifol a chyfrannol
Manteision Ac Anfanteision Cyntaf Yn Y Ras
Manteision >Syml >Canlyniadau Clir >Sefydlogrwydd >Cynrychiolaeth Etholaethau Anfanteision >Ethol gan llai na 50% >Pleidleisiau Gwastraff >Maint Etholaethau >Nid yw’n adleiwyrchu barn y gwlad >Ffafrio’r dwy brif blaid
System Rhestr Plaid
Manteision + Anfanteision
Pleidleisio dros pleidiau
Derbyn seddi yn gyfrannol
Mantais: System deg i bob etholwr
Mantais: Haws ar gyfer pobl lleiafrifol
Anfantais: Diffyg cysylltiad rhwng etholwyr a cynrychiolwyr
Anfantais: Pleidiau llawer mwy pwerus
Pleidlais Sengl Trosglwyddadwy
Manteision + Anfanteision
Sicrhau Cynrychiolaeth Cyfrannol
Rhestri Pleidlais, angen 50%, os na cael gwared ar y person gyda’r nifer lleiaf ac defnyddio ail bleidlais ei etholwyr
Gogledd iwerddon: lleol, datganoledig a ewropeaidd
Mantais: Cynrychiolaeth Cyfrannol
Mantais: Gwerth Pleidleisiau Decach
Mantais: Mae angen 50% o seddi ar gyfer llywodraeth
Mantais: Llywodraethau Clymbleidiol: Cynrychiolaeth
Anfantais: System fwy cymleth na rhai erail
Anfantais: Clymbleidiau
Anfantais: Etholaethau llawer fwy
System Aelod Ychwanegol (AMS)
Manteision + Anfanteision
Seddi Etholaethol a Rhanbarthol
Senedd Cymru
Mantais: Anodd enill mwyafrif enfawr
Mantais: Llai o bleidleisiau yn cael ei wastraffu
Mantais: Decach
Mantais: Atal dominyddiaeth un blaid
Anfantais: Creu dau fath o gynrychiolwyr
Anfantais: Dim yn digon cynrychioladwy o’r bleidiau llai
Effaith y System Cyntaf Yn Y Ras ar system bleidiol
Pleidiau mawr yn gwneud yn dda ac yn cynyddu eu bwer
Creu System Ddwy Bleidiol
Creu Sefydlogrwydd
Unben Etholedig
Effaith y Systemau Cyfranol ar system bleidiol
Effeithio ar gynrychiolaeth bleidiau (Alban a Chrymru) Creu System Aml Bleidiol Creu Consensws Clymbleidiau a Llywodraethau Lleiafrifol Effeithio ar Bolisiau
Cwestiynnu Tegwch Y Systemau Mwyafrifol
Sicrhau Mandad I’r blaid buddigol
Cysylltiad cryf rhwng etholaeth a cynrychiolwyr
Llywodraeth Cryf a Sefydlog
Llai teg na system cyfrannol
Senedd Grog
Pan fu un o bleidiau yn enill mwyafrif
e.e. 1997, 2005,2015