Eindtermen (blauwe kaders) Flashcards
De belangrijkste bijwerking van paracetamol
Dit treedt op bij een dosis van meer dan …
Risicofactoren voor het ontwikkelen van
leverbeschadiging zijn (3).
Leverbeschadiging
150 mg/kg per dag
pre-existente leverbeschadiging, alcoholisme en een slechte
voedingstoestand
… is geïndiceerd bij paracetamolintoxicatie.
N-acetylcysteïne
Werkingsmechanisme NSAID’s
Remming van de prostaglandinesynthese door remming van het enzym cyclo-oxygenase (COX)
NSAID’s effecten (3)
Pijnstillend
Koortswerend
Ontstekingsremmend
Klassieke NSAID’s (3 voorbeelden)
Ibuprofen
Naproxen
Diclofenac
Celecoxib
COX-2 remmer
Belangrijkste bijwerkingen NSAID’s (4)
Ulcus pepticum
Nierfalen
Trombocytopathie
Verergering van hartfalen door water- en zoutretentie
Risicofactoren ontwikkelen ulcus pepticum bij NSAID gebruik (4)
Een ulcus in de VG
Reumatoide artritis
Hartfalen
DM
Risicofactoren voor ontwikkelen van nierfalen bij gebruik NSAID (4)
Hartfalen
Dehydratie
Sepsis
Pre-existent nierfalen
Bij het gebruik van (4) icm NSAID’s is er een verhoogd risico op GI bloedingen
Coumarines
TAR’s
Steroiden
SSRI’s
NSAID’s icm (2) geven een verhoogd risico op hartfalen en nierfalen
RAS-remmers
Diuretica
Oa door zoutretentie ontstaat dan hartfalen
Opiaten binden aan opioid-receptoren (mu, kappa, delta). Waar hebben onderstaande receptoren effect op?
Mu (5)
Kappa (5)
Mu: analgesie, supraspinale analgesie, ademhalingsdepressie, euroforie, fysieke afhankelijkheid
Kappa: analgesie, miosis, sedatie, dysforie, psychotoimetische effecten
Couperen opiaten dmv
Naloxon
Fentanyl, aanzienlijk sterker analgetisch effect dan morfine, beschikbaar in 3 toedieningsvormen
Nasaal
Transdermaal
Buccaal
3 bijwerkingen tramadol
Duizeligheid
Delier
Misselijkheid
Zwak analgetisch effect, relatief veel bijwerkingen
Tramadol heeft remmende werking op heropname van (2)
Noradrenaline
Serotonine
Codeine is voor werkzaamheid afhankelijk van CYP…
CYP2D6
Acitivteit wisselt sterk, effect bij individuele patient niet goed te voorspellen
Groter risico op afhankelijkheid bij opiaten bij (2)
VG middelenmisbruik
Snel werkende opiaten (fentanyl neusspray of lolly)
Bijwerkingen opiaten (3)
Obstipatie
Ademdepressie
Afhankelijkheid
Risicofactor ontwikkelen ademdepressie bij opiaatgebruik
COPD
Paracetamol
Volgens FK: aceetanilidederivaat
Diclofenac
NSAID
Naproxen
NSAID
Ibuprofen
NSAID
Morfine
Opiaat
Fentanyl
Opiaat
Tramadol
Opiaat (zwak)
Oxycodon
Opiaat
Codeine
Hoestprikkeldempende middelen (volgens FK)
Naloxon
Antidotum (voor opiaten)
Omeprazol
PPI
Furosemide
Lisdiureticum
Lisinopril
ACE-remmer
Losartan
ARB
Acenocoumarol
VKA
Acetylsalicylzuur
TAR (of salicylaten als analgeticum)
Paroxetine
SSRI
Oxybutynine
Urologisch spasmolyticum
Ook heel anticholinerg: oa obstipatie
Amitryptiline
TCA
Oxazepam
Benzo
Macrogol
Osmotisch werkend laxans
Lactulose
Osmotisch werkend laxans
Fosfaatclysma
Osmotisch werkend laxans
Werking acetylsalicylzuur
Remmen COX -> vorming tromboxaan A2 neemt af -> remmen primaire hemostase
Werking clopidogrel
Gericht tegen ADP receptor op trombocyten
Acetylsalicylzuur en clopidogrel remmen beide ….
Duur effect?
Irreversibel de trombocytenfunctie
Effect ongeveer 1 week, komt overeen met snelheid vormen nieuwe bloedplaatjes (ca 10 dagen)
Werking ticagrelor
Duur effect?
Blokkeren reversibel P2Y12-receptor op trombocyten
Duur afhankelijk van T1/2, is maar kort (T1/2 = 7 uur en van actieve metaboliet ongeveer 8-12 uur)
Indicaties acetylsalicylzuur (4)
Primaire en secundaire preventie bij arterieel vaatlijden:
- Myocardinfarct
- AP
- post CABG
Tweede keus na TIA of CVA en PAV
Indicaties clopidogrel (4)
Na stentplaatsing
ACS
Perifeer vaatlijden
Na TIA of CVA
Indicatie ticagrelor
Icm acetylsalicylzuur bij ACS (al dan niet met stenting), duur meestal 12 maanden, acetylsalicylzuur dan wel levenslang
Belangrijkste bijwerking TAR’s
Wanneer grotere kans hierop?
Risico op bloedingen
Ouderen grotere kans
Acetylsalicylzuur icm (3) geeft groter risico op (maag)bloedingen
Corticosteroiden
NSAID’s
SSRI’s
Meeste OK’s kan acetylsalicylzuur door gebruikt worden. Bij acute invasieve ingreep veel verwacht bloedverlies of acute situatie kan … gegeven worden.
Trombocytentransfusie
Vier stollingsfactoren afhankelijk van vit K
II
VII
IX
X
T1/2 acenocoumarol
8-11 uur
Effect houdt enige dagen aan
T1/2 fenprocoumon
160 uur
Effect kan enkele weken aanhouden
Indicaties acenocoumarol of fenprocoumon (4)
AF
Mechanische klepprothese
Longembolie
DVT
Berekenen kans op TIA/CVA bij AF via …
Wanneer vit K antagonist aanbevolen?
CHA2DS2-VASc-score
Score >1 vit K antagonist aanbevolen
Belangrijkste bijwerking VKA?
Risico hierop het grootst bij (3)
Bloedingen
Therapieontrouw
Onregelmatige alcoholinname
Koortsende ziekte
Bloeding bij gebruik vit K antagonisten, behandeling
Vitamine K toedienen
Bij fenprocoumon herhalen op geleide van INR (lange T1/2)
Bij ernstige bloedingene vierfactoren concentraat (Cofact), onmiddelijk effect, ook op geleide van INR
VKA icm (2) geven verhoogd risico op bloedingen en GI complicaties
NSAID’s
Corticosteroiden
…geeft snelle sterke verlenging van INR bij gelijktijdig gebruik van VKA ( = remmer CYP…)
Co-trimoxazol
= remmer CYP2C9
DEZE COMBINATIE VERMIJDEN
(3) verminderen werking VKA
Carbamazepine
Fenytoine
Rifampicine
(Inducers) -> hoger risico trombose
Werking heparines
Heparines (heparine, nadroparine) zijn directe remmers van geactiveerde stollingsfactoren (met name trombine en factor Xa)
Kunnen alleen parenteraal worden toegediend
Indicatie heparines
Ter overbrugging bij starten of onderbreken van coumarinederivaten en DOACs
Belangrijkste bijwerking heparines = bloedingen
Risico met name aanwezig bij simultaan gebruik van (2)
Corticosteroiden
NSAID’s
LMWH eliminatie
Welke spiegel kan je controleren?
Renaal, rekening houden met risico van accmulatie van LMWH bij nierinsufficientie -> lab controle, evt anti-Xa spiegel meten
Bloeding onder behandeling met heparine wordt gecoupeerd met …
Protamine
Dabigatran werking
Remmer factor II
Apixaban werking
Remmer factor Xa
Edoxaban werking
Remmer factor Xa
Rivaroxaban werking
Remmer factor Xa
Indicaties DOAC’s (3)
Wanneer duidelijk NIET geindiceerd?
Non-valvulair AF bij CHA2DS2-VASc score >1
DVT
Longembolie
NIET bij AF met matige tot ernstige mitralisstenose of mechanische klepprothese
Belangrijkste bijwerking DOAC’s is bloedingen. Risico in geval van … groter bij nierfunctieverlies
Dabigatran
Bloedspiegel kan verhoogd worden door alle geneesmiddelen die nierinsufficientie veroorzaken
Bloeding onder dabigatran wordt gecooupeerd met
Idarucizumab
Bloeding onder apixaban rivaroxaban edoxaban wordt gecoupeerd met
Vierfactorenconcentraat (Cofact)
Fenprocoumon
VKA
Heparine
Heparine
Nadroparine
Heparine/LMWH
Protamine
Antidotum (voor heparine/LMWH)
Vitamine K
Kan gegeven worden bij bloeding onder VKA (niet acuut)
Vierfactorenconcentraat
Protrombinecomplex, bloedstollingsfactoren (Cofact, Beriplex)
Idarucizumab
Antidotum (voor dabigatran)
Andexanet Alfa
Antidotum (voor apixaban of rivaroxaban)
Co-trimoxazol
Sulfonamide en trimethoprim
Prednison
Corticosteroid
Carbamazepine
Anti-epilepticum
Dabigatran
DOAC
Apixaban
DOAC
Rivaroxaban
DOAC
Edoxaban
DOAC
Werking diuretica
Remmen elektrolytabsorptie in de nier en vergroten daardoor de natriumuitscheiding in de urine
Indicaties thiazidediuretica (2)
Hypertensie
Mild hartfalen
Indicaties lisdiuretica (1)
Hartfalen
Indicatie kaliumsparende diuretica
Naast een lis- of thiazidediureticum ter voorkoming van hypokaliemie
Indicatie spironolacton
Hartfalen NYHA III
Beperkt hermodellering van het hart bij hartfalen
Zwak diuretisch effect
Bij nierfunctieverlies daalt de werking van … diuretica
Lis- en thiazide
Bijwerkingen thiazidediuretica (4)
Dehydratie (dorst, verwardheid)
Hypokaliemie (ritmestoornissen, spierzwakte)
Orthostatische hypotensie (valneiging)
Hyponatriemie (misselijkheid, verwardheid, verhoogde valneiging)
Bijwerkingen lisdiuretica (4)
Dehydratie (dorst, verwardheid)
Hypokaliemie (ritmestoornissen, spierzwakte)
Orthostatische hypotensie (valneiging)
Nierinsufficientie
Bijwerking kaliumsparende diuratica is hyperkaliemie. Dit risico is verhoogd bij (3)
DM
Nierfalen
Hartfalen
Door een … of … toe te voegen kan een hypokaliemie voorkomen worden
Kaliumsparend diureticum
RAS-remmer
Een hyperkaliemie met ECG afwijkingen kan bestreden worden door (3)
Calciumgluconaat (voorkomt ritmestoornis)
Insuline/glucose
Natriumpolystyreensulfaat
Diuretica: het risico op vallen is verhoogd bij …
Ouderen
Diuretica: bij (4) is er een verhoogd risico op dehydratie
Koorts
Diarree
Braken
Hoge omgevingstemperatuur
Behandeling = fysiologisch zout infuus
Effecten betablokkers (3)
Verlagen hartfrequentie, bloeddruk en contractiliteit van het hart
Indicaties betablokkers (4)
AF
Hypertensie
Hartfalen
Secundaire preventie na myocardinfarct
Bijwerkingen betablokkers (3)
Hypotensie
Bradycardie
Verhoogde valneiging
Sotalol kan als bijwerking … geven
Dt risico is verhoogd bij (2)
Ritmestoornissen
Verhoogd bij hypokaliemie en nierfunctieverlies, omdat sotalol door de nier wordt uitgescheiden
Amlodipine
Calciumantagonist, dihydropyridine
Nifedipine
Calciumantagonist, dihydropyridine
Verapamil
Calciumantagonist, non-dihydropyridine
Diltiazem
Calciumantagonist, non-dihydropyridine
Werking dihydropyridines (calciumantagonist)
Uitwerking op gladde spiercellen, verlagen vaattonus en coronairarterien en perifere arterien worden wijder. Bloeddruk wordt verlaagd
Bijwerkingen calciumantagonisten (2)
Hypotensie
Valneiging
Belangrijke bijwerking verapamil/diltiazem
Bradycardie
Dus niet samen met betabokker!
Indicaties RAS-remmers (3)
Hypertensie
Hartfalen
Diabetische proteinurie
Bijwerkingen ACE-remmers (6)
Hyperkaliemie
Nierfalen
Hypotensie
Valneiging
Angio-oedeem oro-naso-farynxgebied
Kriebelhoest
‘Start low, go slow’
Valrisico kan verlaagd worden door ‘s avonds te doseren
Effect hartglycosiden (digoxine) (3)
Vergroot contractiekracht hart
Verlaagt hartfrequentie
Vertraagt AV-geleiding
Indicaties digoxine (2)
Hartfalen
AF met snelle ventrikelvolgfrequentie
Halfwaardetijd digoxine
40-70 uur
Klaring en therapeutische breedte digoxine
Renaal
Smal