Colleges week 3 Flashcards
Bij welk type leukemie is bijna altijd sprake van een chromosoomafwijking?
CML > bij meer dan 90%
Welke translocatie hebben de meeste CML-patiënten?
t9;22)
> Er is hierbij dus een uitwisseling van genetisch materiaal tussen chromosoom 9 en 22
> Blijkt bijna altijd om dezelfde uitwisseling te gaan; Het 9e chromosoom is vergroot en het 22e chromosoom is verkleind.
Philadelphiachromosoom
Het kleine chromosoom 22 bij CML
Reactie van een cel op DNA schade
- Aanzetten van DNA herstel-mechanismen
- Incorrect DNA schade herstel: cel gaat dood
- Incorrect DNA schade herstel/cel gaat niet dood: mutaties gevolgd door transformatie
Waarom zal polymerase niet stoppen op de grens tussen BCR en ABL?
Op dit chromosoom zit de promotor van BCR, maar de eindsequentie van BCR is verdwenen. Tijdens de transcriptie zal RNA-polymerase daarom niet stoppen op de grens tussen BCR en ABL, maar het enzym zal het ABL-gen aan het BCR-gen koppelen. Op ABL zit wel een eindsequentie, dus zo ontstaat het fusie-mRNA ABL-BCR. Op chromosoom 9 zit geen promotorregio meer, dus daar ontstaat geen fusiegen.
Welk deel van het fusie eiwit vanuit BCR-ABL is voornamelijk belangrijk voor zijn activiteit?
Het ABL-gedeelte
Fusie-eiwit BCR-ABL
Het enzym is in staat om ATP te binden en te hydrolyseren, waarbij het een ander substraateiwit kan fosforyleren. Deze fosforylering leidt uiteindelijk tot de activatie van een transductiepad, resulterend in de vermenigvuldiging van de cel.
> Dit wordt normaalgesproken ook door het ABL-eiwit veroorzaakt, maar dan is er sprake van sterk gerereguleerde activiteit
De aanwezigheid van BCR zorgt ervoor dat het eiwit kan dimeriseren wat tot gevolg heeft dat de regulatie wegvalt en het eiwit ten alle tijden actief is en de cel zich continu kan delen.
Hoe blokkeert imatinib de functie van het fusie eiwit BCR-ABL?
Het middel imatinib blokkeert de functie van het enzym,
doordat het kan binden in de ‘ATP binding pocket’. De bezetting van deze katalytisch actieve plaats in het eiwit voorkomt dat andere substraateiwitten gefosforyleerd worden. Sommige CML-patiënten ontwikkelen echter een mutatie in het ABL-gedeelte van het fusiegen, waardoor zij een resistentie
voor imatinib krijgen. Er zijn echter ook andere behandelingen beschikbaar, zoals met dasatinib, met nilotinib of aan de hand van een stamceltransplantatie.
Wat zijn imatinib, dasatinib en nilotinib?
Tyrosinekinase remmers (TKI)
Wat is het gevolg van het niet onder controle kunnen houden van de CML?
AML > Is lastiger te behandelen . Er zijn namelijk nog meer chromosomale afwijkingen
> Wordt gekenmerkt door een enorme ophoping van blasten in het bloed en het beenmerg waardoor zelfs de normale cellen verdrongen kunnen worden
Wanneer is de karakteristieke vorm van het chromosoom zichtbaar?
Alleen tijdens de mitose
> In andere fasen van de celcyclus moet het DNA namelijk niet gecondenseerd zijn, maar juist toegankelijk voor de transcriptie enzymen; transcriptie vindt dus niet tijdens de mitose plaats
Celcyclus
G1: celgroei
S: verdubbeling van het DNA
G2: klaarmaken voor mitose
M: uitverdeling van de chromosomen over de dochtercellen
Mitose
Profase > Prometafase > metafase > anafase > telofase > cytokinese
Fishtechniek
Fluorescente in situ hybridisatie
> Er wordt dan een fluorescente probe aan een DNA-mengsel toegevoegd, waardoor alleen het doelwitgen of het doelwitchromosoom zal aankleuren.
Hoe ontstaan numerieke afwijkingen?
In de metafase worden alle chromosomen vastgemaakt
Als een chromosoom niet vast zit voordat de uitverdeling
begint, dan kan er een chromosoom te veel of te
weinig in de dochtercel komen (non-disjunctie)
Hoe ontstaat een deletie?
-Eerst een dubbelstrengs breuk in het DNA
-Dan mitose
-Het stukje chromosoom zonder centromeer wordt niet goed
uitverdeeld
-Er ontstaat een cel die een (stuk) chromosoomarm mist
ORC
Origin of replication complex
> Hier begint replicatie van het DNA
> Kan normaalgesproken maar 1 keer geactiveerd worden, maar als dat meerdere keren gebeurt, wordt een gen dus meerdere keren gerepliceerd > amplificatie
Telomeren
De uiteinden van chromosomen worden telomeren genoemd. Telomeren zijn losse DNA-uiteinden die via een zogenaamde T-loop aan hun eigen sequenties kunnen binden.
Wat zou er gebeuren als de T-loop er niet zou zijn?
Als de T-loop er namelijk niet zou zijn, dan zou de cel de telomeren als gebroken stukken DNA interpreteren. Het herstelmechanisme van de NHEJ zou dan alle chromosomen
aan hun uiteinden met elkaar verbinden, waardoor polycentrische chromosomen ontstaan. Dit wordt door de T-loop voorkomen.
Waardoor kan een cel maar een beperkt aantal keren delen?
Bij iedere celdeling worden de telomeersequenties een stukje korter. Dit zorgt ervoor dat een cel maar een beperkt aantal keren kan delen, want zodra de telomeren te klein zijn, zal de cel in apoptose gaan. Als de telomeren kleiner zijn dan vijf- tot zevenduizend basenparen,dan wordt er een stopsignaal voor de celdeling afgegeven.
Telomerase
Kan het telomeer verlengen; in principe alleen in stamcellen aanwezig