Col 4. Lokalisatie Flashcards
Cerebrale dominantie theorie
Taal is de basis voor ons denken, taal is links gelateraliseerd –> bij mensen is de linker hemisfeer dominant
- Corballis
- rechtshandige voorkeur samen met taal geëvolueerd in Li hemisfeer
Broca’s afasie
Expressieve afasie; taalproductie probleem, wel “gewoon” taalbegrip en liedjes zingen
- NIET motorisch probleem!
- OOK schade insula en omliggend, nooit zuiver laesie binnen Broca’s gebied
- ev. wel agrammatisme
Wernicke’s afasie
Taalbegrip stoornis; uitspraak klinkt normaal, maar kan geen betekenis verlenen aan (complexe) taal
- laesie Wernicke’s gebied en OOK omliggende structuren
Conductie afasie
Disconnectiesynsdroom; laesie in de arcuate fasciculus die Broca en Wernicke met elkaar verbindt
- wel bewust zijn van eigen taalfouten, maar niet in staat om die te herstellen
- napraten lukt niet
Wada-test
Test om te bepalen of bij een persoon spraak Li of Re gelateraliseerd is
- via verdoving in halsslagader 1 hemisfeer tijdelijk stil leggen –> kijken wel/geen problemen met spraak
- blijkt OOK bij linkshandige mensen vaak RE gelateraliseerd
Tachistoscopie
Visuele stimulus aanbieden aan één hemisfeer –> proefpersoon vragen beeld te benoemen
- normaal brein: geen probleem
- split-brain: als beeld aangeboden aan Re hemisfeer, dan lukt benoemen bijna niet (want taal Li)
- partial split-brain: anterieur deel intact lukt niet, posterieur deel intact lukt wel
Genu
anterior gedeelde van het corpus callosum, transfer van semantische informatie (betekenis van woorden en beelden)
- beeld wel kunnen omschrijven, maar niet direct het bijbehorende woord eraan koppelen. Hardop aan zichzelf omschrijven –> auditieve input –> wel benoemen
Splenium
Posterior gedeelte van het corpus callosum, transfer van visuele info
Cross talk
= motor overflow = cross education; bij aansturing motoriek ook projecties naar contralaterale M1 –> mogelijkheid om beide handen gecoördineerd te laten samenwerken
- moeilijk om met twee handen een hele andere taak uit te voeren
Alien hand
Hand maakt geen deel meer uit van eigen lichaamsschema; hoort niet bij mij
- laesie posterior CC en/of pariëtaal
Anarchistische hand
Niet-intentionele initiatie van doelgerichte handelingen obv affordances in omgeving
- laesie anterior CC en/of frontaal
Conflicterende hand
Niet-dominante hand werkt de dominante hand tegen
- laesie posterior CC
- vaak tijdelijk
Coöperatiemodel
hypothetisch verklaringsmodel voor hemisferische specialisatie;
- efficiënt; sneller bìnnen hemisfeer
- capaciteit; andere hemisfeer kan andere dingen doen –> slim gebruiken beschikbare ruimte
- = brug-model: CC als brug voor info-uitwisseling
Competitiemodel
hypothetisch verklaringsmodel voor hemisferische specialisatie;
- beide hemisferen bereiden oplossingsstrategie voor, maar de snelste is de “winnaar” en wordt uitgevoerd
- zowel Li als Re hebben toegang tot zelfde motorprogramma’s
- = dam-model: CC als dam –> inhibitie medium dat er voor zorgt dat één van beide oplossingsstrategieën geremd wordt
- affordance competition model
Bereitschafts potentiaal
bilaterale activatie premotorcortex –> beide hemisferen zijn voorbereid om handeling de initiëren
Lateralized readiness potential
activatie van de premotorortex vertalen naar activaties in de contralaterale M1
- voor de ene hemisfeer net groter/sneller dan voor de andere –> die wint
Dichrotische luistertaak
beide oren verschillende auditieve stimuli aanbieden
- Re oor - Li hemi –> woorden, sequenties, grammatica
- Li oor - Re hemi –> intonatie, melodielijn en emotionele prosodie
Spatiële frequentie hypothese
globale visuele informatie vs. details herkennen adhv contrastpatronen met on-off cellen
- donker in off-gebied + licht in on-gebied –> respons van cel
- on-off cellen met groot receptief veld RE –> grove patronen (lage freq)
- on-off cellen met klein receptief veld LI –> fijne patronen (hoge freq)
Anatomische asymmetrie
Het brein is niet helemaal symmetrisch; beide hemisferen zijn anatomisch niet helemaal identiek;
LET OP! NIET hetzelfde als functionele asymmetrie
- Li loopt iets verder door naar achter, Re iets naar voren
- Re fissura lateralis krult iets omhoog
- Li grotere thalamus + groter volume thv Wernicke
Word superiority effect
Het is makkelijker om letters te identificeren in bestaande woorden dan in niet-bestaande woorden
- die zitten in lexicon
grammaticale taalfuncties
Regels voor woordvolgorde, ALLEEN Li gelateraliseerd
Lexicon
associaties tussen woorden en betekenissen, geheugen voor nodig
- voornamelijk Li, klein beetje ook Re
Generative syntax
woorden betekenisvol combineren volgens grammaticaregels
- kan alleen Li
- Re kan wel beoordelen goed/fout obv auditief
Theory of mind
het vermogen om te begrijpen dat andere individuen gedachten, overtuigingen en wensen hebben
- lijkt Re gelateraliseerd (opvallend!)
Wernickes gebied
posterior superior temporale gyrus
Broca’s gebied
inferior frontale cortex
Dysarthrie
verlies van controle over willekeurige spieraansturing –> motorische spraakproblemen
Apraxie
defect in motor planning –> motorische spraakproblemen
Agrammatisme
Bij Broca’s afsie; moeite met het begrijpen van complexe grammaticale constructen (the boy was hit BY the girl –> the boy hit the girl)
- alleen meest elementaire en overlearned grammatica nog correct gebruiken en begrijpen
Anomia
vorm van afasie; geen objecten kunnen benoemen
Navon-stimulus
Stimulus die op twee verschillende niveau’s informatie bevat; bijv. een letter M (globaal niveau) die opgebouwd is uit allemaal kleine letters z (detail niveau)
- dubbele dissociatie: laesie Re –> wel details zien, maar niet hoe in de ruimte georganiseerd. laesie Li –> wel het globale geheel zien, maar niet de details
Matching strategie
gereguleerd door de Li hemisfeer (interpreter); een keuze afstemmen op de voorgaande resultaten en verwachtingen voor de toekomst
- educated guessing
Maximizing strategie
gereguleerd door de Re hemisfeer (quick&dirty); obv een gegeven in iedere trial de optie kiezen waarbij je de grootste kans op succes hebt
