cognitieve informatieverwerkingstheorie

Question 1

aannames informatieverwerkingstheorie

Answer 1

lerenden gaan actief aan de slag met zoeken en verwerken van info uit omgeving.

informatieverwerken gaat is fases. vorm van info of hoe het mentaal gerepresenteerd is, verschilt per fase. Ook verschillende visies hierover.

informatieverwerking = computerproces
sommigen: dit is metafoor
anderen: zo werkt het

informatieverwerking zit in alle cognitieve processen

Question 2

historische invloed op huidige theorie

verbaal leren: stimulus-respons associaties

Answer 2

Van Ebbinghaus
makkelijker leren:
- betekenisvol
- geen overeenkomst
- interval

Question 3

historische invloed: verbal learning

verbaal leren theorie: 3 types leertaken

Answer 3

serie leren: opnoemen van verbale stimilu, vaste volgorde.
serial position curve: dingen in midden minder makkelijk onthouden (begin en eind = betere stimili)

paired-associate leren:
eerst simpeler naar gekeken, steeds meer combi’s onthouden.
nu ook: complexer dan dat omdat mensen op bepaalde manier betekenisvoller maken

free-recall learnings:
categorie clusteren: verklaring categorienaam = mediator
eerste en laatste woorden beter onthouden: eersten meer geoefend, laatsten in werkgeheugen

veel van deze ideeën achterhaald: was onderzoek op woordrijen of onzinwoorden.
nu meer gekeken naar complexe/betekenisvolle zaken zoals die in het onderwijs voorkomen.

Question 4

historische invloed

gestalt theorie

Answer 4

reactie op behaviorisme
Wertheimer, koffka
Duitsland - begin 20e eeuw
Veel gestalt psychologen gaan naar US.

configuratie is belangrijk, niet losse delen. Dingen en gebeurtenissen worden gezien als geheel/organisatie.
Het brein transformeert losse onderdelen naar betekenisvol geheel.

phi phenomenon: schijnbare beweging
ervaring is niet alleen losse elementen samen

in US ook koppeling met leren.
Leren: reorganiseren ervaringen in andere percepties
Veel leren = inzicht
gaat snel

Question 5

verschil behaviorisme en gestalt?

Answer 5

gestalt: juist interne proces geeft betekenis en inzicht.

beh.: som losse delen = geheel
gestalt: som is meer, niet nuttig om los te zien

beiden geen introspectie.
beh.: niet te meten/niet objectief
gestalt: je kan beleving niet los zien van wat je ziet. je geeft altijd betekenis.

Question 6

principes van organisatie (gestalt)

Answer 6

figure-ground: ziet figuur en achtergrond

proximity: dichter bij elkaar, brein: hoort bij elkaar

similarity: zelfde vorm/grootte hoort bij elkaar (proximity is sterker)

common direction: patroon/figuur zien (continuiteit)

simplicity: dingen organiseren als simpele vormen

closure: invullen wat er niet is, figuur afmaken

Question 7

kritiek gestalt

Answer 7

vaag en verklaar niet hoe het komt.
niet alles met onderzoek bewezen

Question 8

historische invloed

two-store (dual) memory theorie

Answer 8

atkinson en shiffrin (1968)

via zintuigen komt iets binnen (stimulus) in bijbehorende sensorische register -> perceptie (patroonherkenning), dus betekenis geven.
naar korte termijn geheugen (stm)

control process: oefenen/coding, imaging, implementing rules/organize, monitor, retrieval, self-regulation, motivational

kritiek:
- control process belangrijk, maar vaag.
- leren is complexer dan het two-store model
- welke mechanisme spelen er mee? bv welke info wel/niet in sens. geh. en wanneer naar ltg.
- lijkt ook vooral voor verbale info
- en wat met dingen die je geautomatiseerd hebt?

Van daaruit verder ontwikkeld

Question 9

verklaren best kunnen ophalen eerste en laatste items

Answer 9

eerst (primacy effect): meest geoefend, in ltg

laatste (recency effect) nog in ktg

Question 10

historische invloed

levels of processing theorie (crack/lockhart)

Answer 10

verschil met two-store: hierin geen stadia (bv van sensorisch naar ktg naar ltg)
ze zien wel verschillende manieren van info verwerken:
fysiek, accoustisch, semantisch
van oppervlakkig naar diep
kan binnen bv semantiek van opp naar diep

hoe dieper verwerkt, hoe beter in geheugen. Geen zin om te blijven herhalen.
(bij two-store wel)

ook wel gebleken uit onderzoek, dat meer aandacht voor betekenis tekst/woord = beter onthouden

kritiek:
- is semantisch altijd dieper? bv rijmen toevoegen verbeterd recall
- herhaling zelfde level, betere recall
- levels/tijd, vaag en niet duidelijk

Question 11

verschil tussen two-store theorie en huidige informatieverwerkings
model

Answer 11

• meer dynamisch dan two-store
• werkgeheugen ipv ktg
• rol voor cognitieve en motivatie factoren
• actievere rol lerenden: zoeken info die hen helpt

Question 12

huidige info verw model

Answer 12

sensorische input uit geheugen
99% gefilterd
perceptie/waarneming via thalamus naar cortex

wg - meest in prefrontale cortex

(kennis die ik al weet over wg en ltg)

moderne theorie benadrukt rol van lerende

Question 13

perceptie (meest onderzocht en welke processen)

Answer 13

geven van betekenis aan omgevingsinput ontvangen door zintuigen

alle zintuigen eigen geheugen, houden input heel kort vast

meest onderzocht:
- iconic (zicht)
- echoic (gehoor)

Sperling: aandacht richten op bepaald stuk = meer onthouden
langer tijd ertussen = meer verval

proces kan van twee kanten komen:

• bottom-up: vanuit sensorisch naar wg naar ltg
  (bv. letters omzetten in betekenis)
• top-down: invloed van voorkennis en geloof/motivatie op perceptie
  (bv. onbekend handschrift ontcijferen of voorkennis context gebruiken)

Question 14

perceptie theorieen:
template/prototype/
features

Answer 14

mensen hebben templates in LTG. Nieuwe stimilu worden vergelijken met templates.
maar…
zou teveel capaciteit in beslag nemen
en zijn veel variaties (bv stoel)

daarom:
prototypes theorie:
prototypes van stimuli in ltg
maar…
in hoeverre moet stimuli lijken op prototype

feature analysis (functie analyse):
input vergelijken met functies
wel wat uitzonderingen nodig
minder abstract dan andere theorieen
empirisch onderzoek

Question 15

encoding

Answer 15

proces van nieuwe info in infoverwerkingssysteem en klaarmaken voor opslag in ltg

Question 16

werkgeheugen

Answer 16

waar we nu bewust van zijn, heeft nu onze aandacht

vooral in prefrontale cortex in frontale kwab

functies:
- behouden info
- ophalen info

soms doorgeeffunctie
soms alleen tijdelijke opslag

beperkt in:
- tijd
- capaciteit ( ongev 7)
Chunking helpt

scannen: info ophalen uit actieve geheugen door items achtereenvolgens te scannen

WG kan getraind worden en daardoor beter ontwikkeld.

Question 17

model wg baddeley

Answer 17

phonological loop (auditief) en visuo-spatial sketch pad
in midden central executive (centraal uitvoerende macht): controleert aandacht, switcht waar nodig, selecteert relevante info, info herhaald waar nodig

eposonic buffer: info uit verschillende disciplines worden geïntegreerd.

Question 18

aanbevelingen adhv kennis wg

Answer 18

niet teveel info
niet te snel
trainen wg helpt

Question 19

wat beinvloedt mate van encoding (/leren)

Answer 19

elaboration:
nieuwe info uitbreiden door betekenisvol maken en koppelen aan voorkennis
betere recall dan alleen oefenen/herhalen

zinvoller als ze preciezer zijn

organisatie: encoding is effectiever (bv hiërarchie aanbrengen, ezelsbruggetjes, mentaal plaatje maken.
Als materiaal zelf niet georganiseerd is, doen mensen dat zelf.

schema’s vormen: betekenisvol systeem maken
geven indicatie wat te verwachten
mensen willen info in schema plaatsen

Question 20

proposition ltg

Answer 20

kleinste unit van info
kan wel of niet waar zijn
subjectief
waarschijnlijk: niet in zinnen, maar in betekenis
vormgegeven in netwerken, door regels

gerelateerd door overeenkomst: transfer, daardoor probleem oplossen, omgaan met zaken e.d.

sommige dingen in hierarchische opbouw
(bv dier: eten/bewegen en dit zit niet opgeslagen bij vogel)
onderzoek voor: onthouden van kantoor: vooral dingen die al in netwerk daarvoor zaten onthouden, andere dingen minder.
Ook onderzoek dat weerlegt, kan ook bij beide onderdelen opgeslagen zijn.

Question 21

ACT-R theory Anderson

Answer 21

adaptive control of thoughts-rational: informatie op samenhangende en logische manier begrijpen en verwerken

verklaart hoe componenten in brein samenwerken (bv voor transfer of probleem oplossen)

subject-predicate link (onderwerp- eigenschap)

relation-argument link

Question 22

declarative knowledge

Answer 22

lerende ontvangt nieuwe info, in wg, samenhangende propositions uit ltg worden erbij gehaald, worden met elkaar geassocieerd, eventueel worden nieuwe propositions of uitbreidingen gevormd, samen opgeslagen in ltg

lerenden zetten voorkennis niet altijd spontaan in: lk

wat helpt:
- betekenisvol = makkelijker linken aan voorkennis
- georganiseerd = makkelijker en beter opslaan (zeker bij nieuw netwerk)
- uitwerken/uitbreiden = makkelijker koppelen oude en nieuwe kennis

Question 23

spreading activation theorie (Anderson)

Answer 23

Er zijn verschillende levels van hoe actief geheugenstructuren zijn.
meer aandacht = meer actief
activatie kan verspreid worden via netwerkverbindingen: buurknooppunten kunnen elkaar activeren

actieve staat = wg (waar je bewust van bent) + associaties daarbij
Deze info blijft in ltg, maar snel op te roepen in wg

makkelijkere transfer door spreading activation

onderzoek: gelinkte woorden sneller opgeroepen dan minder of niet-gelinkt

theorie verklaart waarom info uit brein minder beschikbaar wordt, namelijk minder actief

vraagtekens:
- dual-store model’s problem
- welke staat van activiteit is nodig

Question 24

naast declaratieve kennis ook procedurele kennis

Answer 24

procedurele kennis -> hoe je cognitieve activiteiten moet doen
ACT theorie: opgeslagen als productie systeem: netwerk van regels, geactiveerd door omstandigheden

Question 25

principes toepassen in onderwijs: advance organizers

Answer 25

advance organizers: makkelijker koppelen, betere transfer

• expository (verklarend): voorzien van nieuwe info, ook concept definities en generalisaties
• comparative (vergelijkend): nieuw koppelen aan al bekend

Question 26

toepassen in onderwijs 2: condities van leren

Answer 26

Gagné

twee stappen:
- bepalen leeruitkomst (intellectuele vaardigheden, verbale info, cognitieve strategieën, motorische vaardigheden, attitude) blz 207
- bewust zijn van interne condities (wat kunnen en kennen ze al) en externe condities (wat is nodig voor leeruitkomst)
- leerhierarchie: beginnend met hoofddoel, wat is nodig om dat te kunnen/leren, tot je aankomt bij wat ze kunnen/weten (mogelijke nadelen: tijdrovend en minder eigenaarschap en motivatie ll)
- fases:
1. klaarmaken voor het leren (aandacht, voorkennis, verwachtingen)
2. verwerven (relevante stimulus selecteren, encoding, ophalen, reageren, feedback)
3. transfer (toepassingsmogelijkheden leren, kunnen generaliseren)

Question 27

toepassen in onderwijs 3: cognitive load theorie

Answer 27

intrinsieke load
extrinsieke load
germane cognitive load (intrinsiek + noodzakelijke extrinsieke load)

essentiële processen
externe processen (overbodig)
generative processing: make sense

overload voorkomen:
- scaffolding
- van simpel naar complex
- authentieke taak (betekenisvoller)
- meer complex -> samenwerkend leren

Question 28

kritiekpunten

Answer 28

onvoldoende duidelijk hoe mechanismen werken,
bv hoe info zich beweegt door het systeem
en hoe associaties gemaakt worden.

Question 29

proces/theorie ophalen kennis

retrieval strategie

Answer 29

vraag wordt gesteld
komt binnen in wg
opgedeeld in propositions
associaties propositions opgehaald uit ltg (niet precies duidelijk hoe dat gaat) via spreading activation
gevonden = zin maken en vertellen of opschrijven

veel gaat automatisch, als in andere vorm is opgeslagen dan meer bewust. Kost dan meer tijd, net als bij transfer.

Question 30

proces/theorie ophalen kennis

encoding specificity

Answer 30

kennis zo opgeslagen dat makkelijk opgehaald kan worden (zelfde cue)
encoding-retrieval similarity

bv categorie noemen
context hetzelfde als waarin je het leert (context cues)

cues (signalen) -> spreading activation -> retrieval

Question 31

proces/theorie ophalen kennis

ophalen declaratieve kennis

Answer 31

betekenisvol = aanhaken voorkennis = beter leren

uitbreiden = rehearsel = beter opslaan ltg (meer alternatieve paden)
kost wel tijd
kijken naar wat belangrijk is

organisatie helpt om effectiever te maken

expliciete instructie -> ll begeleiden naar retrieval, steeds meer zelf, tot inoefenen

Question 32

proces/theorie ophalen kennis

ophalen procedurele kennis

Answer 32

zelfde als declaratieve kennis

cue (signaal) triggert associatie in ltg -> spreading activation

vaak (altijd?) ook declaratieve kennis nodig

procedures transformeren/veranderen informatie (decl. kennis niet)

procedurele kennis sneller op te halen, automatisch

voor remedial instructie: duidelijk hebben aan welke vorm van kennis het ligt (decl of proced)

Question 33

proces/theorie ophalen kennis

vals geheugen

Answer 33

bij ophalen uit ltg kennis wordt wordt ook gereconstrueerd en getransformeerd in wg. Geassocieerde kennis kan dan deels waar en deels niet zijn.

Question 34

historisch werk op gebied verstoringen

interference theorie

Answer 34

• retroactive storing: nieuw geleerde associaties verstoort eerder geleerde associaties (bv nieuwe spellingregel)
• proactive storing: oudere associaties storen leren nieuwe associaties (bv bij delen breuken vergeten om te keren door wat geleerd is over vermenigvuldigen)

wat helpt: interleaved practice

vermindert de verbinding na langere tijd? of wordt het lastiger om op te halen?
Bij allebei de theorieën kritiekpunten. Laatste meer aannemelijk.

cue-dependent forgetting: niet de juiste cue om info te bereiken

retrieval-induced forgetting: bepaalde info wordt geremd om de juiste info op te halen.

Question 35

factoren interference

Answer 35

blokkage in spreading activation

• zwakke encoding
• aantal alternatieve verbindingen
• aantal aanpassingen/vermengingen in info

verval: lastig te onderbouwen, wel neurologisch
vooral gebleken in geheugen dat tijdgebonden is (wg, sens. g)

Question 36

voorkomen vergeten belangrijke info

Answer 36

• regelmatig terug laten komen
• bv aan begin nieuwe blok - review

Question 37

relearning

Answer 37

lijkt makkelijker dan nieuw leren
dus kennis is niet echt weg?
ook gespreid leren hierbij meer effectiever

Question 38

testing effect

Answer 38

meer effectief dan restudy
ws door uitbreiden en organiseren van kennis wat nodig is bij de test

ophalen en oefenen door test

Question 39

types transfer (effect op volgend leren)

Answer 39

positive transfer: helpt volgend leren
negative transfer: verstoort volgend leren
zero transfer: geen effect op volgend leren

Question 40

historische kijk op transfer

Answer 40

• overeenkomstige elementen:
  behaviorisme
  vraagtekens: in hoeverre moet het identiek zijn om te kunnen herkennen?
• mentale discipline:
  leren van bepaalde onderwerpen stimuleert leren in algemeen
  geen bewijs voor
• generalisatie:
  zelfde respons treedt op bij andere stimulus.
  niet compleet, want neemt cognitieve proces niet mee, terwijl dat een grote rol lijkt te spelen

Question 41

huidige perspectief transfer

Answer 41

vanuit infoverwerk. perspectief:
activeren van kennis in geheugen
meer verbindingen, dieper leren = meer kans op koppelen aan nieuwe context (cue)

niet duidelijk hoe transfer precies in z’n werk gaat
ws heeft zingeving en motivatie een rol (bv bij detect, elect, connect-model)

Question 42

types transfer

Answer 42

• near (vooral decl kennis)/far (decl en proc. kennis)
• literal (vooral decl kennis)/figural (decl en proc. kennis)
• low road (spontaan, automatisch, decl kennis)/high road (bewust, abstract, afwegen, kan nieuwe verbindingen opleveren, productie,conditiekennis)
  –> forward-reaching (verder denken aan wanneer ook gebruikt kan worden)
  –> backwards-reaching (terugdenken aan wat eerder geholpen heeft, vergelijken)

Question 43

strategie transfer

Answer 43

model Phye

transfer: oefenen in verschillende vormen, feedback, motivatie, zelf-regulatie strategieën)

feedback met uitleg, meer self-efficacy, betere transfer

Question 44

toepassingen voor instructie

encoding retrieval similarity

Answer 44

overeenkomst tussen de condities van encoding en retrieval helpt geheugen en prestatie
aandacht voor transfer nodig! reminder voor studenten bij encoding.
bv stappen leren niet voor 1 context
bij ophalen van voorkennis kan docent hiervan gebruik maken door ook aandacht te hebben voor dezelfde condities

Question 45

toepassingen voor instructie

retrieval-based leren (direct/indirecte retrieval)

Answer 45

direct retrieval: ophalen van kennis en daarmee verstevigen in geheugen

indirecte retrieval: meer leren door het ophalen (succeservaring, self-efficacy?)

naast quiz/test:
studenten leren om tijdens leren na te gaan wat ze weten
studenten concept maps laten maken

ws nodig om studenten retrieval technieken aan te leren (zelf-regulerende strategie)