chp7 Flashcards
define Διαδερμική χορήγηση
= εφαρμογή ενός συστήματος στο δέρμα με σκοπό τη μεταφορά θεραπευτικών ποσοτήτων μιας δραστικής ουσίας στη συστηματική κυκλοφορία —> εμφάνιση συστηματικής δράσης
define Τοπική χορήγηση
= εφαρμογή ενός συστήματος στο δέρμα για τη θεραπευτική αντιμετώπιση τοπικών διαταραχών, δηλαδή η παραμονή της δραστικής ουσίας στο δέρμα.
what’s the ideal solution for διαδερμική χορήγηση δραστικών ουσιών?
Το ιδανικό είναι η δραστική ουσία να διέλθει μέσω του δέρματος στα υποκείμενα αγγεία χωρίς αυτή να συσσωρευτεί στις στοιβάδες του δέρματος.
what factors affect the αποτελεσματικότητα των προϊόντων transdermal administration
- Φυσικοχημικές ιδιότητες του δραστικού συστατικού
- τη μορφοποίηση του συστήματος που έχει σχεδιαστεί για την αποδέσμευση και τη μεταφορά της δραστικής ουσίας διαμέσου του δέρματος
- βιολογικούς παράγοντες, όπως η ακεραιότητα του δέρματος.
List all the advantages of transdermal administration
(+) Αποφυγή των προβλημάτων που μπορεί να προκύπτουν κατά την χορήγηση από το στόμα όπως το pH, η ενζυματική δραστηριότητα και οι αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων με τα τρόφιμα ή και με άλλα χορηγούμενα φάρμακα.
(+) Αντικατάσταση της χορήγησης από το στόμα όταν αυτή δεν είναι διαθέσιμη.
(+) Αποφυγή του φαινομένου πρώτης διόδου, αποφεύγοντας έτσι πιθανή αποικοδόμηση της ουσίας από τα ηπατικά ένζυμα.
(+) μη επεμβατική – αποφεύγεται η ενόχληση που προκαλεί η παρεντερική χορήγηση
(+) Παρέχουν παρατεταμένη θεραπεία με μια μόνο εφαρμογή, παρέχοντας καλύτερη συμμόρφωση ασθενούς σε σύγκριση με άλλες δοσολογικές μορφές που απαιτούν μεγαλύτερη συχνότητα χορήγησης
(+) Η δραστικότητα ουσιών με μικρό χρόνο ζωής παρατείνεται μέσω της χρήσης δεξαμενών της ουσίας στο διαδερμικό σύστημα χορήγησης και της ελεγχόμενης αποδέσμευσής της.
(+) θεραπεία μπορεί να διακοπεί εύκολα μέσω της απομάκρυνσης της δοσολογικής μορφής από την επιφάνεια του δέρματος
(+) Ταυτοποιούνται εύκολα και γρήγορα σε επείγοντα περιστατικά εξαιτίας της φυσικής τους παρουσίας, των χαρακτηριστικών τους και των συμβόλων ταυτοποίησής τους
—> eg ασθενείς που δεν έχουν τις αισθήσεις τους ή είναι σε κώμα
list the disadvantages of transdermal administration
(-) Μόνο λίγες σχετικά δραστικές ουσίες είναι κατάλληλοι υποψήφιοι για διαδερμική χορήγηση εξαιτίας των φυσικών ορίων που τίθενται στην είσοδο των δραστικών ουσιών από το φραγμό του δέρματος
(-) Μερικοί ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν δερματίτιδα εξ επαφής στο σημείο εφαρμογής του διαδερμικού συστήματος, εξαιτίας 1+ συστατικών του συστήματος —> αναγκαστική διακοπή χρήσης του συστήματος
describe the skin (general)
- εξαιρετικά περίπλοκο πολυστοιβαδικό όργανο
- έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να ‘διατηρεί τα εξωτερικά έξω και τα εσωτερικά μέσα’
- Είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος
—> αποτελεί ≈ το 10% της μάζας του σώματος
—> επιφάνεια ≈ 1,8 m² για έναν ενήλικα
describe the role and function of the skin
- Εμποδίζει την είσοδο μικροοργανισμών και χημικών παραγόντων
- ρυθμίζει την απώλεια θερμότητας και υγρασίας από το σώμα (άδηλη απώλεια ύδατος)
—> Για χορήγηση δραστικών ουσιών και θεραπεία, το ακέραιο δέρμα αποτελεί έναν τέλειο φραγμό
—> αποτελεί πρόκληση για τους επιστήμονες που ασχολούνται με τη μορφοποίηση αυτών των συστημάτων
Is it easy to administer drugs through the skin?
Οι ιδιότητες του δέρματος περιορίζουν το εύρος των δραστικών ουσιών που μπορούν να χορηγηθούν μέσω αυτού για την επίτευξη θεραπευτικών επιπέδων στο αίμα.
—> Εντούτοις το δέρμα μπορεί να τραυματιστεί μέσω μηχανικών, χημικών ή μικροβιολογικών παραγόντων, αλλά και μέσω ακτινοβολία
—> Σε αυτές τις περιπτώσεις, η μεταφορά των δραστικών ουσιών μέσω του δέρματος αυξάνεται και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην εμφάνιση ανεπιθύμητων ενεργειών
Describe the structure of the skin (all the layers)
Το δέρμα μπορεί να θεωρηθεί μια σειρά από στιβάδες, οι οποίες αποτελούν πιθανούς φραγμούς στη δίοδο εξωτερικών παραγόντων αλλά και δραστικών ουσιών μέσω του ιστού.
- Η επιδερμίδα που αποτελείται από τις παρακάτω στιβάδες:
- κεράτινη (stratum corneum)
- κοκκιώδη (granulosum)
- ακανθώδη (spinosum)
- βασική (basale)
- Η δερμίδα/χόριο
Describe the Επιδερμίδα
= μια πολυστρωματική στιβάδα με διάφορους τύπους κυττάρων (κερατινοκύτταρα, μελανοκύτταρα και κύτταρα του Langerhans)
Τα κερατινοκύτταρα στη βασική στιβάδα (stratum basale) υποβάλλονται σε διαίρεση και στη συνέχεια διαφοροποιούνται, καθώς μεταναστεύουν προς τα έξω
—> σχηματίζοντας την ακανθώδη στιβάδα (stratum spinosum)
—> μετά την κοκκιώδη στιβάδα (stratum granulosum)
—> τελικα την κεράτινη στιβάδα (stratum corneum)
- Καλύπτει τη δερμίδα
what is the main role of Κεράτινη στοιβάδα (Stratum corneum)
Είναι κυρίως υπεύθυνη για τις ιδιότητες φραγμού του δέρματος και περιορίζει τη μεταφορά δραστικών ουσιών μέσω του δέρματος
—> Αποτελεί τον κύριο φραγμό περιορισμού του ρυθμού διέλευσης των δραστικών ουσιών που χορηγούνται διαδερμικά
List the main components of stratum corneum
Αποτελείται κυρίως από:
- 40% πρωτεΐνες (κυρίως κερατίνη)
- 40% νερό
- 20% λιπίδια (τριγλυκερίδια, ελεύθερα λιπαρά οξέα, χοληστερόλη, και φωσφολιπίδια)
—> Η δομή που προκύπτει μπορεί να παρομοιαστεί με ένα τοίχο από τούβλα, όπου τα κύτταρα που είναι γεμάτα κερατίνη λειτουργούν ως τα τούβλα σε μια ‘λάσπη’ πολλαπλών διπλοστιβάδων λιπιδίων
—> Το λιπιδικό περιεχόμενο βρίσκεται συγκεντρωμένο στην εξωκυττάρια φάση της κεράτινης στοιβάδας
—> σχηματίζει σε μεγάλο βαθμό τη μεμβράνη που περιβάλλει τα κύτταρα
What is the main οδός διάβασης μιας δραστικής ουσίας into the stratum corneum
Η βασική οδός διάβασης μιας δραστικής ουσίας είναι μεταξύ των κυττάρων —> το λιπιδικό περιεχόμενο καθορίζει σε σημαντικό βαθμό το πρώτο βήμα της απορρόφησης
- Η κεράτινη στοιβάδα λειτουργεί ως ημιπερατή μεμβράνη
- τα μόρια της δραστικής ουσίας διέρχονται μέσω αυτής μέσω παθητικής διάχυσης
- Εάν μια ουσία διέλθει μέσω της κεράτινης στοιβάδας, τότε μπορεί να περάσει στους ιστούς της επιδερμίδας και να φτάσει στη δερμίδα —> πλούσια σε αγγεία —> διαθέσιμη για απορρόφηση στη γενική κυκλοφορία
What determines the ρυθμός μετακίνησης των δραστικών ουσιών κατά μήκος της στιβάδας stratum corneum
- τη συγκέντρωσή τους στο φορέα
- τη διαλυτότητά τους
- το συντελεστή κατανομής τους μεταξύ της κεράτινης στοιβάδας και του φορέα
—> Ουσίες με υδρόφιλα και λιπόφιλα χαρακτηριστικά αποτελούν καλούς υποψηφίους για διάχυση μέσω της κεράτινης στοιβάδας, της επιδερμίδας και της δερμίδας
what is the Δερμίδα made of
Αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του δέρματος
- Αποτελείται από ένα δίκτυο κυρίως κολλαγόνου και ελαστίνης
- σε ένα πήκτωμα βλεννοπολυσακχαριτών
—> Αυτός ο συνδυασμός παρέχει ένα υδατικό περιβάλλον παρόμοιο με αυτό μιας υδρογέλη - περιλαμβάνει διάφορες δομές, που ονομάζονται αποφύσεις
—> όπως νευρικές απολήξεις, θύλακες τριχών, σμηγματογόνους αδένες και ιδρωτοποιούς αδένες
what’s another important component of the δερμιδα + why is it so important
Απαιτεί εκτεταμένη αγγείωση:
- Είναι μεταβολικά ενεργή so it needs it
- για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος
- για την επούλωση πληγών
- για τη μεταφορά οξυγόνου + θρεπτικών συστατικών στον ιστό
- για την απομάκρυνση αποβλήτων
—> Η αιματική κυκλοφορία εντοπίζεται σε βάθος 0,2 mm κάτω από την επιφάνεια του δέρματος, κοντά στη διεπιφάνεια δερμίδας–επιδερμίδας.
—> Έτσι τα περισσότερα μόρια που περνάνε μέσω της εξωτερικής στοιβάδας του δέρματος μεταφέρονται μέσω του αίματος στη συστηματική κυκλοφορία
Explain how the rich circulation in the δερμιδα affects substance transport
Η πλούσια αιματική κυκλοφορία της δερμίδας διατηρεί χαμηλή τη συγκέντρωση των δραστικών ουσιών που χορηγούνται διαδερμικά στην περιοχή αυτή
—> δημιουργεί μια βαθμίδωση συγκέντρωσης μεταξύ του εξωτερικού του σώματος και του εσωτερικού του δέρματος
—> επιτρέπει τη μεταφορά των δραστικών ουσιών μέσω του δέρματος
The lowest layer in the skin is the Υποδόριος ιστός. Describe it
= στρώμα λιπώδους ιστού
Role:
- παρέχει μηχανική προστασία
- μόνωση
- αποθήκευση μορίων υψηλής ενέργειας
- μεταφέρει τα κύρια αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα στο δέρμα
—> Δεν αποτελεί σημαντικό φραγμό στη διαδερμική χορήγηση
Describe the general pathway of drugs inside the skin to reach the rest of the organs
- Αρχικά τα μόρια πρέπει να βρεθούν στην επιφάνεια του δέρματος
- Εάν το σύστημα περιέχει στερεά σωματίδια της δραστικής ουσίας
- τότε το πρώτο στάδιο της διαδικασίας είναι η διάλυση
- η διάχυσή τους μέσω του συστήματος - Εάν το σύστημα περιέχει τη δραστική ουσία διαλυμένη
- τότε τα μόρια που βρίσκονται πιο κοντά στην επιφάνεια εισέρχονται στον ιστό
- στη συνέχεια αυτά θα πρέπει να αντικατασταθούν από άλλα μόρια που διαχέονται μέσω του συστήματος προς την επιφάνεια του δέρματος
- Όταν βρεθούν στο εξωτερικό στρώμα της κεράτινης στοιβάδας, τότε τα μόρια της δραστικής ουσίας μπορούν να ακολουθήσουν τρεις οδούς για τη διέλευσή τους μέσω του δέρματος:
a) Μπορεί να περάσουν μέσω των αποφύσεων
—> γίνεται κατανομή των μορίων στον ιδρώτα και το σμήγμα
—> Οι θύλακες των τριχών και οι ιδρωτοποιοί και σμηγματογόνοι αδένες, αποτελούν ένα μικρό μόνο ποσοστό της επιφάνειας του δέρματος
b) Ενδοκυτταρικά
c) Μεταξύ των κυττάρων
Explain the Ενδοκυτταρική οδός
- Τα μόρια της δραστικής ουσίας αρχικά κατανέμονται σε κερατινοκύτταρα γεμάτα κερατίνη, τα οποία ουσιαστικά αποτελούν ένα υδατικό περιβάλλον
- Στη συνέχεια διαχέονται μέσω των κερατινοκυττάρων προτού κατανεμηθούν στις λιπιδικές περιοχές μεταξύ των κυττάρων
- Για να συνεχιστεί η μεταφορά, τα μόρια πρέπει στη συνέχεια να διαχυθούν μέσω της λιπιδικής περιοχής
- η διαδικασία να επαναληφθεί μέσω άλλων κερατινοκυττάρων
explain the Μεταφορά μεταξύ κυττάρων
- Απαιτείται η κατανομή του μορίου στις λιπιδικές διπλοστιβάδες μεταξύ των κερατινοκυττάρων
- στη συνέχεια η διάχυση γίνεται μέσω μιας ελικοειδούς διαδρομής μέσα στη συνεχή λιπιδική περιοχή
- Έχοντας ταξιδέψει μέσω της κεράτινης στοιβάδας, τα μόρια διαχέονται μέσω των χαμηλότερων στοιβάδων της επιδερμίδας
- στη συνέχεια απομακρύνονται από τα αιμοφόρα αγγεία της δερμίδας
- Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς, υπάρχει το ενδεχόμενο της σύνδεσης της δραστικής ουσίας με τα συστατικά του δέρματος όπως η κερατίνη, οπότε στην περίπτωση αυτή η δραστική ουσία δεν καταφέρνει να φτάσει στη συστηματική κυκλοφορία
Is the bioavailability of drugs given transdermal high or low? Explain why
Το δέρμα είναι μεταβολικά ενεργό και περιέχει εστεράσες, πεπτιδάσες και υδρολάσες
—> μειώνουν τη βιοδιαθεσιμότητα των τοπικά εφαρμοζόμενων δραστικών ουσιών
—> Βιοδιαθεσιμότητα από διαδερμική χορήγηση = 30 – 70%
—> all 3 οδοί λειτουργούν για να μπορέσει να ολοκληρωθεί η μεταφορά μιας δραστικής ουσίας
—> Το ποσοστό όμως της ουσίας που περνά μέσω των διαφορετικών οδών διαφέρει και εξαρτάται από τις φυσικοχημικές της ιδιότητες
List παράγοντες που επηρεάζουν τη διαδερμική απορρόφηση
- φυσικές και χημικές ιδιότητες της δραστικής ουσίας
- Συγκέντρωση δραστικής ουσίας στο φορέα
- Ημερήσια δόση (< 10 mg/ημέρα)
- Η φύση του φορέα / συστήματος χορήγησης
- Η κατάσταση του δέρματος – περιοχή εφαρμογής