Centraal Zenuwstelsel Flashcards
Welke klassen van geneesmiddelen vallen onder de psychofarmaca?
Hypnotica
Anxiolytica
Sedativa
Wat zijn psychofarmaca?
Geneesmiddelen die gebruikt worden op psychische stoornissen te behandelen.
Geef een synoniem voor sedativa:
Kalmeermiddelen
Geef een synoniem voor hypnotica:
Slaapmiddelen
Geef een synoniem voor anxiolytica:
Angstremmers
Welke geneesmiddelenklassen wordt niet meer gebruikt aangezien ze een risico hebben op het induceren van coma?
Barbituraten
Op welke 2 manieren kunnen we sedatie/ slaap induceren?
- Activiteit van glutamaat onderdrukken: exciterende neurotransmitter
- Activiteit van gama aminoboterzuur stimuleren: inhiberende neurotransmitter
Wat is de afkorting van gamma-aminoboterzuur?
GABA
Welk type neurotransmitter is glutamaat? Wat betekent dit?
Het is een excitatoire neurotransmitter die de activiteit van de neuronen zal verhogen en de neurale activiteit stimuleren.
Welke type neurotransmitter is GABA? Wat betekent dit?
Een inhibitoire neurotransmitter: het zal de activiteit van de neuronen remmen en de neurale activiteit verminderen.
Waar bevinden zich de GABA A receptoren?
Op de cellichamen van de neuronen
Op welke receptor zullen hypnotica, sedativa en anxiolytica een effect hebben?
GABA A receptor
Wat wordt er bedoeld met inotrope stoffen?
Stoffen die een invloed hebben op de contractiliteit van de hartspier.
Wat is het mechanisme van binding van GABA op de GABA A receptor?
GABA A receptor is een inotrope receptor waarbij een chloorkanaal geïncorporeerd is. Binding van GABA op de receptor zorgt voor het openen van het chloorkanaal met influx van chloorionen als gevolg.
Dit leidt tot een hyperpolarisatie en onderdrukking van de exciteerbaarheid.
wat wordt er bedoeld met een onderdrukking van de exciteerbaarheid?
Een inhiberende neurotransmitter zal uitstoot van andere neurotransmitters inhiberen.
Wat betekent een hyperpolarisatie?
Door influx van chloorionen in het neuron wordt de binnenkant nog meer negatief geladen waardoor de kans op het genereren van een actiepotentiaal afneemt en de neurale activiteit dus onderdrukt wordt.
Welke 2 types GABA receptoren bestaan er?
GABA A en GABA B
Waar bevinden zich de GABA B receptoren?
Op het cellichaam van het neuron of op het uiteinde van het neuron
Op welke manier werkt de GABA B receptor?
- inhibitie van de calciuminflux
- stimulatie van de kaliuminflux
- inhibitie van adenylaatcyclase
Welke 4 bindingsplaatsen heeft GABA A receptor?
- bindingsplaats voor endogeen GABA
- bindingsplaats voor benzodiazepines
- bindingsplaats voor ethanol
- bindingsplaats voor barbituraten
Met welke stof mag slaapmedicatie niet gecombineerd worden? Waarom?
Alcohol: het zou het effect van de slaapmedicatie versterken aangezien ze beiden inwerken op dezelfde GABA A receptor
Wat betekent potentialiseren?
Het versterken of verbeteren van de uitkomst, effect of respons
Wat is er typerend aan de bindingsplaats van endogeen GABA en de bindingsplaats van benzodiazepines? Wat is het gevolg hiervan?
Benzodiazepines hebben een ANDERE bindingsplaats op DEZELFDE receptor (GABA A) dan endogeen GABA.
—> dit zorgt ervoor dat benzodiazepines het effect van endogeen GABA zullen potentialiseren (versterken): ze gaan namelijk de chloorkanalen openen met een hyperpolarisatie tot gevolg en een onderdrukking van de exciteerbaarheid.
Wat betekent exciteerbaarheid onderdrukken?
Het verminderen van de neiging van neuronen om te reageren op excitatoire signalen en om actiepotentialen te generen.
Wat is typerend/ een voordeel aan de werking van benzodiazepines (m.b.t. het effect van benzodiazepines)?
Benzodiazepines kunnen enkel het effect van GABA versterken maar niet zelf een effect induceren boven de levels van de hoeveelheid endogeen GABA aanwezig in ons lichaam.
—> ze kunnen niet verder werken dan wat we met ons eigen endogeen GABA kunnen induceren.
Voor welke effecten kunnen benzodiazepines gebruikt worden?
Hypnose induceren
Bijdragen tot anesthetische slaap
Sedatief en kalmerende werkingen
Wat is het voordeel van benzodiazepines?
Ze kunnen niet leiden tot coma of centrale depressie tenzij je ze zou combineren met alcohol.
Wat betekent een centrale depressie ?
Een vermindering van de activiteit van het centraal zenuwstelsel wat resulteert in een afname van de neurale activiteit.
Met welke opmerkingen moet je rekening houden bij het gebruik van benzodiazepines?
Niet teveel en te lang gebruiken.
Niet combineren met alcohol
Wat zijn de indicaties van benzodiazepines?
- Sedatie en inductie van de slaap: gebruikt bij slaapstoornissen
- premedicatie in anesthesie: sedatie en spierrelaxatie
- epilepsie: spierrelaxerend en anticonvulsief effect
- onderdrukking van angst en agitatie
Met welke uitgang zijn benzodiazepines te herkennen in de naam?
“-zepam”
Wat is agitatie?
Een staat van opwinding, onrust en innerlijke spanning die gepaard gaat met fysieke en/of mentale prikkelbaarheid.
Wat is flumazinil? Hoe werkt het?
Het een antagonist van benzodiazepines: het zal in competitie treden met de benzodiazepines voor de bindingsplaats op de GABA A receptor. Het zal binden op de GABA A receptor maar geen effect uitoefenen.
Welk benzodiazepine vertoont een heel sterke interactie met alcohol en wordt daardoor vaak misbruikt? Geef 3 benamingen
Rohypnol = MEFI
= flunitrazepam
Wat is het effect van flunitrazepam?
Inductie van retrograde amnesie = geheugenverlies en verlies van controle over eigen acties.
Welke eigenschappen heeft flunitrazepam?
Sedatieve eigenschappen
Hypnotisch eigenschappen
Spierrelaxerende eigenschappen
Geef 4 geneesmiddelen die behoren tot benzodiazepines:
Diazepam
Alprazolam
Lorazepam
Midazolam
Onder welke naam is diazepam nog bekend?
Valium
Welk type van benzodiazepines zijn het meest geschikt voor slaapmedicatie?
De kortwerkende benzodiazepines —> snel effect bereikt
Indien chronisch gebruik: middellang werkende benzodiazepines
Welke 3 types benzodiazepines onderscheiden we?
- kortwerkend
- middellang werkende
- langwerkende
welke type benzodiapines wordt gebruikt in geval van angststoornissen?
Langwerkende benzodiazepines
Wat is een paradoxale respons?
Een onverwachte of tegenstrijdige reactie op een medicijn of behandeling
Wat is het risico bij kortwerkende benzodiazepines?
Een paradoxale respons waarbij we in plaats van de gewenste sedatie en relaxatie, een hyperactivatie en opgejaagd gevoel krijgen.
Geef een voorbeeld van een langwerkende benzodiazepine:
Diazepam
In welke omstandigheden zal er overgegaan worden naar een middellangwerkend benzodiazepine?
Chronische slaapproblemen en angststoornissen
Wat is het risico van langwerkende benzodiazepines?
Accumulatie: ze kunnen een hangover induceren.
Waarom mag slaapmedicatie niet lang gebruikt worden?
Ze induceren een psychische en fysieke afhankelijkheid
Op welke manier kan er indicatie van afhankelijkheid van slaapmedicatie tegengegaan worden?
Medicatie 1 dag innemen en dan 2 dagen niet.
Hoelang mag slaapmedicatie maximaal gebruikt worden?
2 weken
Geef een voorbeeld van kortwerkende benzodiazepines:
Alprazolan
Midazolam
Hoe kan de tolerantie tegen benzodiazepines verklaard worden?
Chronisch gebruik van benzodiazepines zorgt voor een conformatieverandering van de GABA A receptor: hierdoor kan het endogeen GABA niet meer binden en kan het zijn effect niet meer uitoefenen zonder de aanwezigheid van benzodiazepines.
Wat is het gevolg van de tolerantie tegen benzodiazepines?
Indien je stopt met de benzodiazepines zal je een withdrawal effect krijgen: je kan helemaal niet meer slapen.
Welke 5 klassen van geneesmiddelen kunnen gebruikt worden als sedativa, hypnotica of anxiolytica?
Benzodiazepines
Z-producten
Barbituraten
Melatonine
Plant gebaseerde producten
Waarom spreken we van “z-producten”?
De naam van deze producten begint met een z
Hoe werken de z-producten?
Ze zullen op dezelfde bindingsplaats als benzodiazepines binden op de GABA A receptor en op die manier ook het effect van endogeen GABA versterken.
Welke nadelen hebben zowel Z-producten als benzodiazepines?
Tolerantie, fysieke en psychischeafhankelijkheid, withdrawal, paradoxale reactie
Wat is de indicatie van Z-producten? Waarom?
Ze worden gebruikt bij lange vluchten om bv. Een jetlag op te vangen.
—> ze hebben een korte halfwaardetijd dus ze zijn kortwerkend.
Wat is het verschil van Z-producten met benzodiazepines?
Ze worden enkel gebruikt voor inductie van de slaap, niet als premedicatie bij anesthesie of bij epilepsie.
Geef 2 voorbeelden van Z-producten:
Zolpidem
Zopiclon
Waarom worden barbituraten niet meer heden gebruikt als slaapmedicatie?
Ze kunnen een effect sterker dan het endogeen GABA induceren.
Hoe zorgen barbituraten voor een effect in een normale dosis?
In normale dosis gaan ze het effect van endogeen GABA potentialiseren: ze zorgen na binding op de GABA A receptor voor het openen van het Cl kanaal en dus influx van Chloor waardoor een hyperpolarisatie ontstaat.
Hoe werken barbituraten in hoge dosissen?
In hoge dosissen zullen ook binden op de GABA A receptor en het Chloorkanaal openen en zorgen voor een hyperpolarisatie maar ZONDER de aanwezigheid van endogeen GABA zelf.
—> ze kunnen dus een effect induceren dat hoger is dan het endogeen GABA.
Wat zijn de gevolgen van hoge dosissen barbituraten?
Coma, centrale depressie en sterft .
Welke effecten hebben barbituraten?
Anxiolyse, sedatie, hypnose, spierrelaxatie
Waarvoor worden barbituraten niet meer gebruikt?
Als slaapmedicatie, anxiolytica of hypnotica
Welk barbituraat werd vroeger gebruikt voor euthanasie?
Thiopental
Wat zijn de nadelen (net zoals benzodiazepines) van barbituraten?
Ze induceren een tolerantie, fysieke en psychische afhankelijkheid en withdrawal
Op welke manier kan de afhankelijk en tolerantie verklaard worden van barbituraten?
Er zal een conformatiewijziging zijn van de receptor en ze zijn enzym induceerbaar: ze induceren hun eigen afbraak waardoor er meer en meer nodig is om hetzelfde effect te verkrijgen.
Welke hypothese ligt aan de basis van een depressie?
Een centraal tekort aan mono-amines zoals dopamine, serotonine, noradrenaline.
Welke grote groep van antidepressiva werd vroeger het vaakste gebruikt? Hoe werkten ze?
De tricyclische antidepressiva die zorgden voor een de heropname van serotonine en noradrenaline remmen.
Welke klasse van antidepressiva wordt nu het vaakste gebruikt?
Selectieve Serotonine heropname remmers: SSRI’s
+
De serotonine-noradrenaline heropname remmers: SNRI’s
Hoe werken de SSRI’s en de SNRI’s?
Ze zullen zorgen voor een verminderde heropname van serotonine en noradrenaline in de presynaptische spleet. Hierdoor zal er een hoger gehalte aan serotonine en noradrenaline zijn.
+ een stimulatie van de BDNF
Wat is het nadeel aan de antidepressiva?
Het duurt even vooraleer ze hun effect uitoefenen ondanks de de gehaltes meteen toenemen.
Welke factor speelt een belangrijke rol in het induceren van een depressie? Verklaar:
Stress: stress zorgt voor verhoogde levels aan cortisol.
—> cortisol remt de transcriptie van brain derived neurotropic factor (BDNF) die belangrijk is voor het behoud en overleven van neuronen.
—> er is dus miner BDNF, minder neuronen en minder aftakkingen van neuronen dus ook minder mono-amines.
Waarvoor staat BDNF?
Brain derived neurotropic factor
Wat is de functie van BDNF?
Deze factor is belangrijk voor het overleven en behoud van de neuronen.
Wat is een veelvoorkomende bijwerking van SSRI’s en SNRI’s?
Misselijkheid
Hoeveel weken moet er gewacht worden om het effect van antidepressiva te evalueren?
6 weken
Op welke manier wordt de bijwerking van antidepressiva opgevangen?
We starten met een lage dosis en geleidelijk aan bouwen de dosis op.
Welke enzymen zijn verantwoordelijk voor de afbraak van noradrenaline en serotonine?
Mono-amino oxidasen
Op welke manier kunnen we inspelen op de mono-amino oxidasen om depressie te behandelen?
Indien we deze enzym inhiberen met behulp van MONO-AMINO OXIDASE INHIBITOREN: er zullen minder mono-amines afgebroken worden waardoor er meer vrije neurotransmitter aanwezig is.
Deze kunnen dan diffunderen over de synaptische spleet en zo hun effect uitoefenen.
Welke 6 types antidepressiva klassen kunnen we onderscheiden?
- SSRI’s: selectieve serotonine reuptake inhibitoren
- SNRI’s: serotonine-noradrenaline reuptake inhibitoren
- NDRI’s: noradrenaline-dopamine reuptake inhibitoren
- TCA’s: tricyclische antidepressiva
- mono-amine receptor antagonisten
- selectieve NOR reuptake inhibitoren
Welke geneesmiddelen zijn voorbeelden van SSRI’s?
Citalopram
Escitalopram
Fluoxetine
Paroxetine
Sertraline
Welke geneesmiddelen zijn voorbeelden van SNRI’s?
Duloxetine
Venlafaxine
Welke geneesmiddelen zijn voorbeelden van NDRI’s?
Bupropion
Welke geneesmiddelen zijn voorbeelden van TCA?
Notriptyline
Welke geneesmiddelen zijn voorbeelden van mono-amino receptoren antagonisten?
Trazodone
Mirtazapine
Welke geneesmiddelen zijn voorbeelden van selectieve NOR reuptake inhibitoren?
Reboxetine
Met welke klasse van geneesmiddelen worden de mono-amino receptor antagonisten gecombineerd?
Overdag: antidepressivum
‘s avonds: receptor antagonist
Op welke manier zullen de mono-aminoreceptor antagonisten werken?
Ze gaan de inhiberende effecten op de noradrenaline vrijstelling onderdrukken
Welke klassen van antidepressiva zullen naast hun antidepressief effect nog een bijkomend effect hebben? Welk?
De SNRI’s: duloxetine en venlafaxine
—> ze worden ook ingezet bij mentale problemen geïnduceerd door stress (door bv. Werkomstandigheden).
= een bijkomend stimulerend/ activerend effect.
Welke klasse van geneesmiddelen wordt nu minder gebruikt als antidepressiva? Voor welke indicaties worden ze wel nog gebruikt?
TCA zoals nortriptyline: wel ingezet bij neuropathische pijn en indien andere antidepressiva niet werken.
Welke klasse van antidepressiva heeft het meeste bijwerkingen?
TCA
Wat zijn de bijwerkingen die optreden bij TCA? Op welke receptoren wordt er ingewerkt per bijwerking?
Anticholinerge effecten: inwerken van TCA op muscarine receptoren —> droge mond, misselijkheid
Sedatie: inwerken op histamine receptoren
Seksuele disfunctie
Wat zijn de indicaties van de reuptake inhibitoren en de mono-aminos uptake inhibitoren?
- depressie bij volwassenen
- paniekaanvallen en angststoornissen
- OCD = obsessive compulsive disorders
- bedplassen
-neuropathische pijn
Wat betekent OCD?
Obsessive compulsive disorder: obsessief een bepaalde handeling opnieuw doen
Welk antidepressivum wordt typisch gegeven voor bedplassen?
Amitriptyline
Welke klasse van antidepressiva wordt typisch gegeven voor neuropathische pijn?
TCA
Welke klasse van antidepressiva wordt typisch gegeven voor OCD?
SSRI’s
Wat is het serotonine syndroom?
Een zeldzame maar potentieel levensbedreigende aandoening die veroorzaakt wordt door een overmaat aan serotonine in het lichaam.
Wat is het voornaamste nadeel bij het gebruik van SNRI’s en SSRI’s?
Indien ze gebruikt worden voor chronisch gebruik, is het zeer moeilijk om ervan af te geraken.
—> ook bij 1 keer vergeten van de medicatie kan de patiënt al zeer ongewenste symptomen ontwikkelen.
Welke symptompen ervaart een patiënt die zijn antidepressivum stopt of vergeet?
Algemene malaise
Rillingen
Welke klassen van geneesmiddelen kunnen vallen onder antidepressiva?
- Selective reuptake inhibitoren en monoamine uptake inhibitoren
- St. John’s kruid
- MAOI’s: mono-amino oxidase inhibitoren
- Antidepressiva met een effect op neuroreceptoren
- Vortioxetine
- Esketamine
- Lithium
Welke antidepressiva is een homeopathisch middel?
St. John’s kruid: het kan zonder voorschrift gebruikt worden
Van welke plant is St. John’s kruid een extract?
Hypericum perforatum