België Flashcards
Toepassing van het recht ratione materiae
Verdeling van het particulier recht op basis van de materie waarop het recht toepasbaar was. Zo kon een stuk land een cijnsgoed, allodiaal goed of/en leengoed zijn.
Tot welke zaken/feiten strekt de juridische bevoegdheid.
Toepassing van het recht ratione personae
Verdeling van het recht volgens op welke personen het toepasbaar is. Onderscheiden rechterlijke bevoegdheid naar gelang de woonplaats van de rechtsonderhorige.
Toepassing van het recht ratione loci
Verdeling van het particulier recht op basis van de plaats waar het recht werd toegepast. Dit kon regionaal verschillen.
Betreft de territoriale bevoegdheid, het toepasselijk recht is territoriaal begrensd.
Toepassing van het recht ratione rei
Het toepasselijk recht wordt bepaald door de eigenheid van de zaak of voorwerp zelf.
Blijde Intrede van Brabant
Dit is een akte uit 1356 verleend door hertogin Johanna van Brabant en haar echtgenoot Wenceslas waarin een aantal fundamentele rechten en vrijheden werden verleend aan de bevolking van Brabant. Formeel gezien was het een unilaterale akte, maar in feite was het het resultaat van onderhandelingen met de verschillende belangengroepen.
Verdrag van Madrid
- Het verdrag tussen keizer Karel V en koning Frans I nadat deze door Karel was verslagen. Hierbij moest koning Frans het graafschap Artesië en een deel van het graafschap Vlaanderen afstaan aan Karel.
Pragmatieke sanctie
- Dit was een regeling voor de eenvormige vorstelijke erfopvolging in de Spaanse Nederlanden om te vermijden dat, door het particularisme in de vorstendommen, de troonopvolging niet gelijk zou lopen en er dus nog sterkere versnippering zou ontstaan.
Collaterale raden
Dit zijn de raden die werden opgericht in 1531 om de vorst bij te staan in zijn beleid. Het waren deze raden: Raad van State, Geheime Raad, Raad van Financiën.
Geheime Raad
1 van de collaterale raden opgericht in 1531 om de vertegenwoordiger van de vorst in de Nederlanden bij te staan. Deze raad hield zich bezig met de algemene politiek van de centrale overheid. Het adviseerde de vorst/vertegenwoordiger bij zijn politieke en bestuurlijke taken en fungeerde ook als vorm van vorstelijke rechtspraak. Het had ook een belangrijke rol bij de voorbereiding van de vorstelijke wetgeving.
Raad van State (Habsburgse Nederlanden)
1 van de collaterale raden opgericht in 1531 om de vertegenwoordiger van de vorst in de Nederlanden bij te staan. Aanvankelijk was deze belast met de belangrijkste politieke zaken wegens de hoge expertise van de adelijke leden. Geleidelijk, en zeker na bestuur van aartshertogin Isabella, werden de leden vervangen met professionele bestuurskundigen en slechts belast met bestuurlijke taken. Tegen de 18de eeuw was het dus zijn originele macht en prestige kwijt.
Homologatie van het gewoonterecht (Nederlanden)
Hierbij werd door de vorst verschillende lokale gewoontes opgevraagd, deze werden dan gecontroleerd, opgeschreven en uitgevaardigd. Vanaf dan stonden de gewoontes dus vast.
Plakkaat van Verlatinghe
Met dit plakkaat uit 1581 ontketenden de Staten-Generaal het gezag van Filips II en verklaarde 7 provincies zich soeverein. Dit als gevolg van het ontstaan van protestantisme en de centralisatiepolitiek van de Spaanse vorst.
Devolutie oorlog
1667-1668
Een van de vele oorlogen van Lodewijk de XIV om zijn macht verder uit te breiden. Hij steunde op het devolutierecht, een regeling in het private erfrecht waarbij de kinderen uit het eerste huwelijk voorrang kregen. Hij was getrouwd met de dochter van de Spaanse vorst en gebruikte deze juridische redenering om aanspraak te maken op de Spaanse Nederlanden.
Vrede van Utrecht
1713
Met deze vrede werd de Spaanse successieoorlog die begon in 1701 beëindigd. Hierbij werd het gezag van de Zuidelijke Nederlanden van de Spaanse Habsburgers overgeheveld naar de Oostenrijkse, omdat Frankrijk te sterk was geworden en Oostenrijk een typische vijand was van Frankrijk. De Zuidelijke Nederlanden werden dus een buffer om de hegemonie van Frankrijk te vermijden.
Verenigde Nederlandse Staten (= Etats Belgiques Unis)
Dit was een federatie van enkele vorstendommen in de Zuidelijke Nederlanden als resultaat van de Brabantse revolutie van 1789 tot 1790 waarbij die vorstendommen het gezag ontkenden van Jozef II, oa. wegens zijn hervormingen. Deze werd echter in 1790 al terug vernietigd door de Oostenrijkse Habsburgers.
Brabantse Revolutie
De revolutie van 1789 tot 1790 waarbij enkele vorstendommen in de zuidelijke Nederlanden het gezag van Jozef II ontkenden, op basis van de Blijde Intrede. Men mocht de vorst namelijk afzetten als hij deze akte niet respecteert. In 170 was het echter al gedaan en waren de opstandige gebieden terug onder Oostenrijks gezag.
République une et indivisible
Het motto van het frans bewind (1795-1815) dat een nationale eenheidsstaat wilde oprichten en zo het particularisme in onze regio’s volledig uitwisste. Het hield een volledige hervorming (tabula rasa) in van de RO en een uniformisatie van het recht, waar men zelfs na het franse bewind niet meer van afstapte!!
Wijsdom
Een mondelinge herinnering aan een gewoonterechtelijke regel, geformuleerd door schepenen of notabelen van de gemeenschap. Tegen het eind van de ME af en toe ook opgetekend.
Turbe onderzoek
Naar aanleiding van een geschil wordt beroep gedaan op een ad hoc college van tien mensen, die geacht zijn vertrouwd te zijn met de plaatselijke gewoonte. Zeker vanaf de 14de eeuw en in sommige gewesten, zelfs na optekening van de gewoontes nog tot in de 18de eeuw.
Hoofdvaart
Een procesfase die prejudicieel plaatsvindt voor het (eind)vonnis waarbij een rechtbank een vraag stelt aan zijn ‘hoofd’ over een toepasbare gewoonterechtelijke regel om zijn beslissing te vragen over die rechtsvraag. Die band tussen hoofd en rechtbanken tegen de 13e eeuw vastgelegd. Soms door een verwantschap tussen 2 stadsrechten of door economische of politieke uitstraling van een stad.
Livre Roisin
Een bundel van gewoonterecht uit Rijsel oa stedelijk privaatrecht, gerechtelijk recht en bestuursrecht. De eerste redactie dateert uit 1267 en daaropvolgende jaren, en werd later bijgewerkt door Roisin, stadssecretaris in Rijsel (1292-1304) en zijn opvolgers in de loop van de 14e eeuw.
Filip Wielant
Een Vlaamse jurist uit de 15e-16e E. Hij was raadsheer bij het Parlement van Mechelen, de raad van Vlaanderen en de Grote Raad. Hij schreef verschillende juridische werken, geïnspireerd zowel door zijn ervaringen als rechter als door zijn eigen opzoekingen. Hij gaf ook inspiratie aan oa Joost de Damhouder.
Joost de Damhouder
Dit was een jurist uit de 16e E die rechten had gestudeerd in oa Leuven. Hij was oa een advocaat en commissaris bij de Raad van Financiën. Hij schreef onder meer een boek over strafrecht gebaseerd op werken van Filip Wielant.
Godsvrede
Het verbieden van geweldplegingen tegen bepaalde categorieën personen of goederen.
