Begrippenlijst Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648

Question 1

Alteratie van Amsterdam

Answer 1

Amsterdam bleef tot 1578 trouw aan Filips II, uit angst voor geweld tegen de katholieken in Amsterdam en vanwege handelsbelangen

Question 2

Alva

Answer 2

Landvoogd die werd aangesteld om de orde in de Nederlanden te herstellen na de Beeldenstorm. Voerde de Raad van Beroerten in.

Question 3

Armada

Answer 3

Spaanse vloot waarmee Filips II Engeland wilde aanvallen en weer katholiek wilde maken. Werd in 1588 verslagen door Engeland

Question 4

Batavia

Answer 4

Stad op eiland Java, in het huidige Indonesië, dat vanaf 1619 het bestuurscentrum van de VOC was. Vanuit Batavia werd het handelsimperium van de VOC opgebouwd.

Question 5

Beeldenstorm

Answer 5

Vernieling van katholieke kerken door protestanten in 1566

Question 6

Bloedplakkaten

Answer 6

Besluit van Karel V dat iedereen die zich schuldig maakte aan ketterij, de doodstraf moest krijgen. Oorzaak van verzet in de Nederlanden

Question 7

Calvijn (Calvinisten)

Answer 7

Een vorm van het protestantisme gebaseerd op de ideeën van Johannes Calvijn. Hij vond dat zijn volgelingen zonder toestemming van hun vorst een nieuwe kerk mochten beginnen en dat lagere overheden zich tegen een hogere overheid mocht verzetten.

Question 8

Centralisatiepolitiek

Answer 8

Ontwikkeling waar een land of gebied steeds meer vanuit een hoofdstad of centraal punt wordt bestuurd, waardoor lokale overheden minder macht krijgen

Question 9

Collaterale Raden

Answer 9

De drie raden die door Karel V in de Nederlanden werden ingesteld (de Raad van State, de Geheime Raad en de Raad van Financiën). Onderdeel van de centralisatiepolitiek van Karel V

Question 10

Filips II

Answer 10

Opvolger van Karel V. Filips II was heer der Nederlanden en koning van Spanje

Question 11

Generaliteitslanden

Answer 11

Gebieden die werden bestuurd door de Staten-Generaal, zoals het huidige Zeeuws-Vlaanderen, Brabant en Limburg

Question 12

Gouden Eeuw

Answer 12

Periode van economische en culturele bloei in de 17e eeuw

Question 13

Handelskapitalisme

Answer 13

Systeem waarin ondernemers zoveel mogelijk winst willen behalen met het verhandelen van goederen (voorbeeld: VOC)

Question 14

Karel V

Answer 14

koning van Spanje, heer der Nederlanden 1515-1555

Question 15

Ketterij

Answer 15

het aanhangen van een ander geloof dan het katholieke geloof

Question 16

Leids ontzet

Answer 16

Nadat Leiden zich bij de Opstand had aangesloten in 1572, liet Alva de stad belegeren. In 1574 wonnen de Geuzen en werd Leiden ontzet.

Question 17

Luther (lutheranen)

Answer 17

Een vorm van protestantisme gebaseerd op de ideeën van Maarten Luther. Hij had kritiek op de katholieke kerk na het lezen en vertalen van de Bijbel

Question 18

Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms

Answer 18

Luther moest zichzelf verdedigen voor een vergadering van Duitse vorsten, geestelijken en steden (de Rijksdag). Luther kreeg een laatste kans om zijn kritische uitspraken over de katholieke kerk terug te nemen, wat hij weigerde. Karel V verklaarde Luther hierna vogelvrij en hiermee was de scheuring in de katholieke kerk een feit.

Question 19

moedernegotie

Answer 19

handel met het oostzeegebied in graan. Eerst overzeese handel van de Republiek waarmee een basis werd gelegd voor latere welvaart en handel

Question 20

onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt

Answer 20

Raadspensionaris Oldenbarnevelt stond tijdens het Twaalfjarig bestand tegenover Stadhouder Prins Maurits. Hun meningsverschillen over verschillende onderwerpen leidde tot een binnenlandse strijd die eindigde met de onthoofding van Oldenbarnevelt

Question 21

Pacificatie van Gent

Answer 21

Afspraak 1576 tussen de gewesten van de Nederlandsen om gezamenlijk het vertrek van de Spaanse troepen te eisen

Question 22

Plakkaat van Verlatinghe

Answer 22

Verklaring uit 1581 waarin de Staten-Generaal, een deel van de gewesten van de Nederlanden, Filips II niet meer erkennen als hun vorst

Question 23

Portugees-Joodse gemeenschap

Answer 23

In 1639 werd er een eerste synagoge gebouwd voor de Joods-Portugese gemeenschap in Amsterdam. Deze gebeurtenis dient als voorbeeld van de vergaande (religieuze) vrijheden die door de Hollanders aan buitenlandse handelaren werden gegeven vanwege hun handelsbelangen.

Question 24

Privilege

Answer 24

Een recht, toegekend door een heer, aan een persoon, stad of gewest

Question 25

Protestantisme

Answer 25

alle stromingen er kerken die zijn ontstaan uit protest tegen de misstanden in de katholieke kerk

Question 26

Raad van beroerten

Answer 26

Rechtbank die schuldigen aan de Beeldenstorm moet bestraffen

Question 27

Raadspensionaris

Answer 27

Hoge ambtenaar van het gewest Holland

Question 28

Reformatie

Answer 28

Het ontstaan van het protestantisme en de scheuring binnen het christelijke geloof

Question 29

regenten

Answer 29

rijke burgers die hoge rechterlijke, politieke en ambtelijke functies vervulden. Vaak hadden deze regenten hun geld verdiend met handel

Question 30

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Answer 30

Statenbond van de Noordelijke gewesten, opgericht in 1588

Question 31

Stadhouder

Answer 31

Plaatsvervanger van de landsheer. hoogste functionaris in dienst van de gewesten en dienaar van de konin. Ten tijde van de Republiek: legeraanvoerder.

Question 32

Twaalfjarig bestand

Answer 32

tijdelijke vrede met Spanje tussen 1609-1621

Question 33

Unie van Utrecht

Answer 33

Politiek en militair verbond van Noordelijke gewesten om zich samen tegen Filips II te richten

Question 34

Val van Antwerpen

Answer 34

In 1585 viel Antwerpen weer in Spaanse handen

Question 35

VOC

Answer 35

De Verenigde Oost-Indische Compagnie werd in 1602 opgericht en had in de Republiek het monopolie op handel met Azië

Question 36

Vrede van Münster

Answer 36

Vrede uit 1648 waarmee de Tachtigjarige Oorlog of Opstand tegen de Spanjaarden ten einde kwam

Question 37

Watergeuzen

Answer 37

Opstandelingen die vanaf het water vochten tegen het leger van Filips II

Question 38

Willem van Oranje

Answer 38

Stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht, vooraanstaand edelman en de grote leiden van de Opstand tegen Spanje. Vermoord in 1584 door een aanhanger van Filips II