Begrippenlijst Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648 Flashcards
Alteratie van Amsterdam
Amsterdam bleef tot 1578 trouw aan Filips II, uit angst voor geweld tegen de katholieken in Amsterdam en vanwege handelsbelangen
Alva
Landvoogd die werd aangesteld om de orde in de Nederlanden te herstellen na de Beeldenstorm. Voerde de Raad van Beroerten in.
Armada
Spaanse vloot waarmee Filips II Engeland wilde aanvallen en weer katholiek wilde maken. Werd in 1588 verslagen door Engeland
Batavia
Stad op eiland Java, in het huidige Indonesië, dat vanaf 1619 het bestuurscentrum van de VOC was. Vanuit Batavia werd het handelsimperium van de VOC opgebouwd.
Beeldenstorm
Vernieling van katholieke kerken door protestanten in 1566
Bloedplakkaten
Besluit van Karel V dat iedereen die zich schuldig maakte aan ketterij, de doodstraf moest krijgen. Oorzaak van verzet in de Nederlanden
Calvijn (Calvinisten)
Een vorm van het protestantisme gebaseerd op de ideeën van Johannes Calvijn. Hij vond dat zijn volgelingen zonder toestemming van hun vorst een nieuwe kerk mochten beginnen en dat lagere overheden zich tegen een hogere overheid mocht verzetten.
Centralisatiepolitiek
Ontwikkeling waar een land of gebied steeds meer vanuit een hoofdstad of centraal punt wordt bestuurd, waardoor lokale overheden minder macht krijgen
Collaterale Raden
De drie raden die door Karel V in de Nederlanden werden ingesteld (de Raad van State, de Geheime Raad en de Raad van Financiën). Onderdeel van de centralisatiepolitiek van Karel V
Filips II
Opvolger van Karel V. Filips II was heer der Nederlanden en koning van Spanje
Generaliteitslanden
Gebieden die werden bestuurd door de Staten-Generaal, zoals het huidige Zeeuws-Vlaanderen, Brabant en Limburg
Gouden Eeuw
Periode van economische en culturele bloei in de 17e eeuw
Handelskapitalisme
Systeem waarin ondernemers zoveel mogelijk winst willen behalen met het verhandelen van goederen (voorbeeld: VOC)
Karel V
koning van Spanje, heer der Nederlanden 1515-1555
Ketterij
het aanhangen van een ander geloof dan het katholieke geloof
Leids ontzet
Nadat Leiden zich bij de Opstand had aangesloten in 1572, liet Alva de stad belegeren. In 1574 wonnen de Geuzen en werd Leiden ontzet.
Luther (lutheranen)
Een vorm van protestantisme gebaseerd op de ideeën van Maarten Luther. Hij had kritiek op de katholieke kerk na het lezen en vertalen van de Bijbel
Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms
Luther moest zichzelf verdedigen voor een vergadering van Duitse vorsten, geestelijken en steden (de Rijksdag). Luther kreeg een laatste kans om zijn kritische uitspraken over de katholieke kerk terug te nemen, wat hij weigerde. Karel V verklaarde Luther hierna vogelvrij en hiermee was de scheuring in de katholieke kerk een feit.
moedernegotie
handel met het oostzeegebied in graan. Eerst overzeese handel van de Republiek waarmee een basis werd gelegd voor latere welvaart en handel
onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt
Raadspensionaris Oldenbarnevelt stond tijdens het Twaalfjarig bestand tegenover Stadhouder Prins Maurits. Hun meningsverschillen over verschillende onderwerpen leidde tot een binnenlandse strijd die eindigde met de onthoofding van Oldenbarnevelt
Pacificatie van Gent
Afspraak 1576 tussen de gewesten van de Nederlandsen om gezamenlijk het vertrek van de Spaanse troepen te eisen
Plakkaat van Verlatinghe
Verklaring uit 1581 waarin de Staten-Generaal, een deel van de gewesten van de Nederlanden, Filips II niet meer erkennen als hun vorst
Portugees-Joodse gemeenschap
In 1639 werd er een eerste synagoge gebouwd voor de Joods-Portugese gemeenschap in Amsterdam. Deze gebeurtenis dient als voorbeeld van de vergaande (religieuze) vrijheden die door de Hollanders aan buitenlandse handelaren werden gegeven vanwege hun handelsbelangen.
Privilege
Een recht, toegekend door een heer, aan een persoon, stad of gewest
Protestantisme
alle stromingen er kerken die zijn ontstaan uit protest tegen de misstanden in de katholieke kerk
Raad van beroerten
Rechtbank die schuldigen aan de Beeldenstorm moet bestraffen
Raadspensionaris
Hoge ambtenaar van het gewest Holland
Reformatie
Het ontstaan van het protestantisme en de scheuring binnen het christelijke geloof
regenten
rijke burgers die hoge rechterlijke, politieke en ambtelijke functies vervulden. Vaak hadden deze regenten hun geld verdiend met handel
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Statenbond van de Noordelijke gewesten, opgericht in 1588
Stadhouder
Plaatsvervanger van de landsheer. hoogste functionaris in dienst van de gewesten en dienaar van de konin. Ten tijde van de Republiek: legeraanvoerder.
Twaalfjarig bestand
tijdelijke vrede met Spanje tussen 1609-1621
Unie van Utrecht
Politiek en militair verbond van Noordelijke gewesten om zich samen tegen Filips II te richten
Val van Antwerpen
In 1585 viel Antwerpen weer in Spaanse handen
VOC
De Verenigde Oost-Indische Compagnie werd in 1602 opgericht en had in de Republiek het monopolie op handel met Azië
Vrede van Münster
Vrede uit 1648 waarmee de Tachtigjarige Oorlog of Opstand tegen de Spanjaarden ten einde kwam
Watergeuzen
Opstandelingen die vanaf het water vochten tegen het leger van Filips II
Willem van Oranje
Stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht, vooraanstaand edelman en de grote leiden van de Opstand tegen Spanje. Vermoord in 1584 door een aanhanger van Filips II
