Begrippenlijst De Koude Oorlog 1945-1991 Flashcards
akkoorden van Genève
gesloten na de Slag bij Dien Bien Phu verdeelden Vietnam in een communistische Democratische Republiek Vietnam in het noorden en een kapitalistisch Vietnam in het zuiden
atoombom Hiroshima
in augustus 1945 lieten de Amerikaanse troepen een atoombom op de Japanse stad Hiroshima vallen om Japan, bondgenoot van Duitsland, tot overgave te dwingen
berlijnse muur
muur tussen oost- en west-Berlijn die verhinderde dat burgers uit de DDR naar het Westen konden vluchten
Bezoek van Nixon aan China
voorbeeld van driehoeksdiplomatie
blokkade van berlijn
in 1948 introduveerde Amerika, Engeland en Frankrijk een nieuwe munt in hun bezettingszones in Duitsland. Volgens Stalin was dit in strijd met eerder gemaakte afspraken. Stalin sloot op 24 juni 1948 West-Berlijn af, waarop de geallieerden een luchtbrug instelden. In 1949 hief Stalin de blokkade op.
blokvorming
verdeling van de wereld in twee ideologisch tegengestelde blokken onder leiding van de SU en de VS
Brezjnevdoctrine
besluit van Sovjetleider Brezjnev dat communistische landen mochten ingrijpen als een ander communistisch land bedreigd werd door democratisering of kapitalisme
conferentie van potsdam
bijeenkomst (1945) waarbij leiders van de SU, Engeland en de VS in Potsdam aanwezig waren om te beslissen over de manier waarop Duitsland voortaan zou worden geregeerd. Gekozen werd voor een verdeling van zowel Duitsland als van Berlijn in vier zones.
containmentpolitiek
Amerikaanse politiek in de Koude Oorlog om het communisme ‘in te dammen’ door regeringen die zich tegen het communisme verzetten te steunen
Cubacrisis
grote angst voor het uitbrelen van een atoomoorlog doordat de SU kernwapens op Cuba probeerde te plaatsen
demonstratie tegen kernwapens
in 1981 vond er in Amsterdam een grote demonstratie tegen kernwapens plaats, een voorbeeld van ontevredenheid die ontstond naar aanleiding van de aanhoudende wapenwedloop
detente
periode van ontspanning en toenadering tussen de VS en de SU tijdens de Koude Oorlog (1967-1979). De periode eindigde met de Sovjetinval in Afghanistan.
dominotheorie
het idee dat als één land communistisch wordt, de buurlanden zullen volgen
driehoeksdiplomatie
Amerikaanse buitelandse politiek die erop was gericht Zuid-Vietnam tot een minder harde opstelling te bewegen door gelijktijdig de relaties met de SU en de Volksrepubliek China te verbeteren
felix meritis
gebouw van de nederlandse communistische partij (CPN) dat werd bestormd als reactie op en vanwege de woede om de Russische inval in Hongarije (om de Hongaarse Opstand neer te slaan)
FNLA
Nationaal bevrijdingsfront voor Angola, gesteund door westerse landen en de Volksrepubliek China
Glasnost
Russische aanduiding voor grotere vrijheid van meningsuiting onder partijleider Gorbatsjov
Hongaarse Opstand
Grote demonstraties in Hongarije in 1956 die opriepen tot democratische hervormingen. De SU sloeg de opstand hardhandig neer en herstelde het communistische bewind.
Ich bin ein Berliner-speech
speech van president Kennedy na de bouw van de Berlijnse Muur om de westerse morele steun aan de inwoners van Berlijn aan te geven, zonder dat het Westen het gevaar van een Derde Wereldoorlog riskeerde door militair ingrijpen
Ijzeren gordijn
gesloten grens tussen het communistische en niet-communistische deel van Europa
Josef Stalin
leider van de Communistische Partij van de SU tussen 1928 en 1953; dictator en alleenheerser
korea oorlog
conflict dat in Azië uitbrak tussen het communistisch Noord-Korea en het kapitalistische Zuid-Korea, waarbij de VN het zuiden buiten de communistische invloedssfeer konden houden
Marshallhulp
Amerikaanse economische en financiële hulp aan West-Europa (vanaf 1947)
McCarthyisme
Republikeinse senator McCarthy hield in 1950 een toespraak waarin hij Amerikanen van communistische activiteiten beschuldigde. Uit angst voor communistische spionnen, leidde zijn toespraak tot een heksenjacht op communistisch in de VS
Mao Zedong
Voorzitter van de Chinese Communistische partij in 1935-1976, staatshoofd van China. Onder zijn leiding hadden de communisten China veroverd.
MPLA
Volksbeweging voor Bevrijding van Angola, marxistisch georiënteerd en lange tijd gesteund door de SU en Cuba
NAVO
militair bondgenootschap met het doel gezamenlijk de democratie in de lidstaten te verdedigen (opgericht in 1949)
Nikita Chroejtsjov
leider van de Communistische Partij van de SU tussen 1953-1964, streefde naar vreedzame co-existentie met het Westen. Richtte het Warschaupact op, liet de Hongaardese Opstand neerslaan en gaf opdracht voor het bouwen van de Berlijnse muur.
Oostblok
blok van communistische landen in Europa onder leiding van de SU
Perestrojka
russische aanduiding voor de hervorming van het Sovjetsysteem onder partijleider Gorbatsjov met meer politieke en economische vrijheden als doel
planeconomie
systeem waar de economie van bovenaf word gereguleerd door de staat en waar de staat alle goederen en diensten verdeeld
Praagse lente
opstand in Tsjecho-Slowakije in 1968 gericht tegen het communistische bewind
protestgeneratie
de generatie die kort na de WOII in het Westen is geboren en die in de jaren 60 in verzet kwam tegen politieke opvattingen en levensstijl van hun ouders
Russische revolutie
revolutie van 1917 waarin Rusland een communistische staat werd
SALT I
akkoord tussen de VS en de SU waarin werd besloten dat beiden hun arsenaal aan kernwapens zouden verminderen
SDI-project
Strategic Defense Initiative. Het streven van de VS om een raketschild in de ruimte aan te leggen
Tonkinresolutie
besluit van het Amerikaanse Congres uit 1964 om de Amerikaanse president de bevoegdheid te geven militair in te grijpen in Zuidoost Azië, zonder voorafgaande parlementaire toestemming
Trumandoctrine
Amerikaanse politiek in de Koude Oorlog om het communisme ‘in te dammen’ door regeringen die zich tegen het communisme verzetten te steunen
Verenigde Naties
sinds 1945 de wereldwijde internationale organisatie die toeziet op vrede en veiligheid in de wereld
Vietcong
communistisch verzetsleger in Zuid-Vietnam
Volksdemocratie
de term voor de (niet-democratische) staten naar het Sovjet model die in Oost-Europa ontstonden
vrije markteconomie
systeem waar de economie vrij wordt gelaten en waar concurrentie en prijzen gebaseerd zijn op vraag en aanbod
Warschaupact
Militair bondgenootschap dat werd opgericht als tegenhanger van de NAVO
