artykuł - udział rodziców w terapii zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży Flashcards
rozpowszechnienie zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży
od 6,5% do 22% w populacji ogólnej
model poznawczy - koncepcja wyjaśniająca tworzenie się zaburzeń lękowych u dzieci
Centralną cechą, wokół której narastają symptomy jest skłonność do przeżywania poczucia zagrożenia i niepewności. 3 podstawowe komponenty doświadczanego lęku:
1. Zachowania unikające
2. Sygnały fizjologiczne
3. Zniekształcona ocena poznawcza
teoria przywiązania
zaburzenia lękowe miałyby być konsekwencją wykształcenia pozabezpiecznego wzorca relacji przywiązania (więź lękowo-unikająca, lękowo-ambiwalentna)
biologiczne, temperamentalne uwarunkowania lęku
Indywidualna skłonność do doświadczania intensywnych negatywnych emocji, frustracji i drażliwości oraz wysoka reaktywność (nadwrażliwość układu nerwowego na nowe i potencjalnie zagrażające sytuacje, nadmierna aktywacja AUN, podwyższony kortyzol, nadmierna czujność i reakcja przestrachu na nowe); negatywna emocjonalność i behawioralne zahamowanie
behawioralne hamowanie
Cecha występująca u około 10-15% niemowląt i małych dzieci, które eksponowane na nowe bodźce reagują lękiem, płaczem, pobudzeniem, wycofanie, przyleganiem do opiekuna, a także powstrzymywaniem się od podejmowania aktywności – większe ryzyko wystąpienia zaburzeń lękowych
czynnik chroniący w behawioralnym hamowaniu
umiejętność skupiania się i przełączania uwagi z negatywnych bodźców emocjonalnych (attentional control – AC) – zmniejsza zahamowanie behawioralne.
koncepcja systemowa
dziecko może być delegowane do pewnych ról i zachowań, które – jeżeli są zbyt trudne lub przeżywane przez niego w sposób konfliktowy – mogą stanowić źródło pojawienia się objawów i problemów emocjonalnych.
* Podejście strukturalne – interakcje rodzinne w kategorii granic
* Podejście komunikacyjne – specyficzne style porozumiewania się członków rodziny
* Podejście strategiczne – stałe wzorce zachowania
* Podejście transgeneracyjne – historia rodziny i procesy transmisji wielopokoleniowej (genogram)
W podejściach nowszych, pozostających pod wpływem konstruktywizmu społecznego, nie kładzie się nacisku na dysfunkcjonalność rodziny, ale na to
w jaki sposób pacjent i jego rodzina definiują problemy i jakie nadają im znaczenie poprzez tworzone przez siebie narracje.
wykorzystywanie CBT
nie zawsze działa, bo sojusz terapeutyczny z dzieckiem może nie wystarczyć, trzeba zaangażować system
Lundkvist-Houndoumadi i Thastum
problemem mogą być m.in. odmienne przekonania dorosłych i dzieci na temat ich motywacji do terapii (rodzice często uważali, że dzieci są zmotywowane do pracy nad przezwyciężaniem własnych trudności, dzieci natomiast nie miały wystarczającej motywacji własnej, a w terapii odczuwały podwójną presję ze strony rodzica i terapeuty).
Badania nad udziałem rodziców w terapii zaburzeń lękowych ich dzieci
- Programy CBT – „Zaradny kot” bazujący na programie FEAR
- Programy psychoedukacyjne – program FAM (Family Anxiety Management)
funkcjonalna terapia behawioralna
łączy teorie uczenia się, poznawcze i systemowe; w podejściu tym nie poprzestaje się na samej zmianie zachowania, ale zakłada się, że pacjenci muszą zrozumieć jego funkcję; nawiązanie z pacjentami dobrej relacji terapeutycznej (bez obwiniania); zachowanie zawsze pełni jakąś funkcję i stanowi konkretny wynik relacji interpersonalnej; przedefiniowanie problemu i nadanie mu pozytywnego znaczenia
program FRIENDS
- Barret
- łączy terapię grupową i zajęcia psychoedukacyjne dla rodziców z elementami terapii rodzinnej
- grupy równoległe - rodzice i dzieci, podstawowe elementy CBT w radzeniu sobie z lękiem
- zadaniem rodziców ułatwianie dzieciom zawierania i podtrzymywania przyjaźni, trening komunikacji
wysoka skuteczność - 68% dzieci po roku nie miało zaburzeń lękowych
Building Confidence
- rodzice nie jako wsparcie dla dzieci ale jako “współklienci”
- rodzicielskie zachowania intruzywne podtrzymują lęk
- samodzielność i prywatność
po roku dzieci niższe wyniki na skali lęku, zwłaszcza młodzi adolescenci
SPACE
- tylko praca z rodzicami, myślenie systemowe
- zmiana reakcji na stany lękowe dziecka
- wycofywanie zachowań podtrzymujących objawy
- faza wstępna - rodzice wprowadzani do systemowej konceptualizacji lęku i zasad leczenia
- etap 2 - rodzice i terapeuta identyfikują zachowania akomodacyjne i wybierają problemy do dalszej pracy
- etap 3 - plan konkretnych zmian i informowanie dziecka
- etap 4 - praca nad stworzeniem wspólnego frontu
