4. badanie kontekstów rozwoju człowieka Flashcards

1
Q

Poplątane losy - adaptacja pomysłu Zimmermana i Arunkumara 1994

A

Paweł i Adrian, dzieci ulicy:
- Dzielnica dużego miasta o złej sławie (bieda, przemoc, alkohol)
- Wczesne problemy w nauce
- W ich 10 r.ż. ojcowie opuścili rodzinę i nie angażowali się w życie dzieci
- Rodzeństwo z kryminalną kartoteką
- Złe towarzystwo, kłopoty z prawem, poprawczak

PAWEŁ: nigdy nie ukończył zawodówki, jest bezrobotny, kilka razy siedział w więzieniu, pije, ma dwoje dzieci, które rzadko odwiedza, nie ma stałego miejsca zamieszkania (70% dzieci z trudnych środowisk)
ADRIAN: skończył technikum i pracuje jako wzięty fachowiec, ma żonę i dwójkę dzieci, jest w dobrej formie, pracuje z dziećmi ulicy jako wolontariusz (30% dzieci z trudnych środowisk)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Triada kompetencji w propozycji Sandry Prince-Embury, 2006

A

Biegłość - spostrzeganie zależności własnego działania ze zmianami w otoczeniu, czerpanie z tego radości, przekonanie o własnej efektywności, mistrzostwie; pochodzi z naturalnej ciekawości dziecka i dążenia do doskonałości

Poczucie przynależności - umiejętności społeczne, zaufanie, komfort i poczucie bezpieczeństwa w relacjach z innymi + relacje społeczne źródłem wsparcia

Reaktywna emocjonalność - zdolność do modulowania i regulowania własnych stanów, kontrola własnego Ja + zdolność dostosowania się do nowej sytuacji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Sylwetka dziecka odpornego psychicznie:

A
  • Dobry poziom funkcjonowania procesów poznawczych
  • Towarzyskość jako zmienna
  • Temperament silny
  • Wysoki poziom motywacji w zakresie planów i celów życiowych oraz edukacyjnych
  • Pozytywny obraz siebie
  • Pogodne i optymistyczne nastawione do świata
  • Dobre mechanizmy samokontroli
  • Dobrze rozwinięte umiejętności społeczne
  • Cechy androgeniczne
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

koncepcja rozwoju psychospołecznego Eriksona

A

0-1 zaufanie (podstawowa ufność-nieufność)
2-3 autonomia (autonomia-wstyd, zwątpienie)
4-5 wola (inicjatywa-poczucie winy)
6-12 pracowitość (pracowitość-poczucie niższości)
12-18 wierność (tożsamość-pomieszanie ról)
18-30 miłość (intymność-izolacja)
30-60 opiekuńczość (kreatywność-stagnacja)
60 - mądrość (integracja-rozpacz)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Kompetencje osoby odpornej psychicznie:

A
  • Optymizm
  • Wytrwałość
  • Umiejętność pokonywania stresu
  • Umiejętność rozwiązywania problemów
  • Umiejętności społeczne
  • Poczucie własnej skuteczności
  • Dobra samoocena
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Czy można wzmacniać odporność psychiczną?

A
  1. Programy promocyjne
  2. Formy stymulowania odporności - Second Step, USA (pacynki); DECA program USA (tablet, gra); Theragames for resilience (gra symulowana)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Kompetencje stymulowane - dzieci = ODPORNE DZIECKO

A

Pokonywanie stresu

Samokontrola

Sprawczość

Rozwiązywanie problemów

Umiejętności społeczne

Percepcja siebie i innych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Kompetencje stymulowane - młodzież i dorośli

A

Samoświadomość

Świadomość społeczna

Zarządzanie sobą

Zachowanie ukierunkowane na cel

Umiejętności interpersonalne

Odpowiedzialność osobowa

Podejmowanie decyzji

Optymistyczne myślenie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Mechanizmy powstawania odporności psychicznej

A

Model uodpornienia na ryzyko (challenge model) - Norman Garmezy 1987

Model szczepienia (inoculation model) - John Fergus i Marc Zimmermana 2005

Efekt hartowania (steeling effect) - Michael Rutter 1985

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Pedagogika przygody

A

celowe wystawienie na ryzyko, celem uruchomienia mechanizmów hartowania/szczepienia; Adventure Education
Twórcą nurtu jest niemiecki pedagog Kurt Hahn (lata 30te XX wieku), wykorzystujący idee Platona, Goethego, Rousseau oraz skautingu w odniesieniu do wychowania młodzieży

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Skale Obserwacyjne odporności psychicznej

A

DECA (przedszkolaki) - DECA w Polsce - Skala Odporności Psychicznej Dziecka (Sikorska, Adamczyk, Polak 2018)

DESSA (dzieci szkolne); LeBuffe, Naglieri 199

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Kwestionariusze odporności psychicznej

A

Resilience Scale for Adults - Friborg 2005; Ja i moje życie - Zwoliński, Jelonkiewicz, Kuhn-Dymecka 2008 (polska adaptacja)

SPP 18 - Ogińska-Bulik, Juczyński 2011 (dla młodych, 18 itemów) Skala Pomiaru Prężności

SPP 25 - Ogińska-Bulik, Juczyński 2008 (dla dorosłych, 25 itemów)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Skala Prężności Psychicznej 25

A

“Ludzie zachowują się różnie w trudnych sytuacjach… oceń, na ile poniższe stwierdzenia są adekwatne wobec ciebie - Skala Likerta

Czynniki (5):
1. Wytrwałość i determinacja w działaniu
2. Otwartość na nowe doświadczenia i poczucie humoru
3. Kompetencje osobiste do radzenia sobie i tolerancja negatywnych emocji
4. Tolerancja na niepowodzenia i traktowanie życia jako wyzwania
5. Optymistyczne nastawienie do życia i zdolność mobilizowania się w trudnych sytuacjach

Korelacja negatywna NEO-FFI - neurotyczność

Korelacja pozytywna NEO-FFI - ekstrawersja, ugodowość

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hedonic well-being

A

Obiektywny dobrostan (dobrobyt) - często mierzony dochodami rodziny

Dobrostan jednostkowy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Eudaimonic well-being

A

Subiektywny dobrostan

Dobrostan grupy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

subjective well-being - komponenty

A

Komponent afektywny - nastrój, poczucie szczęścia

Komponent ewaluatywny - zadowolenie z życia odnoszone do konkretnego obszaru (rodzina, praca)

+Lucas, Diener, Suh 1996 - SWBS - Subjective Well Being Scale (pierwsze narzędzie)

17
Q

dobre życie

A

Optymalne funkcjonowanie - procesy psychiczne i aktywność osoby, które zapewniają jej skuteczność działania: transakcja zaspokojenie potrzeb/wymagania środowiska (Sheldon 2014)

Fluorishing (prosperowanie) - żywotność, zdrowie, pozytywne relacje z otoczeniem, rozwijanie potencjału, konstruktywne odpowiedzi na wyzwania; rozkwitanie

Languishing (słabnięcie) - osłabienie możliwości, stagnacja, dezadaptacja; więdnięcie

18
Q

zadowolenie z życia

A

ocena ta jest odzwierciedleniem tego, jak bardzo ktoś lubi życie, które prowadzi (Veenhoven 1991)

  1. Ogólna, refleksyjna ocena swojego życia, obraz rozbieżności pomiędzy osiągnięciami a potrzebami i oczekiwaniami jednostki w takich obszarach jak praca, rodzina, przyjaciele - aspekt poznawczy
  2. Doświadczanie przyjemności związanych z własnym życiem, dobre samopoczucie - aspekty afektywny
19
Q

jakość życia

A

Jakość życia: sytuacja mieszkaniowa, warunki makrospołeczne, opieka zdrowotna, wysokość zarobków; kategoria medyczna, ekonomiczna, socjologiczna

Poczucie jakości życia: ocena subiektywna, odczuwane szczęście i zadowolenie; kategoria psychologiczna

20
Q

Afekt pozytywny - Barbara Fredrickson - Broaden and Build Theory of Positive Emotions

A

Zwiększenie odczucia dobrostanu

Uruchomienie prozdrowotnych procesów fizjologicznych

Zwiększenie twórczości i myślenia dywergencyjnego

Składnik mechanizmów adaptacyjnych

21
Q

Emocje pozytywne poszukiwania - Barbara Fredrickson - pozytywność

A

Uniesienie

Uczucie podziwu

Spokój ducha

Mechanizmy psychiczne: zdolność do wybaczania (sobie, ludziom, sytuacji)

22
Q

koncepcje dobrostanu

A

Carol Ryff

Corel Keyes

Martin Seligman

23
Q

Ryff - PSYCHOLOGICAL WELL BEING SCALES

A
  1. Autonomia
  2. Panowanie nad środowiskiem
  3. Rozwój osobisty
  4. Pozytywne relacje
  5. Cel życiowy
  6. Akceptacja siebie

Odpowiedzi na 7-punktowej skali, 84 odpowiedzi - polska adaptacja - Karaś, Cieciuch

24
Q

Keyes - SOCIAL WELL-BEING

A
  1. Social acceptance
  2. Social actualization
  3. Social contribution
  4. Social coherence
  5. Social integration

Dobrostan społeczny - Social Well-Being Scale - polska adaptacja: Karaś, Najderska, Cięciach 2013 (33 stwierdzenia, 5 czynników)

25
Q

Seligman - model PERMA 2011

A

P - positive emotions - feeling good - pozytywne emocje

E - engagement - finding flow - zaangażowanie

R - relationships - authentic connections - relacje

M - meaning - purposeful experience - sens/znaczenie

A - achievement - a sense of accomplishment - osiągnięcia

Wszystkie one są mierzalne, wszystkie one są do nauczenia.

26
Q

pomiar dobrostanu

A

Skala Subiektywnego Poczucia Szczęścia SHS (Lyubomirsky, Lepper, 1999; adaptacja: Jasielska 2013)

SWLS - Skala Satysfakcji z Życia (Juczyński 2001) - 5 itemów! - niezwykle trafne statystycznie - Satisfaction with Life Scale (Diener; powyżej jest adaptacja)

Children’s Worlds Subjective Well-Being Scale CW-SWBS (Bruck, Ben-Arieh 2020)
- Obszar A - zasoby materialne (element obiektywny, hedonistyczny)
- Obszar B - zadowolenie z relacji międzyludzkich (SWB)

27
Q

Dobrostan jest konstruktem w dużej mierze

A

uwarunkowanym genetycznie, powiązanym z osobowością jednostki, a przez to w długim okresie czasu stanowi względnie stałą dyspozycję jednostki.

28
Q

Badacze dowodzą, że dobrostan jest konstruktem

A

wrażliwym na ważne zmiany życiowe, szczególnie te nietypowe, odbiegające od codziennych doświadczeń, silnie pozytywne lub negatywne (Lyubomirsky 2011).