4. badanie kontekstów rozwoju człowieka Flashcards
(28 cards)
Poplątane losy - adaptacja pomysłu Zimmermana i Arunkumara 1994
Paweł i Adrian, dzieci ulicy:
- Dzielnica dużego miasta o złej sławie (bieda, przemoc, alkohol)
- Wczesne problemy w nauce
- W ich 10 r.ż. ojcowie opuścili rodzinę i nie angażowali się w życie dzieci
- Rodzeństwo z kryminalną kartoteką
- Złe towarzystwo, kłopoty z prawem, poprawczak
PAWEŁ: nigdy nie ukończył zawodówki, jest bezrobotny, kilka razy siedział w więzieniu, pije, ma dwoje dzieci, które rzadko odwiedza, nie ma stałego miejsca zamieszkania (70% dzieci z trudnych środowisk)
ADRIAN: skończył technikum i pracuje jako wzięty fachowiec, ma żonę i dwójkę dzieci, jest w dobrej formie, pracuje z dziećmi ulicy jako wolontariusz (30% dzieci z trudnych środowisk)
Triada kompetencji w propozycji Sandry Prince-Embury, 2006
Biegłość - spostrzeganie zależności własnego działania ze zmianami w otoczeniu, czerpanie z tego radości, przekonanie o własnej efektywności, mistrzostwie; pochodzi z naturalnej ciekawości dziecka i dążenia do doskonałości
Poczucie przynależności - umiejętności społeczne, zaufanie, komfort i poczucie bezpieczeństwa w relacjach z innymi + relacje społeczne źródłem wsparcia
Reaktywna emocjonalność - zdolność do modulowania i regulowania własnych stanów, kontrola własnego Ja + zdolność dostosowania się do nowej sytuacji
Sylwetka dziecka odpornego psychicznie:
- Dobry poziom funkcjonowania procesów poznawczych
- Towarzyskość jako zmienna
- Temperament silny
- Wysoki poziom motywacji w zakresie planów i celów życiowych oraz edukacyjnych
- Pozytywny obraz siebie
- Pogodne i optymistyczne nastawione do świata
- Dobre mechanizmy samokontroli
- Dobrze rozwinięte umiejętności społeczne
- Cechy androgeniczne
koncepcja rozwoju psychospołecznego Eriksona
0-1 zaufanie (podstawowa ufność-nieufność)
2-3 autonomia (autonomia-wstyd, zwątpienie)
4-5 wola (inicjatywa-poczucie winy)
6-12 pracowitość (pracowitość-poczucie niższości)
12-18 wierność (tożsamość-pomieszanie ról)
18-30 miłość (intymność-izolacja)
30-60 opiekuńczość (kreatywność-stagnacja)
60 - mądrość (integracja-rozpacz)
Kompetencje osoby odpornej psychicznie:
- Optymizm
- Wytrwałość
- Umiejętność pokonywania stresu
- Umiejętność rozwiązywania problemów
- Umiejętności społeczne
- Poczucie własnej skuteczności
- Dobra samoocena
Czy można wzmacniać odporność psychiczną?
- Programy promocyjne
- Formy stymulowania odporności - Second Step, USA (pacynki); DECA program USA (tablet, gra); Theragames for resilience (gra symulowana)
Kompetencje stymulowane - dzieci = ODPORNE DZIECKO
Pokonywanie stresu
Samokontrola
Sprawczość
Rozwiązywanie problemów
Umiejętności społeczne
Percepcja siebie i innych
Kompetencje stymulowane - młodzież i dorośli
Samoświadomość
Świadomość społeczna
Zarządzanie sobą
Zachowanie ukierunkowane na cel
Umiejętności interpersonalne
Odpowiedzialność osobowa
Podejmowanie decyzji
Optymistyczne myślenie
Mechanizmy powstawania odporności psychicznej
Model uodpornienia na ryzyko (challenge model) - Norman Garmezy 1987
Model szczepienia (inoculation model) - John Fergus i Marc Zimmermana 2005
Efekt hartowania (steeling effect) - Michael Rutter 1985
Pedagogika przygody
celowe wystawienie na ryzyko, celem uruchomienia mechanizmów hartowania/szczepienia; Adventure Education
Twórcą nurtu jest niemiecki pedagog Kurt Hahn (lata 30te XX wieku), wykorzystujący idee Platona, Goethego, Rousseau oraz skautingu w odniesieniu do wychowania młodzieży
Skale Obserwacyjne odporności psychicznej
DECA (przedszkolaki) - DECA w Polsce - Skala Odporności Psychicznej Dziecka (Sikorska, Adamczyk, Polak 2018)
DESSA (dzieci szkolne); LeBuffe, Naglieri 199
Kwestionariusze odporności psychicznej
Resilience Scale for Adults - Friborg 2005; Ja i moje życie - Zwoliński, Jelonkiewicz, Kuhn-Dymecka 2008 (polska adaptacja)
SPP 18 - Ogińska-Bulik, Juczyński 2011 (dla młodych, 18 itemów) Skala Pomiaru Prężności
SPP 25 - Ogińska-Bulik, Juczyński 2008 (dla dorosłych, 25 itemów)
Skala Prężności Psychicznej 25
“Ludzie zachowują się różnie w trudnych sytuacjach… oceń, na ile poniższe stwierdzenia są adekwatne wobec ciebie - Skala Likerta
Czynniki (5):
1. Wytrwałość i determinacja w działaniu
2. Otwartość na nowe doświadczenia i poczucie humoru
3. Kompetencje osobiste do radzenia sobie i tolerancja negatywnych emocji
4. Tolerancja na niepowodzenia i traktowanie życia jako wyzwania
5. Optymistyczne nastawienie do życia i zdolność mobilizowania się w trudnych sytuacjach
Korelacja negatywna NEO-FFI - neurotyczność
Korelacja pozytywna NEO-FFI - ekstrawersja, ugodowość
Hedonic well-being
Obiektywny dobrostan (dobrobyt) - często mierzony dochodami rodziny
Dobrostan jednostkowy
Eudaimonic well-being
Subiektywny dobrostan
Dobrostan grupy
subjective well-being - komponenty
Komponent afektywny - nastrój, poczucie szczęścia
Komponent ewaluatywny - zadowolenie z życia odnoszone do konkretnego obszaru (rodzina, praca)
+Lucas, Diener, Suh 1996 - SWBS - Subjective Well Being Scale (pierwsze narzędzie)
dobre życie
Optymalne funkcjonowanie - procesy psychiczne i aktywność osoby, które zapewniają jej skuteczność działania: transakcja zaspokojenie potrzeb/wymagania środowiska (Sheldon 2014)
Fluorishing (prosperowanie) - żywotność, zdrowie, pozytywne relacje z otoczeniem, rozwijanie potencjału, konstruktywne odpowiedzi na wyzwania; rozkwitanie
Languishing (słabnięcie) - osłabienie możliwości, stagnacja, dezadaptacja; więdnięcie
zadowolenie z życia
ocena ta jest odzwierciedleniem tego, jak bardzo ktoś lubi życie, które prowadzi (Veenhoven 1991)
- Ogólna, refleksyjna ocena swojego życia, obraz rozbieżności pomiędzy osiągnięciami a potrzebami i oczekiwaniami jednostki w takich obszarach jak praca, rodzina, przyjaciele - aspekt poznawczy
- Doświadczanie przyjemności związanych z własnym życiem, dobre samopoczucie - aspekty afektywny
jakość życia
Jakość życia: sytuacja mieszkaniowa, warunki makrospołeczne, opieka zdrowotna, wysokość zarobków; kategoria medyczna, ekonomiczna, socjologiczna
Poczucie jakości życia: ocena subiektywna, odczuwane szczęście i zadowolenie; kategoria psychologiczna
Afekt pozytywny - Barbara Fredrickson - Broaden and Build Theory of Positive Emotions
Zwiększenie odczucia dobrostanu
Uruchomienie prozdrowotnych procesów fizjologicznych
Zwiększenie twórczości i myślenia dywergencyjnego
Składnik mechanizmów adaptacyjnych
Emocje pozytywne poszukiwania - Barbara Fredrickson - pozytywność
Uniesienie
Uczucie podziwu
Spokój ducha
Mechanizmy psychiczne: zdolność do wybaczania (sobie, ludziom, sytuacji)
koncepcje dobrostanu
Carol Ryff
Corel Keyes
Martin Seligman
Ryff - PSYCHOLOGICAL WELL BEING SCALES
- Autonomia
- Panowanie nad środowiskiem
- Rozwój osobisty
- Pozytywne relacje
- Cel życiowy
- Akceptacja siebie
Odpowiedzi na 7-punktowej skali, 84 odpowiedzi - polska adaptacja - Karaś, Cieciuch
Keyes - SOCIAL WELL-BEING
- Social acceptance
- Social actualization
- Social contribution
- Social coherence
- Social integration
Dobrostan społeczny - Social Well-Being Scale - polska adaptacja: Karaś, Najderska, Cięciach 2013 (33 stwierdzenia, 5 czynników)
