3. dziecko u psychologa Flashcards
celem rozwoju jest
indywiduacja, autonomia, zdolność do tworzenia trwałych i pozytywnych związków uczuciowych
motywacją rozwoju jest uzyskanie
poczucia kontroli i poczucia wpływu (sprawstwa)
warunkiem rozwoju dziecka jest
wymiana uczuciowa i informacyjna
zadania rodzicielskie
Zachowanie równowagi między: samodzielnością a podporządkowaniem, gratyfikacją a frustrowaniem, wymaganiami a troską (brak wymagań może być odczuwany jako brak zaangażowania emocjonalnego rodzica)
Najwcześniejsze doświadczenia rozwojowe
Umiejętności społeczne niemowląt rozkwitają w wieku 3-4 miesięcy
W tym czasie pojawia się zdolność niemowlęcia do regulowania stanów pobudzenia poprzez angażowanie i wyłączanie uwagi w kontaktach społecznych
Możliwe jest trwałe spotkanie twarzą w twarz (Stern 1985) - intymność wzrokowa
Edward Tronick
Lider analizy w empirycznej analizie komunikacji matka-dziecko oraz łączeniu teorii systemów i psychoanalizy
Wniósł kluczowy wkład w rozwój relacyjnego podejścia systemowego do badań nad niemowlętami i implikacji dla leczenia dorosłych
Teoria wzajemnej regulacji Tronicka (1989) jest teorią integracji samoregulacji i regulacji interaktywnej
Każdy partner ma podwójne zadanie interakcji z otoczeniem i regulowania własnego stanu
Relacja to ciąg: dopasowania - niedopasowania - naprawy (still face experiment)
Badając bezpośrednią komunikację matki z dzieckiem, Gianno i Tronick (1988) argumentowali, że
samoregulacja i regulacja interaktywna są procesami współbieżnymi i wzajemnymi oraz każdy z nich wpływa na wynik drugiego.
Interakcje, za pomocą których niemowlę i opiekun:
- Inicjuje, podtrzymuje, modyfikuje dobrze uregulowane interakcje
- Unika i kończy zakłócone interakcje
- Naprawia je
Jednocześnie pełnią funkcję samoregulujące.
Wybrane wnioski z obserwacji diad matka-dziecko:
- Stany niedopasowania u 70% diad były naprawiane w ciągu 2 sekund
- Inicjatorem naprawy były zarówno matki, jak i niemowlęta
- Naprawianie niedopasowań jest umiejętnością interaktywną większości niemowląt
- Samoregulacja i regulacja interaktywna powinny być w równowadze
- Nadmierna i długotrwająca samoregulacja kosztem regulacji interaktywnej jest jednym ze wzorców psychopatologii
- Doświadczenie naprawy zwiększa efektywność niemowlęcia, rozwija jego zdolności do radzenia sobie i oczekiwania, że niedopasowanie będzie w stanie naprawić, co może przenieść się do innych relacji
funkcja reparacyjna
kluczowa w organizacji doświadczenia niemowlęcia; naprawa zakłóceń relacji jest wzajemnie regulowanym osiągnięciem
- Kluczowym problemem klinicznym nie jest obecność niedopasowań, ale raczej zdolność do naprawy
- Interakcje są reprezentowane w umyśle jako naprawialne
- Każda naprawa (lub jej brak) nie powraca do poprzedniego dopasowanego stanu - “Zamiast tego powstaje coś nowego, nowy sposób bycia razem.” (Tronick 2002)
Diadyczny interaktywny proces
przeorganizowuje wewnętrzny proces i procesy relacyjne w interakcji matka-niemowlę oraz zwrotnie: zmiany w samoregulacji w każdym z uczestników relacji mogą zmieniać proces interaktywny.
Niemowlę i matka/rodzic/opiekun stanowią wzajemnie komunikujący się system diadyczny. Kluczowe założenia tego podejścia:
Współtworzenie interakcji
Obustronna regulacja
Wzajemny wpływ
Dwukierunkowość
Pierwotna jest potrzeba bycia w relacji - PROCESY
Odzwierciedlanie
Pomieszczenie emocjonalne
Współczucie
Procesy naprawcze
Wszystkie strategie samoregulacyjne są próbami
adaptacji i kompromisu pomiędzy potrzebą utrzymywania zaangażowania z dorosłym opiekunem a potrzebą ochrony podstawowej integralności
Podstawą inteligencji proceduralnej jest
powtarzalność i rytmiczność zapewniana przez rodziców dziecku
strategie adaptacyjne niemowlęcia
Dotykanie siebie, ubranka, podrzucanie głową dające efekt jednocześnie zbliżania i unikania
niemowlęta posiadają inteligencję
presymboliczną i proceduralną
Niemowlęta są biologicznie przygotowywane do wykrywania
regularności, powtarzalności, tworzenia oczekiwań i działania zgodnie z nimi
Natura samoregulacji w niemowlęctwie wyznacza
trajektorię rozwoju przez całe życie, chociaż ta trajektoria może ulegać zmianom
odruchowe zachowania przywiązaniowe
6 tydzień - odruchowy uśmiech
12 tydzień - zna twarz stałego opiekuna, uśmiech społeczny
6 miesiąc - pojawia się lęk przed obcymi
8 miesiąc - pojawia się lęk przed rozdzieleniem
10 miesiąc - rozróżnia wyraz twarzy
12 miesiąc - bezpieczna baza
Mario Mikulincer - kliniczne zastosowanie teorii i badań nad przywiązaniem u dorosłych
Przywiązanie jest probabilistyczne, a nie deterministyczne, jest projektem
Wzór przywiązania odtwarza się w sytuacji straty i żałoby
W okresie adolescencji następuje reorganizacja wzoru przywiązania
Budowanie odporności psychicznej jest związane z poczuciem, że jesteśmy kochani i INNY pojawi się, gdy będzie zagrożenie
Koncepcja Erika Eriksona - konsekwencje niewystarczająco dobrego rodzicielstwa
Wczesne dzieciństwo - do 3 r.ż. - brak zaufania do innych, do siebie, niepewność, brak samokontroli, brak umiejętności dokonywania wyborów, nieustępliwość, przewrażliwienie, zwątpienie
Średnie dzieciństwo - do 6 r.ż. - brak pewności siebie, poczucie winy, niechęć do podejmowania decyzji
Teoria MENTALIZACJI - Peter Fonagy
- Funkcjonowanie refleksyjne
- Rozpoznawanie stanów umysłu
- Świadomość myśli, uczuć w sobie i u innych
- Mentalizacja zakłada empatię wobec siebie i innych
- Mentalizacja jest uwagą zwróconą na umysł
- Interpretowanie stanów umysłu innych
- Błąd - egocentryzm
- Dążenie do więzi i bliskości jest jednym z wrodzonych popędów człowieka
- Nowonarodzony człowiek większości swojej energii wydatkuje na budowanie pierwotnej więzi
- Mentalizowanie to bardzo zaawansowana funkcja psychiczna, elastyczna i wrażliwa na kontekst zdolność do obejmowania własnym umysłem umysłu drugiego człowieka
- Z jednej strony jesteśmy świadomi tego, co sami myślimy i czujemy, a z drugiej jesteśmy gotowi wyobrażać sobie procesy zachodzące w świecie wewnętrznym Innego
Mentalizowanie a empatyzowanie
mentalizowanie jest formą wyobrażeniowej aktywności umysłowej, a dokładniej, odbieranie i interpretowanie ludzkiego zachowania w zakresie intencjonalnych stanów umysłowych (np. potrzeb, pragnień, uczuć, przekonań, celów, przyczyn i uzasadnień)
osoba mentalizująca
Jest zrelaksowana i kompromisowa, niepogrążona w swoim punkcie widzenia
Potrafi się bawić z humorem, który bardziej angażuje niż np. rani czy wprowadza dystans
Potrafi rozwiązywać problemy poprzez balansowanie pomiędzy perspektywą swoją a innych
Korzysta ze swojego doświadczenia i bada swoje intencje
Bierze odpowiedzialność za swoje zachowanie
Jest zaciekawiona punktem widzenia innych osób i oczekuje, że będą mieli własne spojrzenie
metody projekcyjne
Rene Zazzo - Zwierzyniec
Gille R. Film - Test
Despert L., Fine R. - Test Bajek - test projekcyjny bazujący na teorii psychoanalitycznej oraz relacji z obiektem; służy do oceny osobowości oraz diagnozy relacji w rodzinie
Opis: materiał testowy stanowią ilustracje przedstawiające postacie ze znanych bajek; zadaniem badanego dziecka jest odpowiedzenie na pytania związane z tymi ilustracjami (np. co myśli/czuje postać)
badanie rozwoju
DSR Dziecięca Skala Rozwojowa
Test Matryc Ravena
metody kwestionariuszowe
Szmigielska, B., Skala Poczucia Kontroli u Dzieci Przedszkolnych SPK-DP
Polska adaptacja Testu Rozumienia Emocji F. Ponsa i P. Harrisa
rozwój rozumienia emocji u dzieci w wieku 5-11 lat, K. Szklarczyk
= Test (TRE) bada rozumienie emocji w 9 aspektach: rozpoznawanie emocji na podstawie wyrazu twarzy, rozumienie zewnętrznych sytuacji, wspomnień, pragnień, przekonań i zachowań moralnych jako przyczyn emocji, rozumienie ambiwalencji oraz maskowania emocji; przetłumaczonym testem przebadano 80 dzieci w wieku 5-11 lat
Maurizio Andolfi
“Dziecko swoimi objawami przyprowadza rodzinę na terapię. Dziecko jako konsultant.”