5. metody diagnozujące preferencje kształcenia i zawodu Flashcards
VUCA - akronim dotyczący kondycji współczesnego świata
V - volatility - zmienność
U - uncertainity - niepewność
C - complexity - złożoność
A - ambiguity - niejednoznaczność
BANI - akronim dotyczący kondycji współczesnego świata
B - brittle - kruchy - potrzeba elastyczności
A - anxious - niespokojny - potrzeba empatii
N - non-linear - nieliniowy - potrzeba improwizacji
I - incomprehensible - niezrozumiały - potrzeba intuicji
Mapa Trendów Future Institute (mega trendy; 81 trendów)
- Świat przeobrażeń społecznych
- Świat AI
- Świat lustrzany (np. tworzenie deepfakes)
- Światy alternatywne
- Równoważony świat
- Świat kryzysów zdrowotnych
- Świat wojen
cel doradztwa zawodowego
harmonizowanie aspiracji zawodowych jednostki z realiami naukowymi
Trudności związane z obszarem doradztwa zawodowego
Jak zaplanować ścieżkę edukacjną młodych ludzi?
Jak prognozować kierunki rozwoju rynku?
Racjonalnym podejściem do kształcenia wydaje się
wyposażenie młodych ludzi w możliwie uniwersalne kompetencje, które niezależnie od zadań i czynności zawodowych przyjdzie im wykonywać, będą dla nich użyteczne.
- Wymóg holistycznej oceny predyspozycji edukacyjno-zawodowych ucznia
- Ocena zdolności badanego w kontekście profilu/zainteresowań
- Diagnoza uzupełniająca: temperament, kreatywność, inteligencja emocjonalna, otwartość na doświadczenie i inne zmienne, takie jak motywacja czy sumienność (dr M. Gliniecka-Rękawik)
wybór pracy
- Kompetencje
- Preferencje
- Zainteresowania
kompetencje
Levy-Leboyer (1997): zintegrowane wykorzystanie zdolności, cech osobowości, a także nabytej wiedzy i umiejętności, w celu doprowadzenia do pomyślnego wykonania pracy
Filipowicz (2004): osobiste dyspozycje człowiek w zakresie posiadanej wiedzy, umiejętności i postaw, które zapewniają efektywność w realizowaniu zadań zawodowych na odpowiednim poziomie
Armstrong (2000): potencjał jednostki, który przyczynia się do osiągania przez nią określonych wyników lub tez jako zdolność do wykorzystywania posiadanej już wiedzy w nowych sytuacjach zawodowych
model 4K
Kooperacja
Krytyczne myślenie
Komunikacja
Kreatywność
preferencje
Subiektywne wybory i upodobania jednostki, które odzwierciedlają jej pozytywne nasilenie do określonych rzeczy
Struktura preferencji zawodowych w koncepcji J. Hollanda - Kwestionariusz Preferencji Zawodowych
elementy odnoszą się i do jednostki i do środowiska np. artystyczny
- przedsiębiorczy
- konwencjonalny
- realistyczny
- badawczy
- artystyczny
- społeczny
UMIEJĘTNOŚCI TRANSFEROWALNE - Globalny Ramowy Program UNICEF - 4 wymiary uczenia się:
- Kognitywny - uczenie się, aby wiedzieć - umiejętności uczenia się, tj. kreatywność, krytyczne myślenie, rozwiązywanie problemów
- Instrumentalny - uczenie się, aby robić - umiejętności związane z zatrudnialnością, takie jak współpraca, negocjacje i podejmowanie decyzji
- Indywidualny - uczenie się, aby być - umiejętności osobiste, takie jak zarządzanie sobą, odporność i komunikacja
- Społeczny - uczenie się, aby żyć razem - umiejętności aktywnych obywateli, takie jak szacunek dla różnorodności, empatia i uczestnictwo
Zgodność preferencji, kompetencji i zainteresować zapewnia:
Zwiększona satysfakcja
Zwiększona motywacja do pracy
Większa efektywność pracy
Większe prawdopodobieństwo rozwoju osobistego w ramach ścieżki zawodowej, minimalizowanie wypalenia zawodowego
Proces doradztwa
Pomoc w samopoznaniu
Eksploracja możliwości
Wsparcie w procesie podejmowania decyzji
Know-how poszukiwania pracy
Współpraca doradcy z klientem:
Forma - indywidualna lub grupowa
Kluczowe - indywidualne potrzeby klienta + jego sytuacja życiowa
Kwestionariusze - narzędzia diagnostyczne:
PROKOS - Profil Kompetencji Społecznych
BIP - Bochumski Inwentarz Osobowościowych Wyznaczników Pracy
DINEMO - Dwuwymiarowy Inwentarz Inteligencji Emocjonalnej
CwP - Człowiek w Pracy
LMI - Inwentarz Motywacji Osiągnięć
SIE-T - Skala Inteligencji Emocjonalnej - Twarze
TRE - Test Rozumienia Emocji
WERK - Inwentarz Stylów Kierowania Ludźmi
WKP - Wielowymiarowy Kwestionariusz Preferencji
TZ - Test Zainteresowań
SZS - Skala Zdolności Specjalnych
KKU - Karta Kariery Ucznia
Inne formy diagnozy preferencji zawodowych:
Wywiad indywidualny strukturalizowany, półustrukturalizowany, swobodny
Testy osobowości - EPQ-R, NEO-PI-R, NEO-FFI
Testy funkcjonowania poznawczego - APIS-Z(R), LEITER-3
Obserwacja - sesje AC
Techniki projekcyjne - rysunek, TZN
Testy online - Career Explorer, Jobbli
BIP - Bochumski Inwentarz Osobowościowych Wyznaczników Pracy
- Wersja samoopisowa BIP składa się z 220 pozycji (ok. 40 min)
- Wersja obserwacyjna składa się z 42 pozycji (ok. 20 min)
14 skal podstawowych podzielonych na 4 obszary:
1. Orientacja zawodowa - motywacja osiągnięć, motywacja władzy, motywacja przywództwa
2. Zachowania zawodowe - sumienność, elastyczność, orientacja na działanie
3. Kompetencje społeczne - wrażliwość społeczna, otwartość na relacje, towarzyskość, orientacja na zespół, asertywność
4. Natura psychologiczna - stabilność emocjonalna, praca pod presją, pewność siebie
ZASTOSOWANIE: pomiar różnych aspektów osobowościowych ważnych z punktu widzenia efektywnego funkcjonowania zawodowego; może być wykorzystywany w procesach selekcyjnych, w procesach rozwojowych i coachingu, w doradztwie zawodowym oraz w badaniach kompetencji kadry kierowniczej
DINEMO - Dwuwymiarowy Inwentarz Inteligencji Emocjonalnej
ZASTOSOWANIE: pomiar podstawowych komponentów inteligencji emocjonalnej; głównie do badań naukowych, a w ograniczonym zakresie do diagnozy indywidualnej
CwP - Człowiek w Pracy
ZASTOSOWANIE: pomiar poczucia umiejscowienia kontroli odnoszącego się do pracy:
- Do celów selekcji zawodowej i alokacji już zatrudnionych pracowników
- W badaniach naukowych, szczególnie dotyczących problematyki uwarunkowań funkcjonowania pracowników i ich efektywności zawodowej
LMI - Inwentarz Motywacji Osiągnięć
ZASTOSOWANIE: pomiar motywacji osiągnięć z uwzględnieniem różnych jej komponentów, takich jak preferowanie trudnych zadań, wiara w sukces, ukierunkowanie na cel, nastawienie na rywalizację, wytrwałość i inne; pozwala na diagnozę profilową
Struktura: 170 pozycji tworzących 17 skal
Wyniki na 3 skalach czynnikowych: pewność siebie, ambicja, samokontrola
SIE-T - Skala Inteligencji Emocjonalnej - Twarze
ZASTOSOWANIE: pomiar zdolności do rozpoznawania ekspresji mimicznej; zdolność ta traktowana jest jako jeden z podstawowych komponentów inteligencji emocjonalnej
Struktura: 18 fotografii twarzy (9 kobiecych, 9 męskich); poszczególnym fotografiom przypisane są zestawy sześciu nazw emocji; badany ma każdorazowo zdecydować, czy widoczna na fotografii twarz wyraża wymienione emocje; łączna liczba fotografii testowych wynosi 108 (18 fotografii x 6 emocji)
TRE - Test Rozumienia Emocji
ZASTOSOWANIE: pomiar zdolności do rozumienia emocji, traktowanej jako jeden z podstawowych komponentów inteligencji emocjonalnej; ze względu na wysoką trafność i rzetelność TRE może być wykorzystywany zarówno w badaniach naukowych, jak i do diagnozy indywidualnej (m.in. W selekcji i rekrutacji pracowników)
WERK - Inwentarz Stylów Kierowania Ludźmi
ZASTOSOWANIE:
- Identyfikowanie stylów kierowania i wyznaczanie pożądanych ścieżek rozwoju kompetencji kierowniczych u kadry menadżerskiej
- Wspieranie procesów rekrutacyjnych, selekcyjnych i rozwojowych w organizacji
- Badania naukowe
Zalety: prosta konstrukcja, krótki czas badania, szerokie spektrum wniosków, jakie można wyciągnąć na podstawie otrzymanych wyników