Antymetabolity Flashcards
Ogólny mechanizm działania?
Kompetycyjnie blokują enzymy szlaków metabolicznych ważnych dla nowotworu.
Najskuteczniejsze: inhibitory enzymów syntezy nukleotydów i DNA, w fazie S
SĄ SWOISTE DLA FAZY S
Antymetbolity kwasu foliowego - wymienić
METOTREKSAT
PEMETREKSED
RALTYTREKSED
PARALTREKSAT
Antymetabolity kwasu foliowego - jak wchodzą do komórki, co blokują, co dzieje się z nimi wewnątrz komórki?
- Wejście do komórki: transporter folianów.
- Kompetycyjne blokowanie reduktazy dihydrofolianu
- Wewnątrz komórki: poliglutaminacja
Co hamuje stosowanie antymetabolitów kwasu foliowego?
- –> hamuje powstawanie
- tymidylanu,
- nukleotydów PURYNOWYCH,
- seryny,
- metioniny
Za co odpowiedzialna jest poliglutaminacja antymetabolitów kw foliowego?
Za gromadzenie w cytoplazmie i długi czas działania
Na czym polega oporność na METOTREKSAT i inne?
Zmniejszenie transportu do komórek
Zmniejszenie poliglutaminacji
Zwiększenie stężenia reduktazy DIHYDROFOLIANOWEJ
Zmniejszenie powinowactwa enzymu do leku
PEMETREKSED
grupa, zastosowania
antymetabolit kwasu foliowego
- międzybłoniak opłucnej
- niedrobnokomórkowy rak płuc
antymetabolity kwasu foliowego - zastosowania
Nowotwory układu białokrwinkowego i guzów litych.
Monoterapia i terapia skojarzona
antymetabolity kwasu foliowego - dnp
Mielosupresja
Uszkodzenie ślużówki przewodu pokarmowego
Uszkodzenie płuc - zapalenie i skurcz oskrzeli
Marskość wątroby
antymetabolity kwasu foliowego
- co robić jak podaje się duże dawki?
Terapia odbudowująca: KWAS FOLINOWY (LEUKOWORYNA)
Co podasz chorym z niewydolnością NEREK i dużymi dawkami metotreksatu?
GLUKARPIDAZA - enzym zmniejszający stężenie METOTREKSATU
PEMERTEKSED, RALTYTREKSED
vs
METOREKSAT
Mniejsza toksyczność od METOTREKSATU
PARALTREKSAT
nowy lek,
chłoniaki z komórek
Wymienić antymetabolity puryn
MERKAPTOPURYNA (6-MP) TIOGUANINA (6-TG) FLUDARABINA KLADRYBINA KLOFARABINA PENTOSTATYNA
MERKAPTOPURYNA
grupa, metabolizm
antymetabolit puryn
-prolek, metabolizm do kwasu 6-tioninozynowego (przez enzym HGPRT) hamującego enzymy syntez puryn w komórkach
Na czym polega oporność na MERKAPTOPURYNĘ?
- Zmniejszenie ekspresji HGPRT
- Nadekspresja fosfatazy alkalicznej - defosforylacja aktywnych metabolitów leku
(tak samo jak na TIOGUNINĘ, oporność krzyżowa)
MERKAPTOPURYNA - zastosowanie
Ostre białaczki
AZATIOPRYNA
siostrzany do MERKAPTOPURYNY
immunosupresyjny
MERKAPTOPURYNA, a ALLOPURYNOL?
MERKAPTO metabolizowana jest przez oksydazę ksantynową. Podczas leczenia hiperurykemii (zespół rozpadu nowotworu) trzeba zredukować MERKAPTO do 25% dawki
MERKAPTOPURYNA - dnp
mielosupresja, uszkodzenia ppokarmowego
RZADKO wywołuje wymioty
TIOGUANINA
antymetabolit puryn, pochodna guaniny przekształcana do aktywnych związków poprzez metylację
-OPORNOŚĆ KRZYŻOWA Z MERKAPTOPURYNĄ
Inny mechanizm oporności na TIOGUANINĘ?
Takie jak na MERKAPTOPURYNĘ +
!! NADEKSPRESJA METYLOTRANSFERAZY TIOPURYNOWEJ !!
(rozkłada aktywne metabolity tioguniny, czyli m.in. kwas KWAS TIOGUANYLOWY)
TIOGUANINA, zastosowanie i z czym połączyć?
Ostre białaczki
Przewlekła białaczka szpikowa
Działanie SYNERGISTYCZNE z CYTARABINĄ
FLUDARABINA
KLADRYBINA
KLOFARABINA
(grupa, metabolizm, działanie)
- antymetabolity puryn
- fosforylacja: kinaza deoksycytydyny do trifosforanu
- –> hamowanie replikacji DNA
- difosforowa pochodna hamuje reduktazę rybonukleotydów
FLUDARABINA - zastosowanie
Przewlekła białaczka limfatyczna
Chłoniaki nieziarnicze
Czasem ostre białaczki
KLADRYBINA - zastosowanie
Białaczka włochatokomórkowa
KLOFARYBINA - zastosowanie
Ostra białaczka limfoblastyczna u dzieci i młodzieży
FLUDARABINA
KLADRYBINA
KLOFARABINA
dnp
Mielosupresja Uszkodzenie nerek Gorączka Bóle mięśni Zaburzenia neurologiczne włącznie ze ŚPIĄCZKĄ po przedawkowaniu
PENTOSTATYNA
=DEOKSYKOFORMYCYNA
- analog adeniny, antymetabolit PURYN
- inhibitor deaminazy adenozynowej
- zaburza metabolizm puryn zwłaszcza w limfocytach T
PENTOSTATYNA - zastosowania
- antymetabolit PURYN
- białaczka włochatokomórkowa i nawroty przewlekłej białaczki limfatycznej
- leczenie “rekacji przeciwko biorcy”
Wymienić antymetabolity PIRYMIDYN
FLUOROURACYL KAPECYTABINA TEGAFUR CYTARABINA GEMCYTABINA TRIFLURYDYNA+TIPIRACYL
FLUOROURACYL
-fosforylacja w KOMÓRKACH do aktywnych metabolitów
a) FdUMP - inaktywuje syntazę tymidylanu
b) FUTP - wbudowywany do RNA i hamuje translację
Efekty zależą od upośledzenia tworzenia DNA i funkcjonowania RNA
FLUOROURACYL a kwas folinowy?
Kwas folinowy stabilizuje połączenie FdUMP
(5-fluoro-2-deoksyurydyno-5-monofosforan) z syntazą tymidylanu i N A S I L A działanie leku
(patrz schemat FOLFOX_
FLUOROURACYL - zastosowania
dożylnie w raku okrężnicy i innych
-miejscowo: rak skóry
FLUOROURACYL - dnp
Zespół ręka-stopa = rumień dłoni i stóp ze złuszczaniem skóry
-Nudności wymioty, mielosupresja, uszkodzenie przewodu pokarmowego
KAPEYTABINA
-prolek, metabolizm do 5-FU w komórkach nowotworu.
większa ekspresja fosforylazy tymidylanowej
KAPECYTABINA zastosowanie
doustnie w zaawansowanym raku sutka
(z DOCETAKSELEM)
rak okrężnicy - monoterapia
KAPECYTABINA - dnp
Rzadziej niż FLUOROURACYL powoduje mielosupresję i uszkodzenia przewodu pokarmowego.
GŁÓWNIE ZESPÓŁ RĘKA-STOPA i BIEGUNKA
TEGAFUR
co to, z czym podać i dlaczego, zastosowania
-prolek FLUOROURACYLU
podajemy z URACYLEM - hamuje on dehydrogenazę dihydropirymidynową (ona rozkłada 5-FU)
oraz z KWASEM FOLINOWYM wzmacniającym działanie 5-FU
rak okrężnicy i odbytnicy z przerzutami
CYTARABINA
jaka grupa, metabolizm
antymetabolit PIRYMIDYN
-kinaza deoksycytydyny przekształcja w trifosforan który blokuje polimerazy alfa/beta DNA i zaburza przemiany RNA
CYTARABINA - zastosowanie
Ostre białaczki
Chłoniaki nieziarnicze
NIE DZIAŁA NA GUZY LITE
CYTARABINA - dnp
Zmiany skórne Zespół grypopodobny Zapalenie spojówek Ataksaj móżdżkowa Ostry obrzęk płuc przy dużych dawkach
mielosupresja, nudnościm wymioty
GEMTYCYTABINA
analog czego, metbolizm, funkcje metabolitów
- antymetabolit pirymidyn
- analog deoksycytydyny
- fosforylacja w komórkach do di/trifosforanów
- difosforany: hamuje reduktazę rybonukleotydów
- trifosforan: wbudowywany do DNA
GEMTYCYTABINA - zastosowania
Rak trzustki
Niedrobnokomórkowy rak płuc
Rak pęcherza
Chłoniaki nieziarnicze
GEMTYCYTABINA a CYTARABINA - dnp
Rzadziej niż CYTARABINA wywołuje mielosupresję.
TYPOWO GEMTYCYTABINA daje
nudności wymioty biegunkę i zmiany skórne
TRIFLURYDYNA
czym jest z założenia, mechanizm działania, sposób podaży, zastosowanie w onkologii
- miejscowy lek przeciwwirusowy
- hamuje kompetycyjnie poimerazę DNA eukariotów/wrusów.
- podaż DOUSTNA z TIPIRACYLEM
- oporny na typowe leki rak okrężnicy
TIPIRACYL
Inhibitor fosforylazy tymidynowej
Stosowany z TRIFLURYDYNĄ w przerzutującym, opornym raku okrężnicy
