Antidepresivi Flashcards
Koje su 3 teorije o patogenezi depresije?
monoaminska, neuroendokrina i neurotrofna
Opiši monoaminsku teoriju.
- depresija je povezana sa smanjenom količinom ili funkcijom kortikalnog i limbičkog
serotonina (5-HT), noradrenalina (NA), dopamina (DA) - u prilog toj teoriji idu mnogi lijekovi koji povećavaju koncentraciju tih neurotransmitora u
mozgu te tako povećavaju raspoloženje - učinak antidepresiva pojavljuje se odmah nakon njihove prve primjene, a za njihov
antidepresivni učinak (ako se uopće pojavi), potrebni su tjedni i mjeseci primjene
Opiši neuroendokrinu teoriju.
- povećana koncentracija kortizola smanjuje raspoloženje, zatim hipotireoza, nedostatak
spolnih hormona
Opiši neurotrofnu teoriju.
- čimbenici živčanog rasta poput neurotrofnog čimbenika moždanog podrijela (BDNF)
važni su u regulaciji živčane plastičnosti, elastičnosti i neurogeneze - bitno za učenje, pamćenje, rast neurona, stvaranje sinapsi
- najviše je pogođen hipokampus (gubitak volumena povećava se s duljinom trajanja
bolesti i vremena tijekom kojeg depresija nije liječena) - gubitak neurotrofne potpore dovodi do depresije
- stres i bol povezani su s sniženjem razine BDNF-a
Koje su indikacije za primjenu antidepresiva?
- depresija (korisni su samo u liječenju endogene depresije)
- akutni napadaji anksioznosti (danas preferiramo benzodiazepine)
- opsesivno - kompulzivne bolesti (prednost imaju blokatori unosa 5-ht, poglavito fluoksetin)
- enureza (triciklički antidepresivi, učinak traje tako dugo dok traje njihova primjena)
- kronična bol (triciklički antidepresivi u tretmanu kronične boli koja često ne može biti
dijagnosticirana - moguće je čak da djeluju na putove za bol - ponekad se u
kombinaciji s njima koriste i fenotiazini) - ostale indikacije - bulimia, anorexia nervosa, bolesti praćene poremećajima pažnje,
premenstrualni distrofični poremećaj, odvikavanje od pušenja
Koje skupine antidepresiva postoje i koji lijekovi spadaju u njih?
- triciklički antidepresivi: imipramin, amitriptilin
- selektivni inkinbitori ponovne pokrane serotonina: fluoksetin, paroksetin, sertralin
- selektivni inhibitori ponovne pohrane srotonina i noradrenalina: venlafaksin
- heterociklički antidepresivi: mirtazapin, maprotilin, trazodon
- inhibitori MAO: selegilin, moklobemid
Na koji način djeluju triciklički antidepresivi?
neselektivni inhibitori povratnog unosa monoamina (noradrenalina i serotonina)
- imaju tri prstena, podsjećaju na fenotiazinske antipsihotike
- osim što inhibiraju SERT I NAT, blokiraju i M, α1 i H1 receptore (isto kao i antipsihotici)
- imaju antikolinergični (antimuskarinski) i sedativni učinak
(po intenzitetu dobro prate jedan drugi)
- učinak je obično jasno izražen nakon 2 do 3 tjedna liječenja
INDIKACIJE
- rabe za liječenje depresija koje ne reagiraju na novije antidepresive poput SSRI ili SNRI
NUSPOJAVE
- sedacija i debljanje (zbog blokade H1 receptora)
- ortostatska hipotenzija (zbog blokade α1 receptora)
- aritmije i tahikardija
- konvulzije pri predoziranju
Na koji način djeluje imipramin?
- veže se i za SERT I NAT, ali malo je veći afinitet za SERT
- ima visoku antikolinergičnu (antimuskarinsku) aktivnost pa uzrokuje suha usta,
zamagljen vid, konstipaciju i retenciju urina - ima slabiji sedativni učinak (daje se zakočenim bolesnicima, jer oni podižu raspoloženje
i pojačavaju psihomotoriku)
Na koji način djeluje amitriptilin?
- veže se i za SERT i NAT ali malo je veći afinitet za SERT
- snažan je inhibitor muskarinskih receptora i α1 receptora, a nešto manji za H1
- umjeren je sedativ te je u širokoj uporabi i za neuropatsku bol
(daje se bolesnicima koji uz depresiju pokazuju simptome anksioznosti
Na koji način djeluju selektivni inhibitori ponovne pohrane serotonina?
- u usporedbi sa tricikličkim antidepresivima oni ne pokazuju znatne antimuskarinske
učinke i kardiovaskularne nuspojave, a u slučaju predoziranja imaju manju akutnu
toksičnost
INDIKACIJE - veliki depresivni poremećaj, opsesivno kompulzivne bolesti
NUSPOJAVE - mučnina, glavobolja, gubitak teka, proljev, uznemirenost
- ako se SSRI daju sa MAO inhibitorima može dođi do SEROTONINSKOG
SINDROMA (uznemirenost, nemir, zbunjenost, ubrzan rad srca, visok krvni tlak,
proširenje zjenica, teško znojenje, proljev, glavobolja, groznica, hiperemija…)
Na koji način djeluje fluosetin?
- najstariji i najupotrebljavaniji lijek iz ove skupine
- inhibira SERT (serotoninski transporter) i tako zadržava serotonin u sinaptičkoj
pukotini što produžava njegovo djelovanje - ima dug poluvijek eliminacije i dugo djelovanje (24 – 100h)
Na koji način djeluju selektivni inhibitori ponovne pohrane serotonina i noradrenalina?
- vežu se za SERT I NAT, kao i triciklički antidepresivi, ali za razliku od njih nemaju
značajniji afinitet za druge receptore
INDIKACIJE - veliki depresivni poremećaj, kronični bolni poremećaj, fibromijalgija, u perimenopauzi
Na koji način djeluje mirtazapin?
- blokator je inhibicijskih presinaptičkih α2 autoreceptora
- pospješuje oslobađanje na i serotonina
- antagonist je 5-HT2 i 5-HT3 receptora
- snažan je antagonist H1 receptora zbog čega ima sedativne učinke i uzrokuje debljanje
Na koji način djeluje maprotilin?
- djeluje slično kao TCA antidepresivi (zbog čega se danas slabo prepisuje)
- snažan je inhibitor NAT-a i nešto slabiji inhibitor SERT-a
- ima antikolinergična svojstva, blokira α1 receptore, umjereno blokira H1 receptore
Na koji način djeluje trazodon?
- antagonist 5-HT2 receptora (blokira unos serotonina)
- umjereno blokira α1 i H1 receptore
- danas se najčešće rabi kao hipnotik (zbog jake sedacije koja nije udružena s
tolerancijom i ovisnošću) - značajan je anksiolitik, antipsihotik, antidepresiv
