Algemeen

Question 1

Welke twee belangen heeft een moraal?

Answer 1

1. Conformistische kant: het geweten als moreel kompas
   2: Subversieve kant: geweten stelt collectieve normativiteit een grens

Question 2

Welke twee motieven waren er in de oudheid voor een moraal?

Answer 2

1: zelfbeoordeling (kwam ook tot uiting in toneel, en in de biecht waar het een inhoudelijke en formele verbetering van het geweten werd)
2: Persoonlijke toegang tot ultieme maatstaven
–> Socrates: daimon (innerlijke stem die je van het slechte weerhoudt)
–> Natuurlijke/goddelijke wet: Aristoteles (geldt voor alle mensen) en Stoa (overeenstemming met natuur/God/logos)

Question 3

Waar was het geweten in de oudheid mee verbonden?

Answer 3

Reflexiviteit: er is sprake van een beoordelaar en een beoordeelde.

Question 4

Hoe ziet Seneca het geweten?

Answer 4

Als onvermijdelijke toeschouwer (God-in-ons)

Question 5

Hoe ziet Paulus het geweten?

Answer 5

Als God-in-ons met geweten. Een vermanende, knagende getuige, die die wet van God in ons articuleert.
Het geweten is wel feilbaar/beïnvloedbaar.

Question 6

Op welke twee manieren werd in de middeleeuwen naar het geweten gekeken?

Answer 6

1: integratie van het christelijke geloofsartikel en antieke filosofie
2: Geweten (conscientia) en vonk v/h geweten (synderesis), afkomstig uit Sint-Hiëronymeus commentaar op Ezechiël

Question 7

Welke omslag vond tijdens de Reformatie plaats, lettend op het gewetensbegrip?

Answer 7

Door Luther was het geweten niet langer bemiddeld door de kerk (biecht) en afkoopbaar (aflaten), maar werd het besef van fundamentele zondigheid voorwaarde voor geloof en verlossing. Het geweten beoordeelt niet alleen de daden, maar óók de persoon.
—> Gevolg: extra druk op het geweten (gewetensvrijheid)

Question 8

Welke twee argumenten van waarheidsverlies of - vinding zijn er? (gewetensvrijheid)

Answer 8

1. Argument van feilbaarheid: gewetensdwang door feilbare wezens veralgemeniseerd dwaling/verdoemenis
2. Argument van waarheidsvinding: vrije circulatie van gedachtegoed bevordert waarheidsvinding/verlossing.

Question 9

Wat is het argument van ineffectiviteit bij gewetensvrijheid?

Answer 9

• Gewetensdwang kan innerlijk niet dwingen, creëert enkel hypocrisie.

Question 10

Wat is de link tussen het geweten en burgerlijke ongehoorzaamheid?

Answer 10

Geweten kan botsen met de politieke wetten en orde