Actuele criminologie H7 + HC7

Question 1

Er zijn verschillende benaderingen over straffen. Welke benaderingen en welke vragen horen daarbij?

Answer 1

• (Rechts)filosofisch: Wat voor straffen zijn rechtvaardig om op te leggen?
• Juridisch (Strafrecht): Wat voor straffen mogen worden opgelegd?
• Criminologisch - Beschrijvend: Wat is de aard, omvang en ontwikkeling van straffen?
• Criminologisch - Verklarend (met theorieën): Hoe werken straffen?
• Criminologisch - Aanpak van criminaliteit: Hoe worden straffen ingezet als middel om doel te bereiken in beleid?
  In hoeverre werken straffen (worden doelen bereikt)?

Question 2

(Rechts)filosofische theorieën over straffen zijn ook wel normatieve straftheorieën genoemd. Hier vallen onder:

Answer 2

• Retributivisme (Absolute straftheorieën): Straf als doel in zichzelf (vergelding)
• Utilitarisme (Relatieve straftheorieën): Straf als middel tot sociaal doel (preventie)

Question 3

Wat zijn kenmerken van retributivisme?

Answer 3

• Wrongdoers deserve to be harmed
• Proportionaliteit: Straf moet in proportie zijn met de ernst van het delict (just deserts)
• Kritiek: geen ruimte voor vergeving en genade

Question 4

Wat zijn kenmerken van utilitarisme?

Answer 4

• Mensen worden ervan weerhouden criminaliteit te plegen, vanwege de straffen die er op staan (afschrikking (potentiële) daders/deterrence; algemene en individuele preventie) -> Instrumenteel
• Kritiek: Mensen blijven uit de criminaliteit vanwege redenen die losstaan van straffen

Question 5

Wat zijn kritische vragen bij retributivisme?

Answer 5

• Is het wel humaan (bv. voor zwakkeren)?
• Waarom zou overheid straffen als het niet effectief/efficiënt is?

Question 6

Wat zijn kritische vragen bij utilitarisme?

Answer 6

• Is schuld echt onbelangrijk?
• Is ingrijpen door overheid in persoonlijke levens alleen voor ‘effect’ wel toelaatbaar?
• Waarom niet ook alvast ‘potentiële daders’ straffen/opsluiten?
• Waar ligt de grens van straffen?
• Wat is de achterliggende verklarende theorie?
• Als geen effect van straf te verwachten: dan ook niet straffen?

Question 7

Wat is de verenigingstheorie?

Answer 7

Een combinatie van retributivistische en utilitaristische straftheorieën

Question 8

Wat zijn de doelen van straffen als reactie op criminaliteit?

Answer 8

• Vergelding
• Algemene preventie: Normbevestiging en algemene afschrikking
• Individuele preventie: Onschadelijkmaking/incapacitatie; Individuele afschrikking; Resocialisatie/rehabilitatie

Question 9

Ideeën over straffen in het huidige strafrecht zijn gebaseerd op de klassieke school en de moderne school. Waar gingen die vanuit?

Answer 9

• Klassieke school: Deze gaat uit van ‘vrije wil’ en (klassieke) economische theorieën. Dit zien we terug in nadruk op straffen, maar ook in het gelijkheidsbeginsel, strafbaarheidsbeginsel en de onschuldpresumptie
• Moderne school: Die gaat minder uit van ‘vrije wil’ en economische theorieën, en benadrukt (ook) de invloed van psychologische en sociologische factoren. Dit zien we terug in voorkeur voor resocialisatie en rehabilitatie en dus voor maatregelen (bv. TBS) en alternatieve straffen

Question 10

Wat zijn de vier voorwaarden voor strafbaarheid?

Answer 10

• Menselijke gedraging
• Wettelijke delictsomschrijving
• Wederrechtelijkheid
• Verwijtbaarheid

Question 11

Wat denken de verschillende theorieën over straffen?

Answer 11

• Economische theorieën: Gevangenisstraf leidt tot minder criminaliteit -> kosten/baten afweging
• Biologische theorieën -> Gevangenisstraf heeft geen effect -> ‘eens een dief altijd een dief’
• Sociaal-psychologische theorieën: Gevangenisstraf leidt tot meer criminaliteit -> leerschool slechte houdingen en kennis
• Sociologische theorieën: Gevangenisstraf leidt tot meer criminaliteit -> minder sociale bindingen en labeling door omgeving

Question 12

Wat is het strafdoel, de school en de mogelijke theoretische invalshoek van retributivisme en utilitarisme?

Answer 12

• Retributivisme: absolute theorie, vergelding, klassiek, economisch
• Utilitarisme: relatieve theorie, preventie, modern, psychologisch/sociologisch

Question 13

Wat zijn de vier hoofdstraffen?

Answer 13

• Vrijheidsstraf: Gevangenis, hechtenis
• Taakstraf
• Geldboete

Question 14

Wat zijn de maatregelen die kunnen worden opgelegd?

Answer 14

• TBS
• ISD
• Plaatsing in psychiatrisch ziekenhuis
• Schadevergoeding
• Ontneming crimineel geld
• Onttrekking aan het verkeer

Question 15

Wat zijn de bijzondere voorwaarden die kunnen worden opgelegd?

Answer 15

• Contactverbod
• Locatieverbod
• Drugs-/alcoholverbod en meewerken aan bloed- en of urineonderzoek
• Verplichte behandeling
• Deelname aan een gedragsinterventie

Question 16

Wat is de geschiedenis van boetes die werden opgelegd door rechters?

Answer 16

• 1886: Boetes alleen voor klein aantal delicten. Reden: veel mensen hebben geen geld, dus het zou oneerlijk en ongelijk zijn boetes op te leggen
• 1925: Boetes breder opgenomen in WvSr -> Boetes mogelijk voor meer delicten. Reden: resocialisatiegedachte & toegenomen welvaart
• 1983: Boetes mogelijk voor alle delicten in WvSr. Reden: resocialisatiegedachte & toegenomen welvaart
• Transacties door het OM: 1922 Transacties door OvJ. De OvJ heeft sinds een aantal jaren uitgebreidere mogelijkheden om wetsovertredingen zelf af te doen buiten de rechter om: via de transactie en de strafbeschikking

Question 17

Wat zijn de historische straffen?

Answer 17

• Doodstraf
• Schand- en lijfstraffen
• Verbanning
• Tuchthuizen

Question 18

Wat zijn schandstraffen?

Answer 18

• Aan de schandpaal staan
• In een vat lopen
• Kaakzitten
• Dragen van vernederingsstenen
• Voortslepen van slee
• Lopen met ‘blok aan been’
  Werden erger omdat publiek vaak dingen naar veroordeelde gooide

Question 19

Wat wordt er allemaal verstaan onder lijfstraffen?

Answer 19

• Verminking van gehele lichaamsdelen
• Verminking van tong, neus, oren, ogen of haar
• Slaan
• Brandmerken

Question 20

Waarom werken schand- en lijfstraffen als labeling?

Answer 20

• Duidelijk maken voor wat voor delict iemand veroordeeld was -> geen hand = dief, geen tong = leugenaar
• In welke stad iemand veroordeeld was: brandmerken met stadswapen

Question 21

Wat is het doel van verbanning?

Answer 21

• Algemene afschrikking/preventie
• Specifieke preventie (variant van incapacitatie)

Question 22

Waarom is verbanning een zeer zware straf?

Answer 22

Omdat mensen buiten hun eigen stad/dorp geen:
- Huis, werk en inkomen hebben
- Vrienden en familie
- Veiligheid en bescherming (tegen bv. bandieten en rovers)
- Gelijkwaardige behandeling, want behandeld met achterdocht, met name als je gebrandmerkt bent

Question 23

Tuchthuizen waren multifunctioneel, waarvoor allemaal?

Answer 23

• Strafgevangenis
• Opvangtehuis bedelaars
• Inrichting krankzinnigen

Question 24

Waarom tuchthuizen?

Answer 24

• Het was de grondslag van het moderne gevangeniswezen
• Idee van nuttig maken van criminelen via gedwongen arbeid en ideaal van betering door aanleren arbeidsethos
• Tuchthuizen is een uiting van groeiende macht en gezag overheid en opsluiting als ordelijke en nuttige straf i.p.v. lijf- of doodstraffen of verbanning

Question 25

Hoe is reclassering ontstaan en hoe is het nu?

Answer 25

Reclassering begon als liefdadigheid. Mensen gingen zich inzetten voor betere omstandigheden tijdens en na detentie. Vanaf begin 20e eeuw neemt de overheid de reclasseringszorg steeds serieuzer: reclassering krijgt de taak van begeleiding en toezicht houden op (ex-)gedetineerden. Nu ook taak-, werk- en leerstraffen uitvoeren

Question 26

Hoe ziet de detentie er vanaf 1945 uit?

Answer 26

• Meer gericht op resocialisatie
• Gedetineerden kregen meer mogelijkheden om te werken, sporten, buitenlucht, opleidingen etc
• Vanaf jaren 70 minder budget voor gevangenissen, dus goedkopere detentievormen

Question 27

Vanaf jaren 70 kunnen rechters ook taakstraffen opleggen voor crimineel gedrag. Wat is het voordeel van taakstraffen en HALT-straffen?

Answer 27

• Taakstraffen: meer mogelijkheden voor resocialisatie en ze leiden niet tot detentieschade
• Halt-straffen: jongeren uit het strafrecht te houden en ze te leren hoe ze voortaan uit de problemen blijven

Question 28

Wat is een goede manier om te kijken naar de effectiviteit van een straf?

Answer 28

Recidivecijfers

Question 29

Wat komt er uit de resultaten van de recidivemonitor van het WODC?

Answer 29

De kans om binnen 2 jaar opnieuw te worden veroordeeld is ongeveer 30% voor personen die tot een werkstraf zijn veroordeeld en bijna 50% voor veroordeelden die tot een gevangenisstraf zijn veroordeeld

Question 30

Personen die gevangenisstraf opgelegd krijgen, hebben een grotere kans op recidive, maar betekent dit nu dat gevangenisstraf dit effect daadwerkelijk veroorzaakt?

Answer 30

Nee, want selectiviteit. Gevangenisstraffen worden niet willekeurig opgelegd, maar juist vaker aan degenen die een grotere kans op recidive hebben. Er wordt gekeken naar de aard van het delict, de voorgeschiedenis van de persoon en de inschatting dat een verdachte zal recidiveren

Question 31

Hoge recidivecijfers voor ex-gedetineerden zeggen op zichzelf weinig over het effect van een (gevangenis)straf. Hoe kunnen we de effectiviteit van een straf dan toetsen?

Answer 31

De recidive van ex-gedetineerden moeten worden vergeleken met die van andere personen, bv. personen die ook zijn veroordeeld maar tot een andere straf

Question 32

Waar moet bij onderzoek naar effectiviteit van straffen ook rekening mee worden gehouden?

Answer 32

• Met relevante verschillen tussen de veroordeelden die al voor de detentie bestaan
• Uitvoeren van (quasi-)experimenteel onderzoek

Question 33

Wat zijn de belangrijkste uitkomsten (met name waar het effecten van detentie betreft):

Answer 33

• Effecten zijn onduidelijk i.v.m. selectie-effecten
• Er zijn meer aanwijzingen voor onbedoelde negatieve gevolgen dan voor bedoelde positieve gevolgen

Question 34

Hoe wordt resocialisatie gestimuleerd?

Answer 34

• Educatie/scholing ( + veelbelovende resultaten)
• Arbeidstoeleiding ( + wanneer kortdurend)
• Bijbrengen van discipline (-)
• Behandeling ( + wanneer cognitief-gedragsmatig)

Question 35

Bij welke theorie hoort het voorkomen dat mensen geen criminaliteit meer plegen -> inzetten op bindingen/sociale positie in de maatschappij?

Answer 35

Sociologische theorieën

Question 36

Bij welke theorie hoort de behandeling van stoornissen, om ervoor te zorgen dat iemand weer functionerend aan de maatschappij kan deelnemen?

Answer 36

Psychologische theorieën