9. De sociale, economische en culturele grondrechten. Flashcards
Het recht een menswaardig leven te leiden
Komt iedereen toe, Deze rechten bestaat in België dankzijn ECOSOC, ze zijn gwn nog niet in de grondwet
Juridische waarde/gelding? Rechtstreekse werking?
Geen rechtstreekse werking, kent geen individueel afdwingbaar subjectief recht toe
De erkenning van deze grondrechten verplicht de overheid “zich in te zetten voor de
bevordering van de opgenomen rechten en voor de concrete uitwerking van de desaangaande
in de Grondwet gehuldigde beginselen”
Dus wel prestatieverplichtingen voor de overheid; inspanningsverbintenis, geen
resultaatsverbintenis; biedt een raamwerk waarbinnen de wetgevers rechten kunnen vastleggen
die door particulieren kunnen worden ingeroepen
MAAR: artikel 23, eerste lid Gw. omvat ook een vrijheidsrecht en een afweerrecht, dat wel
voor rechtstreekse werking vatbaar is.
Meer dan symbolische of politieke waarde, ook duidelijk juridische waarde
Sedert 2003 rechtstreekse toetsing door Grondwettelijk Hof
e. Legaliteitsbeginsel?
ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel (…)
→ legaliteitsbeginsel, doch genuanceerd
Standstill
Heel positief betekenis hier, maar is slechts relatief
Standstill-verplichting: wetgever heeft de plicht het niveau van bescherming te bepalen, maar
eens bepaald, heeft de burger recht op dat niveau.
Geldt voor alle door artikel 23 gewaarborgde rechten
Standstill- verplichting heeft geen absolute, doch slechts een relatieve draagwijdte: verbiedt de
wetgever om maatregelen te nemen die een aanzienlijke achteruitgang van de sociale,
economische en culturele rechten betekenen, zonder dat daarvoor redenen zijn die verband
houden met het algemeen belang= Kleine maatregelen mogen en indien hij juiste argumenten heeft kan hij zelfs aanzienlijke achteruitgang goedspreken
Reflexwerking – grondwetsconforme interpretatie
Zoals eerder gezien, betekent de grondwetsconforme interpretatie dat men wanneer wet- en
regelgeving voor verschillende interpretaties vatbaar zijn, men moet kiezen voor die
interpretatie die verenigbaar is met de Grondwet.
Deze vorm van interpretatie genereert een ‘reflexwerking’.
In de parlementaire voorbereiding van art. 23 Gw. wordt verwezen naar die reflexwerking: via
de grondwetsconforme interpretatie kan de rechter bijdragen tot de effectieve verwezenlijking
van de sociale, economische en culturele rechten. De rechter zal wetgeving interpreteren op een
wijze die conform is aan art. 23 Gw. en de daarin vervatte grondrechten, wat kan leiden tot een
ruimere interpretatie en invulling van wetgeving.
Het recht op een gezond leefmilieu:Juridische waarde/gelding? Rechtstreekse werking?
Geen rechtstreekse werking, kent geen individueel afdwingbaar subjectief recht toe; is niet van
toepassing op de rechtszoekende in zijn verhouding tot de gewone hoven en rechtbanken, zodat
een rechtsvordering niet uitsluitend kan worden gegrond op deze grondwettelijke bepaling; de
grondwettelijke bescherming op een gezond leefmilieu is geen subjectief recht dat rechtstreeks
afdwingbaar is voor de hoven en rechtbanken
Het recht op een gezond leefmilieu:: Standstill
Hierbij wordt niet de actuele toestand van het milieu beoordeeld, maar wel het normenkader
dat het milieu moet beschermen.
Artikel 23 Gw. impliceert inzake het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu een
standstill-verplichting, die eraan in de weg staat dat de bevoegde wetgever het beschermingsniveau dat wordt geboden door de van toepassing zijnde wetgeving in aanzienlijke mate vermindert, zonder dat daarvoor redenen zijn die verband houden met het
algemeen belang.
De overheid mag met andere woorden het regelgevend kader niet zo wijzigen dat het voorheen
in dat kader voor die grondrechten verzekerde beschermingsniveau aanzienlijk wordt
verminderd, behoudens indien dit kan worden gerechtvaardigd door redenen die verband
houden met het algemeen belang.
Twee nuances:
→ aanzienlijke vermindering van het beschermingsniveau
→ redenen van algemeen belang
Reflexwerking – grondwetsconforme interpretatie
Heeft in beginsel enkel verticale werking (geldt dus enkel t.a.v. overheid) maar kan via
reflexwerking toch rol spelen in private geschillen
Het grondrecht op bescherming van een gezond leefmilieu is samen te lezen met artikel 7bis
Gw. (zie verder): duurzame ontwikkeling: de overheid heeft de plicht om erover te waken dat
de volgende generaties nog over een leefbaar milieu zullen kunnen beschikken
