5. Próba i jej dobór Flashcards
Czym jest próba?
Próba - każda grupa badana wyjęta z populacji, aby tę populację reprezentować.
Czym jest populacja?
Populacja - ogół elementów tworzących dany zbiór; w psychologii jest to jakaś grupa ludzi
Jaki charakter może mieć populacja?
- skończony - tzn. da się go zamknąć w jakichś granicach, ale jednocześnie jest na tyle liczny że niemożliwe jest zbadanie go w całości
- wszyscy ludzie
- dzieci
- osoby dorosłe
- Polacy
- osoby chorujące na cukrzycę
- ratownicy medyczni
- osoby uprawiające wspinaczkę wysokogórską
- nieskończony - odnoszą się nie tyle do ludzi co do zbioru możliwych powtórzeń zadań będących elementem badania, np. test sortowania kart z Wisconsin; zmienia się reguła dopasowania w trakcie, a kombinacji możemy stworzyć nieskończenie wiele; kiedy osobie badanej przedstawiamy to zadanie, pokazujemy jej PRÓBĘ z jakichś nieskończonych możliwości
Jakie mamy rodzaje doboru uczestników do badania (wymień)
- ochotniczy
- celowy (w tym przypadkowy i kwotowy)
- losowy
Opisz dobór ochotniczy
W badaniu biorą udział ochotnicy, którzy najczęściej zgłaszają się w odpowiedzi na jakieś ogłoszenie. Istnieje tu ryzyko niereprezantatywności próby wynikające np. z miejsca gdzie zostało umieszczone ogłoszenie o badaniu.
Opisz dobór celowy
- przypadkowy - zapraszamy do udziału w badaniu każdego, kogo napotkamy, byle spełniał podstawowe kryteria charakteryzujące populację, która nas interesuje, np. osoby dorosłe, kobiety w ciąży, żołnierze
b. kwotowy - znamy strukturę demograficzną populacji ze względu na różne charakterystyki; mając te informacje próbujemy tak dobrać próbę, aby odzwierciedlała te proporcje
Opisz dobór losowy
Losowanie osób do grupy z ogółu populacji i włączenie ich do badań. Wymaga posiadania pełnego operatu losowania, czyli dostępu do listy wszystkich osób należących do danej populacji i kontaktu do nich. Obecnie jest to raczej niemożliwe. Bardziej realistyczną opcją jest włączenie do badania ochotników i przeprowadzenie badań eksperymentalnych i losowo przydzielanie ochotników do grup eksperymentalnych. Jest to tzw. randomizacja drugiego stopnia.
Czym jest parametr?
Wartość zmiennej charakteryzująca populację
Czym jest statystyka?
Wartość zmiennej charakteryzująca próbę
Jakie są najważniejsze statystyki opisowe? (wymień)
- minimum i maksimum
- średnia
- mediana
- dominanta
- skośność
- kurtoza
- odchylenie standardowe
- wariancja
Opisz minimum i maksimum
Najniższa i najwyższa wartość zmiennej w badanej próbie.
Tworzą rozstęp (granice) wyników w próbie - rozstęp jest wartością między minimum i maksimum w danej próbie
Najłatwiej odnieść te statystyki do skal ilościowych, ale można to także zrobić dla skal porządkowych.
Opisz średnią
- wartość przeciętna
- może być stosowana tylko w przypadku skal ilościowych
- jest wrażliwa na obserwacje skrajne
Opisz medianę
- wartość środkowa w uporządkowanym zbiorze wartości (dzieli zbiór na pół)
- jeśli liczba elementów w zbiorze jest nieparzysta, medianą jest wartość środkowa (po obu jej stronach jest tyle samo elementów)
- jeśli liczba elementów w zbiorze jest parzystą, medianą jest średnia z dwóch środkowych wartości
- jest mniej niż średnia wrażliwa na obserwacje skrajne
- stosowana dla skal ilościowych, ale można też dla skal porządkowych (po nadaniu wartości liczbowych poszczególnym poziomom zmiennej)
Opisz dominantę
- wartość najczęściej pojawiająca się w zbiorze
- może być wyznaczana dla wszystkich rodzajów skal
Opisz skośność
Miara symetrii rozkładu - na ile rozkład jest symetryczny albo niesymetryczny. Może mieć charakter prawostronny lub lewostronny. Jeśli przekracza wartość 1 lub -1 wnioskujemy, że rozkład różni się od normalnego.
Opisz kurtozę
Miara skupienia rozkładu, pokazuje jak bardzo wyniki są skupione lub rozproszone. Jeśli przekracza 1 lub -1, wnioskujemy, że rozkład nie jest normalny.
Opisz odchylenie standardowe
Odchylenie od średniej. Informuje nas o tym, jaki jest rozrzut wyników wokół średniej. Im większe tym większy jest rozrzut. Zależy między innymi od wartości skrajnych.
Czym jest reguła trzech sigm?
Jeśli rozkład zmiennej jest normalny, w ramach rozkładu wyników (wyznaczonych odchyleniami standardowymi) mieści się dany procent populacji. Sigma = odchylenie standardowe
Sigma +1 = 68,2% populacji
Sigma +2 = 95,4%
Sigma +3 = 99,7% populacji
Opisz wariancję
Pokazuje zróżnicowanie w zbiorze. Od każdej obserwacji odejmowana jest średnia, a wynik podnoszony jest do kwadratu. Robimy tak z każdą obserwacją, a następnie sumujemy i dzielimy przez ilość obserwacji. Odchylenie standardowe to pierwiastek kwadratowy z wariancji.
Czym są przypadki odstające i jak je obliczać?
obserwacje będące poza 1,5 rozstępu ćwiartkowego od pierwszego i trzeciego kwartyla
Rozstęp ćwiartkowy - obejmuje 50% środkowych obserwacji
Kwartyle - są 3 i dzielą rozkład wyników na 4 części
Rozstęp ćwiartkowy = kwartyl 3 (42) - kwartyl 1 (36) = 6
Outliers = 1,5x6 = 9
Poniżej 1 kwartyla = 36 - 9 = 27
Powyżej 3 kwartyla = 42 + 9 = 51
Czyli przypadki odstające to osoby poniżej 27 i powyżej 51 roku życia.
Jeśli chcemy sprawdzić przypadki ekstremalnie odstające zamiast 1,5 mnożymy razy 3.
Co zrobić z przypadkami odstającymi?
- usunąć z bazy danych, jeśli jest duże lub całkowite prawdopodobieństwo, że dana wartość to pomyłka (np. wiek 331)
- zostawić w bazie danych i podjąć decyzję o stosowaniu w dalszych analizach testów nieparametrycznych -> to jednak zależy od tego, jak bardzo są to przypadki odstające, a tu warto wrócić do kryteriów uznawania rozkładów za zbliżone do normalnego
- jeśli skośność i kurtoza nie przekraczają -1 i 1, akceptowalne jest użycie testów parametrycznych
Czym jest rangowanie?
RANGOWANIE - na rangowaniu są testy nieparametryczne jako alternatywa dla analiz przy zbiorach, które odbiegają od normalnych.
Rangowanie trochę zmniejsza odstępy wartościami. Wskutek rangowania pomijamy wartość zmiennej tylko po ułożeniu ich rangujemy je. Jeśli mamy osoby, które zajmują te same wartości to dodajemy te rangi i wyciągamy średnią miejsca w szeregu.
Takie traktowanie danych pozwala nam na zmniejszenie dystansu między zmiennymi, zwłaszcza między przypadkami odstającymi i ekstremalnymi. Usuwana jest w taki sposób skośność/kurtoza rozkładu i zbliżamy się do normalności rozkładu.
