5. Próba i jej dobór

Question 1

Czym jest próba?

Answer 1

Próba - każda grupa badana wyjęta z populacji, aby tę populację reprezentować.

Question 2

Czym jest populacja?

Answer 2

Populacja - ogół elementów tworzących dany zbiór; w psychologii jest to jakaś grupa ludzi

Question 3

Jaki charakter może mieć populacja?

Answer 3

• skończony - tzn. da się go zamknąć w jakichś granicach, ale jednocześnie jest na tyle liczny że niemożliwe jest zbadanie go w całości
  
  • wszyscy ludzie
  • dzieci
  • osoby dorosłe
  • Polacy
  • osoby chorujące na cukrzycę
  • ratownicy medyczni
  • osoby uprawiające wspinaczkę wysokogórską
• nieskończony - odnoszą się nie tyle do ludzi co do zbioru możliwych powtórzeń zadań będących elementem badania, np. test sortowania kart z Wisconsin; zmienia się reguła dopasowania w trakcie, a kombinacji możemy stworzyć nieskończenie wiele; kiedy osobie badanej przedstawiamy to zadanie, pokazujemy jej PRÓBĘ z jakichś nieskończonych możliwości

Question 4

Jakie mamy rodzaje doboru uczestników do badania (wymień)

Answer 4

• ochotniczy
• celowy (w tym przypadkowy i kwotowy)
• losowy

Question 5

Opisz dobór ochotniczy

Answer 5

W badaniu biorą udział ochotnicy, którzy najczęściej zgłaszają się w odpowiedzi na jakieś ogłoszenie. Istnieje tu ryzyko niereprezantatywności próby wynikające np. z miejsca gdzie zostało umieszczone ogłoszenie o badaniu.

Question 6

Opisz dobór celowy

Answer 6

1. przypadkowy - zapraszamy do udziału w badaniu każdego, kogo napotkamy, byle spełniał podstawowe kryteria charakteryzujące populację, która nas interesuje, np. osoby dorosłe, kobiety w ciąży, żołnierze
   b. kwotowy - znamy strukturę demograficzną populacji ze względu na różne charakterystyki; mając te informacje próbujemy tak dobrać próbę, aby odzwierciedlała te proporcje

Question 7

Opisz dobór losowy

Answer 7

Losowanie osób do grupy z ogółu populacji i włączenie ich do badań. Wymaga posiadania pełnego operatu losowania, czyli dostępu do listy wszystkich osób należących do danej populacji i kontaktu do nich. Obecnie jest to raczej niemożliwe. Bardziej realistyczną opcją jest włączenie do badania ochotników i przeprowadzenie badań eksperymentalnych i losowo przydzielanie ochotników do grup eksperymentalnych. Jest to tzw. randomizacja drugiego stopnia.

Question 8

Czym jest parametr?

Answer 8

Wartość zmiennej charakteryzująca populację

Question 9

Czym jest statystyka?

Answer 9

Wartość zmiennej charakteryzująca próbę

Question 10

Jakie są najważniejsze statystyki opisowe? (wymień)

Answer 10

1. minimum i maksimum
2. średnia
3. mediana
4. dominanta
5. skośność
6. kurtoza
7. odchylenie standardowe
8. wariancja

Question 11

Opisz minimum i maksimum

Answer 11

Najniższa i najwyższa wartość zmiennej w badanej próbie.
Tworzą rozstęp (granice) wyników w próbie - rozstęp jest wartością między minimum i maksimum w danej próbie
Najłatwiej odnieść te statystyki do skal ilościowych, ale można to także zrobić dla skal porządkowych.

Question 12

Opisz średnią

Answer 12

1. wartość przeciętna
2. może być stosowana tylko w przypadku skal ilościowych
3. jest wrażliwa na obserwacje skrajne

Question 13

Opisz medianę

Answer 13

1. wartość środkowa w uporządkowanym zbiorze wartości (dzieli zbiór na pół)
2. jeśli liczba elementów w zbiorze jest nieparzysta, medianą jest wartość środkowa (po obu jej stronach jest tyle samo elementów)
3. jeśli liczba elementów w zbiorze jest parzystą, medianą jest średnia z dwóch środkowych wartości
4. jest mniej niż średnia wrażliwa na obserwacje skrajne
5. stosowana dla skal ilościowych, ale można też dla skal porządkowych (po nadaniu wartości liczbowych poszczególnym poziomom zmiennej)

Question 14

Opisz dominantę

Answer 14

• wartość najczęściej pojawiająca się w zbiorze
• może być wyznaczana dla wszystkich rodzajów skal

Question 15

Opisz skośność

Answer 15

Miara symetrii rozkładu - na ile rozkład jest symetryczny albo niesymetryczny. Może mieć charakter prawostronny lub lewostronny. Jeśli przekracza wartość 1 lub -1 wnioskujemy, że rozkład różni się od normalnego.

Question 16

Opisz kurtozę

Answer 16

Miara skupienia rozkładu, pokazuje jak bardzo wyniki są skupione lub rozproszone. Jeśli przekracza 1 lub -1, wnioskujemy, że rozkład nie jest normalny.

Question 17

Opisz odchylenie standardowe

Answer 17

Odchylenie od średniej. Informuje nas o tym, jaki jest rozrzut wyników wokół średniej. Im większe tym większy jest rozrzut. Zależy między innymi od wartości skrajnych.

Question 18

Czym jest reguła trzech sigm?

Answer 18

Jeśli rozkład zmiennej jest normalny, w ramach rozkładu wyników (wyznaczonych odchyleniami standardowymi) mieści się dany procent populacji. Sigma = odchylenie standardowe
Sigma +1 = 68,2% populacji
Sigma +2 = 95,4%
Sigma +3 = 99,7% populacji

Question 19

Opisz wariancję

Answer 19

Pokazuje zróżnicowanie w zbiorze. Od każdej obserwacji odejmowana jest średnia, a wynik podnoszony jest do kwadratu. Robimy tak z każdą obserwacją, a następnie sumujemy i dzielimy przez ilość obserwacji. Odchylenie standardowe to pierwiastek kwadratowy z wariancji.

Question 20

Czym są przypadki odstające i jak je obliczać?

Answer 20

obserwacje będące poza 1,5 rozstępu ćwiartkowego od pierwszego i trzeciego kwartyla

Rozstęp ćwiartkowy - obejmuje 50% środkowych obserwacji

Kwartyle - są 3 i dzielą rozkład wyników na 4 części
Rozstęp ćwiartkowy = kwartyl 3 (42) - kwartyl 1 (36) = 6

Outliers = 1,5x6 = 9

Poniżej 1 kwartyla = 36 - 9 = 27

Powyżej 3 kwartyla = 42 + 9 = 51

Czyli przypadki odstające to osoby poniżej 27 i powyżej 51 roku życia.

Jeśli chcemy sprawdzić przypadki ekstremalnie odstające zamiast 1,5 mnożymy razy 3.

Question 21

Co zrobić z przypadkami odstającymi?

Answer 21

• usunąć z bazy danych, jeśli jest duże lub całkowite prawdopodobieństwo, że dana wartość to pomyłka (np. wiek 331)
• zostawić w bazie danych i podjąć decyzję o stosowaniu w dalszych analizach testów nieparametrycznych -> to jednak zależy od tego, jak bardzo są to przypadki odstające, a tu warto wrócić do kryteriów uznawania rozkładów za zbliżone do normalnego
• jeśli skośność i kurtoza nie przekraczają -1 i 1, akceptowalne jest użycie testów parametrycznych

Question 22

Czym jest rangowanie?

Answer 22

RANGOWANIE - na rangowaniu są testy nieparametryczne jako alternatywa dla analiz przy zbiorach, które odbiegają od normalnych.

Rangowanie trochę zmniejsza odstępy wartościami. Wskutek rangowania pomijamy wartość zmiennej tylko po ułożeniu ich rangujemy je. Jeśli mamy osoby, które zajmują te same wartości to dodajemy te rangi i wyciągamy średnią miejsca w szeregu.
Takie traktowanie danych pozwala nam na zmniejszenie dystansu między zmiennymi, zwłaszcza między przypadkami odstającymi i ekstremalnymi. Usuwana jest w taki sposób skośność/kurtoza rozkładu i zbliżamy się do normalności rozkładu.